Fantasia ala irudimena? Gezurra ala egia? –

Nire ustez, haurrei fantasiaz betetako istorioak kentzea haien irudimenaren garapena ukatzea da. Haurren pentsamendua magikoa da batez ere, eta magia horrek inguratzen dituen mundu zaila ulertzen laguntzen die.

Gainera, haurrei errealitatea ulertzeko aukera emateaz gain, baliabideak ematen dizkie errealitate horri aurre egiteko eta arazoei aurre egiteko; izan ere, eskema horrek ez du arriskurik eragiten, irudimena baita azkenean; hori haien garapen emozionalaren eta kognitiboaren parte da.

Kontatzen dizkiegun istorioen parte diren pertsonaiak laguntza emozionala ere izan daitezke; izan ere, protagonistaren lekuan jarriz, haurrak bere ideiak eta emozioak azal ditzake, eta bere ingurunean moldatzen da, arakatu, manipulatu, behatu eta helduen munduan murgiltzen da. Era berean, ikaskuntza errazten dio eta etorkizunerako itxaropena ematen dio, arazoak konpon baitaitezke.

Sei eta zazpi urte bitartean, prest daude fantasia eta errealitatea bereizteko; beraz, argi izan dezakete gurasoek kontatu dizkieten istorioak ez direla gezurrak, irudimen jokoa baizik. 8 edo 9 urterekin Olentzero existitzen ez dela deskubritzea ez da gurasoek gezurra esan dutela deskubritzea, haurrari ilusioa eta une oso bereziak sentiarazi dizkion fantasia batean sinesten aritzea baizik.

Fantasiazko istorioak kontatzeak zapuztu egiten ditu haurrak? Irudimenez eta magiaz betetako istorioaren atzean errealitatea aurkitzeak frustrazioa ekar dezake haurrengan, baina hori ez da traumatikoa izango. Etsipena saihestezina da, baina ez da kaltegarria; horrek umeari heltzen eta bizitzaren alderdi desberdinak eta lehen ez zituen beste baliabide batzuk ulertzen laguntzen dio.

Noski, pentsa daiteke fantasietan sinesteak pentsamendu kritikoa eragozten duela, edo gezurretan sinestera eramaten duela. Gurasoek egoera nola planteatzen duten eta egia nola argitzen duten da gakoa, betiere haurren garapen-unea kontuan hartuta eta konfiantza eta adimen emozionaleko lotura batetik abiatuta.

Ez dago hobea zer den dioen ikerketa zientifikorik. Baina badira figura horiek portaera aldatzeko modu gisa erabiltzeari buruzko ikerketak, hau da, Olentzero edo Errege Magoak eroskeria, xantaia edo mehatxu gisa erabiltzen dituzten gurasoak, Gabonetako datak hurbiltzen direnean seme-alabak onak eta esanekoak izan daitezen, nahi dituzten opariak ekar diezazkieten.Ikerketek, zigor-teknikei buruzko azterlan guztiek bezala, agerian uzten dute gurasoek beren seme-alaben jokabide disruptibo batzuk murriztea lortzen dutela, baina Gabonetako denbora-tartea igarota dena berdina izango da berriro ere.

Eta zer diote Montessori edo Waldorf bezalako pedagogia alternatiboek?

Montessori ez zen haur oso txikiengan fantasia sustatzearen aldekoa, uste baitzuen oraindik zaila zela erreala eta fantastikoa denaren artean bereizketa bat egitea, eta horregatik haurra mundu errealera hurbiltzearen aldeko apustua egiten zuen, beste alde batetik berez deskubritzeko gauza liluragarriz beteta baitzegoen. María Montessori maitagarrien ipuinak ondorengo etapetan sartzearen aldekoa zen, fantasia eta errealitatea bereizten dutenean hain zuzen ere. Une hori haurren heldutasun-etapei ere badagokie, konkretutik abstraktura igarotzen baitira.

Montessoriren arabera, irudimena errealitatearen edo zuk ikusten duzunaren bidez ideiak sortzeko gaitasuna da. Artistek egiten dutena, adibidez, beraiek sentitzen eta ikusten dutenaren bidez, sortu egiten dute. Irudimena haurraren buruan sortzen da mundu errealetik jaso duen informazioaren bidez. Adibidez, kartoizko kaxa batekin etxe bat egiten da. Fantasia helduek sortutako zerbait da, beste pertsona baten buruan sortzen da eta haurrei transmititzen diegu.

Hala ere, Waldorf begiradara joanez gero, misterioa, fantasia eta sinbolikoa haurren etapak zaindu eta zainduko dituen zerbait da. Horregatik, Waldorf eskoletako gabonak erritual, ipuin, gabon kanta, antzerki eta abarrez beteta daude.

Neurogarapenean dauden autore garrantzitsuenen arabera (Piaget, besteak beste), haurren pentsamenduak zenbait heldutasun-etapa ebolutibo ditu, pentsamendu fantasiatsutik hasi eta helduarora iritsitako pentsamendurik arrazionalena lortzeraino.

Hau da, adin goiztiarreko haurrekin arrazionalki bakarrik komunikatu nahi badugu, ezartzen dugun komunikazioan porrot egingo dugu, edo haurrak etapa bat gainditzera behartuko ditugu, eta horrek ondorioak ekarriko ditu etorkizunean; beraz, haurren garapena errespetatu nahi duen edozein eskolak fantasiarekin lan egin behar du.

Bukatzeko, azpimarratu nahiko nuke gaur egun haurrek eskura duten informazio guztiagatik eta bizi garen gizartean azkarregi heldutu nahi izaten direla (ditugula?). Ez dezagun presarik izan, bizitza osoa izango baitute heldu izateko.

Eta zuek, zer uste duzue? Fantasia txikitatik sustatu behar al da? Zer egin beharko genuke Gabonetan?

Eztabaida mamitsua, nolanahi ere.

Fantasia ala irudimena? Gezurra ala egia?  Fantasia ala irudimena? Gezurra ala egia?  Fantasia ala irudimena? Gezurra ala egia?

Fantasia ala irudimena? Gezurra ala egia?