[Inkesta] Gernikako Arbola ereserki aproposa da?
[Inkesta] Gernikako Arbola ereserki aproposa da? –
![[Inkesta] Gernikako Arbola ereserki aproposa da?](https://zuzeu.eus/wp-content/uploads/2020/08/Captura-de-pantalla-2020-08-17-a-las-20.33.28-308x368.png "[Inkesta] Gernikako Arbola ereserki aproposa da?")
“Napoleonek esaten ei zuen, ehun kainoi baino hobea zela Marsellesa ereserkia”. Horrela hasten da Hasier Etxeberria zenak gurean orain bost urte luze idatzitako “Geure ereserkiaren bila” iritzi artikulua, non proposamen batzuk egiten zituen.
Orain, Iparragirre jaio zela 200 urte bete direla-eta, artista talde batek “Gernikako Arbola” Euskal Herriko ereserki bihurtzeko proposamena egin du -hemen duzue manifestua-, eta sinadura bilketa ere abiatu dute.
Asko dira proposamenarekin bat egin duten herritarrak, ez guztiak ordea. Anasagastiren purrustada gorabehera, azkar agertu dute batzuk ez datozela bat, izan kantua XIX. mendekoa denez zaharregitzat jotzen dutelako, izan Bizkaiari eta jainkoari aipamena egiten diolako; besteren bat aproposagoa ikusten dutelako, edo ez dutelako beharrezkotzat jotzen ereserki bat.
Eta zuk, irakurle, zer uste duzu?
.
[Inkesta] Gernikako Arbola ereserki aproposa da?
Gogoan dut, umetxo nintzela (duela urte asko), bertso saioetan, saioa amaitu eta agurraren garaian (Agur Jaunak kantatzearekin batera), jende guztia zutitu eta “Gernikako Arbola” kantatzen genuela elkarrekin. Euskal Herriko lurralde askotarikoak zeudela bertan. Uste dut, inplizituki bada ere, guztiak (herri bat garela uste dugun guztiak behintzat) batzen gintuen kanta sinboliko eta solemnetzat hartzen genuelako egiten zela hori. Eta hori ez bada ereserki bat, ba ez dakit zer izango den.
Gerora, bertako hitz edo erreferentzia batzuk gustuko ez zaiola bati, politika akordio batean beste ereserki bat hautatu zela, eta ez dakit ze diskisizio oso bigarren mailakoak iruditzen zaizkit.
Hori bai, beste ereserki bat hautatzen/adosten bada, niri bost. Herriak BERE egitea baita inportantea.
Ereserki bat, guztiok maitasunez abesten duguna, hitzak dakizkiguna… Esango nuke Txoria Txori dela gaur gaurkoz euskaldunon ereserkia, berez.
Pentsatzen ari nintzen nola izango den ereserki bat hitzak jakin gabe. Zenbatek dakite abesten? Nik behintzat ez.
Eta susmo bateko jota, hitzen bila jo dut sarera.
Eta hara! Jaungoikoa gora eta jaungoikoa behera! Bada, sentitzen dut, baina euskaldun guztiona izatea nahi badugu, ezin du erlijioa aipatu.
Ezin du.
Joxe, hirekin guziz erara niak. Rock progressivo moduan zerbait berri asmatu beharra dago. Tangerine Dream bezalako taldeetatik iturri agortezina genuke melodia majikoak sortzeko.
Ereserkiak eta historiak… ze kristotarako balio dezake horrek?
Nork jasan dezake gaur egun ?
Grateful Dead taldeak adibidez 12’20″ko
Turn on Your Love Light (Live at Winterland, San Francisco, CA 10/22/67) abestiak kriston indarra dauka.
halako zerbait beharko genuke hemen ere.
Dionean Iparragirreren abestiak “Laurok hartuko degu…”, argi eta garbi mugatzen du euskal territorioa Espainiako aldera, eta beraz ez du balio Euskal Herri osorako.
Nik ereserki berri bat sortuko nuke, gaurko idazle-musikariei enkargatuta, eta mezuaren ardatzan jarriko nituzke euskara, zazpiak bat eta askatasuna (edo holako zerbait).
Bide batez, EHren bandera ere hutsetik sortuko nuke.
King Crimson-en “Starless and Bible Black”
Zuen izen anglosaxoi horiek oro ikusteak ez dit deus onik iragartzen. Orohar, musika eta erritmorako oraikoarenak nahiago nituzke, etxekoak dira eta..;
Gero zergatik “tabla rasa” egin berriro, ez da gure euskal populuaren genioan,
Hitzei dagokienez gure oraiko eskarmentu tristeari esker eta Gilenen iradokizunaren arabera inteligentuki alda eta mejora litezke, ez ote?
