Haztearen kostuak –

Adineko pertsonak garen guztiak haurrak izan ginen hasieran, baina Antoine de Saint-Exupéryk Printze Txikia liburuan gogoratzen digun bezala, gutxik gogoratzen dute.

Gogoratzen duguna irudi-sekuentzia bat izaten da, denborak leuntzeko, izan nahiko genukeen bizitzaren neurrira definitzeko amarrua ematen diguna. Zaila da haurtzaroaren esperientzia erreala ezagutzea, haurrak ez ditugulako zuzenean entzuten, eta orduko esperientziak gogoratzen ditugunak, askotan, gezurra esaten dugulako. Save the Children erakundeak kaleratu berri du haurrak hazteak dakartzan kostuen inguruko txostena, eta bertan esaten dena nekez kabitzen da haurtzaroaren gehienok gure buruari kontatzen diogun irudi idealizatu horretan. Ikusgarri egin behar dugu pobrezia ikusezina.

Azken bi urteetan, EAEn metatutako inflazioak %13 garestitu du haur bat hazteak erkidegoan duen kostua: joan den urtean 866 eurokoa izan zen, seme-alaba bakoitzeko. Hilero-hilero, atera kontuak.

Batezbesteko hori aldatuz joaten da haurraren adinarekin, eta datuek erakusten dute nerabezaroa dela haurraren bizitzan adin-tarterik garestiena. Elikadura, higienea, arropa eta oinetakoak, hezkuntza, aisialdia, osasuna, etxebizitza (gastu arruntak eta osagarriak), garraioa, kontziliazioa eta aparteko gastuak zenbatzen dira kalkulu hori egin ahal izateko, iturri ofizialek diotena jasoz.

Nik kontatu beharrik ez dago jakiteko bizitzea gero eta garestiago dela guztiontzat, baina ez da proportzio berean handitu adin-tarte guztietan. Txosten horretan erabilgarri diren datu estatistikoak konparatiboki aztertu dira eta ondorio argia da: garestitze hori askoz altuagoa da beren kargura haur bat (edo bat baino gehiago) duten familientzat. Diru-sarrera guztiak haurrak haztera bideratuta ere, EAEn ia familien erdiak dio zailtasunak dituela eta hamarretik ia bik diote ezinezkoa zaiela. Guraso bakarreko familia bada (eskuarki, emakume baten bizkar gainean) are handiagoa da arrakala.

EAEn, 10 adingabetik 2 pobreziako edo gizarte-bazterketako arriskuan dago datu ofizialen arabera (BBI 2023). Espainiar estatuko batezbesteko lotsagarritik (%34,5) behera gaudela esanda ere, ez da nahikoa. Kezkagarria da ikustea hobera egin duten pobrezia-adierazleek okerrera egin dutela 18 urtetik beherakoetan edo seme-alabak dituzten familietan izan ezik. Langabeziaren adierazle makroekonomikoek eta errentek hobera egin badute ere, haur-pobreziak bere horretan jarraitzen du. Haur-pobrezia gainerako biztanleei eragiten diena baino handiagoa da, eta haurrak dituzten eta ez dituzten familien arteko aldea handitu egin da.

Pobrezia oinordetzan jasotzen da. Zailtasun ekonomikoak dituzten etxeetan hazten diren haurrek aukera handiagoa dute etorkizunean ere pobre izaten jarraitzeko. Ziurrenik, elikadura-gabeziak izango dituzte (adibidez, gehien hazten ari direnean proteina nahikorik ez jatea), nota txarragoak aterako dituzte eskolan (gaitasun berdinak izanda, aukera gehiago izango dituzte ikasturtea errepikatzeko edo ikasketak uzteko), neguan berogailua piztu ezinik edo pizteko zailtasunak izango dira beren etxeetan, estres-egoera egiturazkoak pairatuko dituzte eta baliabide gutxiago (edo bat ere ez) izango dituzte horiei aurre egiteko. Haurtzaroan baliabide gutxirekin bizitzeak kalitate txikiagoko lanak izatea dakar eta ondorioz, soldata baxuagoak ere bai.

COVID-19aren pandemiaz geroztik, hainbat neurri abiarazi dira egoera hori arintzeko. EAEn, diru-sarrerak bermatzeko errentaren sistemaren 2022ko erreforma lagungarria izan da, eta baita laguntza espezifikoak ere (0 eta 3 urtera bitarteko adingabeak hazteko laguntzak, bereziki), baina ez da nahikoa izan kanpoko faktoreen pisua orekatzeko: inflazioak eta bereziki etxebizitzaren, lehengaien eta energiaren prezioen igoerak galgatu egin dute hobekuntza hori. Haur bat hazteak berarekin batera dakartzan kostuak agerira ekartzea ez da ariketa estatistiko hutsa: gure gabeziak eta, bereziki, nahitaezkoak zaizkigun politika publikoko neurriak abiarazteko ezinbesteko ebidentzia da.

Pobreziak orbainak sortzen ditu, bizitza osoan iraungo dutenak. Edo ez. Neurriak ezartzen baditugu, aurre egin ahal diogu patu horri.

Haztearen kostuak  Haztearen kostuak