ELAn, azterketak egiteaz gain, ehunka pertsonak esplotazio-baldintzetan lan egiten duten sektorearen errealitateari ere aurre egiten zaio. Kontrakoa -laneko legezko baldintzak errespetatzea- ez da ohikoena, zoritxarrez. Eta, gainera, baldintza duinak aplikatzen dituzten enpresek langileak esplotatuz kostuak merketzen dituztenen lehia desleiala jasaten dute.

Normalena da egunero 63 orduz lan egitea jatetxeetan eta postin-erretegietan, non menu bat 80 eurotan ordaintzen den. Erraza da Zabalgunean, Labriten, Gorraizen, Uharten edo Orreagan (turismo erromesaren mugarria) ospe handia duten ostalaritza-negozioen jabe diren familien abizenak errepasatzea.

Ez da beste argibiderik eman behar; datuak ELAk azken hilabete hauetan Lan Ikuskaritzan planteatutako 21 salaketetan agertzen dira, kasu oso zehatz eta krudeletan.

Jakina, hitzarmen sektorial bat dago (lege-maila du, ez dezagun ahaztu), non 38 orduko asteko lanaldia ezartzen den, eta ohiko aparteko orduak ‘debekatuta daude’ (eta lan egiten denean, 20 eurotan ordaindu behar dira).

Hala ere, astero sindikatuko atetik sartzen diren dozenaka langileek (gehienak emakumeak, eta horietako asko etorkinak) 50 edo 60 orduko asteko lanaldiak salatzen dituzte, eta aparteko ordu asko kobratzen direnean, 10 eurotan da (ordu arrunta baino gutxiago; eta Iturrama kalean 5 euroko kasuak daude, adibidez). Dena diru beltzean, eta batzuetan, XXI. mendean, gutun-azal batean: “Hobe ez badute ikusten nola gordetzen duzun”.

Kontraturik gabeko emakumeak iristen dira, edo, haurdunaldiko arriskuagatik bajan zegoen San Gregorio kaleko zerbitzari hura: jakin zuen astean 10 orduz bakarrik kotizatzen ziotela (baina lanaldi osoan lan egiten zuen, aparteko ordu askorekin) bajaren lehen kobroa iritsi zitzaionean… eta ez zen 400 eurora iristen.

Ia inon ez dira betetzen asteko gutxieneko bi atseden-egunak, eta are gutxiago dagokion oporretako konpentsazioa… Bi txanden arteko gutxieneko 10 orduko tarteaz hitz egiten ez badugu, baldintza horiek luxutzat hartzen dituzte eta milaka langile mespretxatzen dituzte Vwko langileak edo funtzionario izan nahi izatea leporatuz. Eta, gainera, harritu egiten dira: nork nahi du bizitza osorako zerbitzari izan?

Hitzarmenera itzuliz, hileko batez besteko soldata garbia 1.200 eurokoa da (lanaldi osoa), eta horri kontzeptu aldakorrak gehitu beharko litzaizkioke (gauekotasuna, aparteko orduak, etab.), batez ere inoiz ordaintzen ez direnak. Hala ere, ondo begiratuta, zer presio sentitzen du enpresaburu batek legea (hitzarmena) betetzeko, betetzen ez duenean zigorrik ez badago eta ezer gertatzen ez bada? Zergatik utziko diote nominak ordaintzeari astetako atzerapenarekin (ohiko praktika), epaiketa bezperan kontagailua zeron jartzen bada inolako ondoriorik gabe?

“Jendea etortzen da lanera, eta bigarren egunean ez dira itzultzen”, irakurri dugu ostalaritzako enpresari bati egindako elkarrizketa batean. Hain justu, ordu batzuk nahikoa dira konturatzeko hor barruan jarraitzea baino beste edozein aukera hobea dela, batez ere astean 63 ordu lan egiten baduzu (lanaldi zatituekin, baita hiru txandatan ere: goizez, arratsaldez eta gauez). Akaso norbaitek lan on bat uzten al du bere kabuz, lan egiteko gogorik ez duelako? Zenbat jendek uko egiten dio baldintza onak dituen enpresa bati edo funtzionario izateari?
Inork ez, ezta? Orduan, zergatik gertatzen da ostalaritzan?

Horrek guztiak koktel bat osatzen du (ostalaritzaz ari garela…), eta haren biktima gehienak pertsona oso ahulak dira: emakumeak, etorkinak, aurreko enplegurik ez duten gazteak… Batzuetan, ezin dute behar adinako prestakuntzarik jaso “esfortuzaren kultura” eta esplotazio hutsa bereizteko.

Dirua Atlantikoaren beste aldera bidali behar duzunean zure familia mantentzeko… Zerbait hobea bilatu beharko duzu etengabe, ezta?

Beraz, hasierara itzuli gara: ez dago inor lan egiteko… 63 ordu astean.

Ez dago inor lan egiteko (63 ordu astean)