Zuzentasun edo okertasun, ereserki bat, definizioz, denona da, eta ondorioz ezin du kolektiborik kanpoan utzi, ez erlijioagatik (Gernikako Arbola), ez lurraldeagatik (Gernikako Arbola), ez jeneroagatik (Agur Jaunak), ez beste edozein arrazoirengatik.
Sortu? Sortuta dago eta herriak bere egina du, inork ezer erabaki behar izan gabe.
Bai? Eta zein da? Bat, bi, hiru, lau? Athleticen abestia?
Segi Euskal Herriko edozein txokotako herri bazkarira, eta konturatu haiz zein abesti kantatzen duten den-denek oso-osorik
Nik Gernikako Arbola jarriko nuke, lehen kobla bakarrik, eta hor ez du Jaungoikoaz deus esaten. Badu historia eta ongi irabazitako merezimendua bere alde. Dena den, Txoria txori, ez nuke gaizki ikusiko, zazpi euskal herrietan, edozein ekitalditan, kantatzen delako eta denok bere letra dakigulako.
Beste banderarik ez dugu sortu behar. Baditugu bi. Bandera zaharra, Nafarroako Erresumakoa eta bandera berria, ikurriña deitzen duguna. Bi horiekin aski. Eta gainera, ikurriña, mundu osoan erabiltzen da, Euskal Herrian eta baita diasporan ere. Euskal Herri independenteak bi bandera horiek erabili beharko lituzke, ene iduriz.
Egia!! Patata Tortila!!!
Niri berriz beste hau gustatzen zait ereserkirako, (https://www.youtube.com/watch?v=kOQ5VoLcAbk) hitzak eta musika ereserki nazional ereduko peto-petoak direlako (“umeak” jarrita “semeak” ordez). Bere garaian ez zuen besteek adina sona eskuratu, hain zuzen ere erreferentzia erlijiosorik ez zekarrelako. Euskara eta euskal legeak ardatz, herriaren alde egin beharra aipatzen du, oilo haragia jartzeko moduko musikak. Imaginatu kirol proba bateko urrezko domina ospatzeko hau entzutea ala “Txoriak txori”. Izan ere, gaur egun euskal selekzioen ereserkia dela uste dut.
Ez ete daukagu beste arazorik gure
Gizartean egunotan
Denek jakitea da arrazoia? “Zorionak zuri” jar dezakegu, hori ere denek baitakite.Txoria Txori euskal EDOZERtan sartzeko mania hori ezin dut jasan. Erre egingo dugu kanta polit hori. Denak dakitela? noski, edozein unetan eta edozertarako erabiltzen baita.
Futbol zelaietan ere “eta nik…. ETA NIK!!!!” tono forofoarekin kantatzen da. Penagarria,
Utzi kanta hori pakean, kantatu gogoz letrak adierazten duenaz gozatzeko eta hausnartzeko uneetan.
Berriro diot, ereserki inplizituki onartua bagenuen (ez erlijio ez lau probiontzia eta ezer ez…ez gaitezen hain perfektu eta tikismikisak izan). Hortik gora, nahi duzuena aizue.
Ezker abertzaleko jendea eta Podemosekoa berdin-berdina da. Dena mundu berri bat zerotik sortu nahian hasten dira, batzarra hemen, batzarra han (lurrean eserita, horrela herri xume irudia emateko), demokrazia partehartzaile eraikitzailea bolo-bolo ahoan, baina gero ez dira euren artean ados jartzen eta fakzio berri bat sortzen da eta hauek autentikoak direla erreibindikatzen dute euren burua demokrazia eraikitzaile partehartzaile horretan… berriro batzarrak barra-barra eta handik denbora batera elkar mokoka herriarengandik aldendu direla elkar botaz. Denbora pasa eta pasa… azkenean herriari zer gelditzen zaio: lehengo bandera eta ereserkia, balore segurua. Besteak hor jarraitzen dute jainkoa ez, agur jaunak ez “agur gizakia” hobe, baina gero animalista etorriko da eta esango du ea Euskal Herria gizakiek bakarrik osatzen al duten eta beste animaliek ez. Eta orduan buelta berriro lehengora eta hasi berriro, azkenean batzarran pertsona bakarra bakarrizketan mundu berria sortzen gelditzen den arte. Ba horixe! Jarrai dezagun lehengoarekin bestela zuengandik heldutasun zipitzik ezin da espero eta.
Horra duela zenbait aste idatzi nuena. Zergatik ez zaidan egokia iruditzen Txoria Txori:
https://zuzeu.eus/euskal-herria/kantu-baten-hegoak/
Nazio Ikurrerren lantaldean urte eta erdi daramagu gai hau eta beste nazio ikurrak lantzen eta 2. bilkuran Gernikako Arbolaren alde egin zen arrazoi batzuengatik. Hemen duzue jaso ziren bozketen emaitza:
http://www.biltzarre.eus/includes/elFinder/files/200407_Nazio_Ikurren_Gogoeta_prozesua.pdf
Ereserkia
– Gernikako Arbola: gure askatasuna ondoen islatzen duen kanta dela iritzita %39k horren alde egin du. Jose Mari Espartzak kanta horri buruz 2. biltzarrean eman zituen azalpenek asko horren alde egitera bultzatu zituzten.
– Nafarroako ereserkia: Altsasuko hitzaldian Enrike Zelaiak Wilkinson ingelesak lehengo karlistadetan, 1938an, jasotako ereserki hau jo zuen eta jendeari gustatu zitzaion. Horren alde daudenek ereserkitzat egokia dela diote eta %22k horren alde egin du.
– Eusko gudariak: herri honek bere burujabetzaren alde erakutsi duen irmotasunaren ikur honek partaideen %17ko aldekotasuna jaso du.
– Nafarroako Gorteetakoa: tradizioz betetako kantak %13 jaso du.
(besteek, Txoriak txori barne, bozketan gutxiago jaso zuten).
Dena dela orain arte jaso den informazio eta gogoeta guztia hemen dago baten batek interesik balu:
http://www.biltzarre.eus/includes/elFinder/files/2020-04-07%20%20Nazio_Ikurren%20Gida.pdf
Musicac duen fonctione principala religationea da, personna ezberdinen arean emotioneac rhythmo berean dançan jarcea aleguia. Musica adiarazpen preloguicoa da. Horri lettra egoquia guehitzen baçaio, ceinarequin denec bat eguinen baitute, denac horiec, herri bat ossatuco dute, ceinec ulertuco baitu batera lettraren loguica eta musicaren rhythmoaren emotionea. Hori guertatzen denean hymnoa duquegu, ereserquia nahiago bada.
Gurean, eta berce edonon ere, ceocer genuinoa sorceco guilça hori dateque. Osso gutic sorcen dute, eta guehienec copiatu berceric ez dute eguiten. Azquen hauen artean batzuc, sorçaileec sorcen dutena eureganatu eta euren sorcunça proprioa balitz beçala aurquezten dute. Pirateria cultural hori gurean osso hedatua da, bluffarequin batera, ceren systema corruptu osso baten parte baita. Aguian bi horiec dira gure gaitz gucien ithurburu nagussia, aguian. Baina gauça hori sostengatzen da gure herriaren cultura maila osso escasean. Hori genocidio baten ondorio da, injusticia baten ondorio, franciar eta españar nationeec burutua euscal collaborationisten lagunçarequin. Araçoa culturala da, geopoliticoa, ceren gure herriac europear cultura beregana baleça Europa ossoa alda lediteque.
Orain dela hamarcada guti, pop-cultura edo pseudoculturaren bitartez buru-gabiqueta massivoa eguin cen lehen munduan (mundu capitalistan). Gurean horrec hondamendi ikaragarria eraguin çuen. Tono bacarreco musicara ohitu guinen eta ahanci guenuen poliphonia eta polirhythmiaren hizcunça musicala.
Guinen eta guenuen erraiten dudanean badaquin gurean denac ez cirela trampa horretan erori. Autocritica mayestaticoa beçala ulher bedi berce baric.
Musica complexua, poliphonicoa eta polirhythmicoa berriz ere gure eguitea eta recurso hura valiatzea gure herriaren hatsa indarceco, hori itzela liçateque. Bainan jakin behar da certaraco eta nola erabilcen dugun musica.
Aguian horren aztarnaren bat aurqui deçaquegu mecetan (batzuetan) erabilcen diren musiquetan. Gure herriac cerbaiten eguin badu ekarpen culturala soilhic da musican. Hor ditugu Ravel, Sarasate eta Arriola. Horiec creatore içan ciren, Moçart edo Vivaldi beçala. Jakin behar da berheizten creatorea eta copiatorea. Euscaldunoc copialari onac içan ahal bagara, sorcunçac musicaren esparruan eguin ditugu bacarric.
Gure traditione proprioa gureganatuz eta litteratura mailan oraingo bluff deinossoa gaindituco luqueen benetazco muguimendu cultural bat aguertuco baliz, ethorquiçuneraco symboloac, bat batean atchiquimentu massivoa escuratuco luque, oraingo berheizqueta sociala eta symbolicoa lehertuz.
Orain arte eguiten “dena” sayaquera populista manipulatzailea baicic ez da, gainera cutrea, gure etsayen farreac eraguinez.
“Gora ta gora Euskadi”, “Guernicaco Arbola”, “Naffarroco Hymnoa”, etc, orduco, garai horietaco sorcuncen copiac baicic ez dira. Eusco Gudariac, Txoria Txori, beçalaco cantec ez dute nehor ez duena letta eçagutzen haren charga emotivoarequin emotionatzen.
Orain euscaraz “Itsassoan urac handi” da aguian hunquigarri den canta “berri” bacarra.
Badugu ondare itzela, bainan ez dugu sorçaileric. Sorçaile beçala aurquezten direnac subsidioac escuratzeco administratione cipayoengandic bluff hutsa baicic ez dira. Haien theatroa beguiratzen jarraitzen badugu seguituco dugu hemen, realitate honetan. Negarrez.
Horregatic euscal ikasle aurreracoioc arakatuco dugu gure traditione musicala poliphonia eta polirhythmia ederrac berrescuratzecoz. Lettra on bat atheraco da, eta bitartean “sorçaile” mediocre guciec euren eguneroco oguia mantencen sayatuco dira gure herriaren icenean. Hymno eder eta hunquigarri bat atheraco da, bainan hunquitze hura ez da içango ardittoac bilduta mantencecoz. Horra hor araçoa.
Ascatassunac musica ere içango du. Ascatassunaren musica ençuten denean bide onetic gioacela intellegatuco dugula uste dut.
Mikel Laboak 1968an jarri zion melodia “Txoriak txori ” Joxan Artzek 1957an egindako poemari . Nere ustez garai hortako altxamendu abertzalearen ereserkia bilakatu da kanta hori .
Mundu mailako deskolonizazio prozesuen eta altxamendu ezkertiarren testuinguru horretan euskal altxamendu abertzaleak sortu zuen bere ereserkia. ” Txoriak txori” Mikel Laboak musikatua.
Baina ereserki hori altxamendu abertzale derrotatu baten ereserkia da . Nere ustez abertzaletasuna derrotatua izan da 1968tik honeaino doan fase historikoan eta txoriak txori kantak , nere ustez, karga hori dauka.Derrotarena eta ezintasunarena , alegia.
Nere ustez, inoiz mugimendu abertzaleak garaipena lortzen badu estatu burujabe bat lortuaz , orduan sortuko da ereserki funtzional bat , prozesu horri atxekitutako melodia eta epikarekin . Bitartean horrelako eztabaidak ez daude gaizki ze ahalbideratzen dute nolabaiteko eztabaida bat.Etabar, etabar.
Gernikako Arbolak historia dauka eta onartua izan da beti pentsamolde anitz, eta sarri kontrajarriko, euskaldunen artean. Baina, antzekoa ere gertatu izan da Euskal Herria izen berarekin; orain ostera Euskal Herria izena bera ere zatiketa kausa bihurtu zaigu.
Oraindik gogoratzen dut, osoa txikia nintzela, Iruñeko Gaztelu plazan entzun nuela Gernikako Arbola eta nire ingurukoek txapela erantzi zutela errespetu osoz. Nolabait ni ere hunkitu ninduelakoan nago; ze, txikia izan arren, ondo asko gogoratzen dut Gernikako Arbola zela agbesti hura eta jendeak ohore egin ziola.
Egia da zenbait herrialdetan bi ereserki daudela, gutxienez: bata ofiziala eta bestea jendeak herriaren himnotzat duena. Australian Waltzing Matilda, adibidez, edo God Save the Queen dauzkatenak Zelanda Berria edo Kanada kasu. Irlandarrek ere Amhrán Na Bhflann ofiziala dute, baina benetan hunkitzen dituena Ireland’s Call deritzona dela esango nuke nik. Danimarkak ere nonbait bi ditu: ofiziala eta herrikoia.
Euskal Herria-Nafarroa federazioa/batasuna proposatu izan dut nik daukagun zatiketaren bateragarri. Eta bai ikur eta gainerakoetan erdibidea proposatu izan dut beti. Hor Gora ta Gora, Nafarroako Gorteetakoa, eta batzuetan Iparraldean himnotzat entzun izan dudan Agur Jaunak tokia izan lezakete eremu bakoitzean. Egia esan, Agur Jaunak beti iruditu izan zait egokia niri; letra ere moldatu egin zioten EHUn egungo pentsamoldera erakarriz. Laburra, solemnea eta mezu egokia duen abesti onartua nire ustez.
Baina, tira, Gernikako Arbola ere egoki iruditzen zait; ez diot eragozpen handirik topatzen eta, prizipalena, bateragarria izan daiteke.
Azkenean , baliteke inoiz harmailak berriro beteta ikusten baditugu, jendeak beste zer edo zer abesteari ekingo diola. Txoriak Txori edo Ikusi Mendizalea aukeran. Letra erreza eta doinu herrikoia izango da jendeak hobesten duena. Gernikako Arbolak ere baldintza horiek betetzen ditu eta imajinarioan pedigrí bezalako bat ere eduki badauka.
Edonola ere, izen finkorik gabeko euskaldunon herri honek batuko duen ereserki bat kanta ahal dezala behingoz, hori da kontua. Erlojuaren kontrako kontua, gainera, beldur naiz.
Emakume, gizon, heldu zein ume eskoziarrek Flower of Scotland abesten, edo Els Segadors katalanek, ikusten ditudan bakoitzean, emozioak eta inbidiak betetzen naute. Eta geurea ikusita, etsipena ere bai.
Jose Mari Esparzak (noticias de navarra): https://www.noticiasdenavarra.com/opinion/tribunas/2020/08/21/gernikako-orquesta-titanic/1072003.html
Gileni erantzunez:
Bai, “Laurok” esaten du, hain zuzen ere, orduan foruak lau herrialdeetan baitzegozen (nahiz eta 1841ko lege pakzionatuaren ostena Nafarraon nahiko muriztuak egon).
Baina kontuan izna behar da Ipar Euskal Herrian sekulako zabalkundea izan duela ereserkiak, Lore Jokoak han hasi ziren,e ta Lore JOkoak izna ziren abestia “ereserkitzat” hartzezn leehnak.
Haritxelharrek esaten zuen, bera umea zenean, Baxenafarroan eskolan kantatzen zutela.
Hari berari jarraikiz, behin aditu nuen lehen mundu gerlako abekdota hau. Alemanian, hizkuntzalari alemaniar batek preso kanpamendu batean preso zegoen Suhas izeneko laborari arbonar bati eskatu zion testu bat irakurtzea eta herriko kantu bat emaitea. Gauza bera egin zuten nazionalitate askotariko beste preso anitzekin.
Gure laborari xumeak Gernikako arbola kantatu zuen.
Beñat, halako grabazio asko egin zizkieten euskaldun presoei. Hemen duzu pasadizo horren berri, bai eta haren gaineko dokumental bat eta grabazio originalak:
https://www.eke.eus/eu/euskal-etnopoloa/ikergaiak/ahozkotasuna/funtsen-ikerketa-eta-ondare-immaterialari-buruzko-artxiboen-kontsultatzeko-dispositiboak/alemaniako-1914-1918ko-euskal-presoen-grabaketak
Hona berriz Jean-Baptiste Suhasi grabatu audioak:
https://www.mintzoak.eus/eu/arrangoitze/elkarrizketak/ber-10/
Gaur publikatu didate Noticias de Gipuzkoa-n “Gernikako Arbola, reacciones y soluciones” artikulua. https://url2.cl/zwufj
Aurrekoan Zuzeu-n euskaraz publikatu nuena da. https://url2.cl/sh7qw
Martxelo Otamendik aipatu zuen bezala Gernikako Arbolaren hitzetan Elizaren eragin eta pisu gehiegi ez al da somatzen? Ez al daude hitz horiek zaharkituak? Nik nahiago nuke “Araban bagare, Gipuzkun bagera…” kantua, atenporala da eta protagonismoa euskarari ematen diona. Ez al du euskarak errotzen Euskalerria?
Hemen inkesta honi buruz idatzitakoa
https://zuzeu.eus/euskal-herria/gernikako-arbola-irabazle-zuzeu-ko-inkestan/