Baina nolatan pintada falangistak euskaraz? Aingeru Epaltzak lehenago idatzi zuen honen inguruan eta ‘euskal fatxa’ hauekiko bere narda adierazi zuen zuzen eta garbi. ‘Euskal fatxak’ ? Baliteke. Agian tradizionalista napar euskaldunen ondorengoak? Oraindik badaudela pentsatuz gero; logika badu, baina, arraroa da antolatuta egote hutsa. Hori bai, zerbait argi geratu bada, pintada hauek antolatutako talde edo koadrila batek egin dituela da. Hau ez da (eta barkatu espresio arrunta) ‘herriko baboaren” azken artelana, ez noski. Goazen pixka bat errepasatzera kontua: Pintada falangistak euskaraz, Nafarroako iparraldean, tiroak eta sabotaiak gerra zibileko biktimen monumentuetan, amenazuak eta inor ez da izan harrapatua oraindik. Napar tradizionalisten ondorengoen hipotesiak indarra hartzen du.

Beno goazen eskemak apurtzera. Azkenak Oiartzunen (Gipuzkoa) agertu ziren azken aste honetan; batek “Gora España!” zihoen eta besteak aldiz “Vigilancia y terror falangista!”. Hauetan euskeraz “Gora” hori bakarrik idatzi zuten, gainontzekoa gaztelaniaz zegoen. Nafarroakoak guztiz euskaraz ziren ordea! “Il bear zate”, “Irabazi giñun ta irabaziko” (…) Nafar tradizionalista euskal analfabeto kastellanoak dira orduan ala? Euskaraz ondo idazten ez dakiten, gaztelaniazko alfabetatuak, baina, euskaldunak? Edo talde bat baino gehiago egon daiteke igual?

Gaztelaniaz esaten den bezala, “esto me huele a chamusquina”. Istorio guzti honen gauza positiboa da, norbait euskaraz idaztera molestatu izana da, hori bai txalotzekoa. Idatzi duenak, eta idatzitako erak (ortografia, gramatika…) ez du hainbeste txalo merezi. Aingeruk ondo dioen legez faxismoa edozein hizkuntzatan idatzita ere faxismo da. Nik nere konklusioa atera dut, nahiz eta, argi utzi nahi dudan, ez nukeela lepoa jokatuko. Badoa hordagoa: Pintada horiek Guardia Zibilak idatzi dituenaren susmoa dut, Patxi Lopezen garaipenak sortutako alegrantziak bultzatuta, Euskal Herriaren hispanitatea aldarrikatzeko asmoz idatzi zituztela uste dut. Gorbeako bandera, ejerzitoaren harrotasuna… kontestu horren barnean ikusita hipotesi sinesgarriena dela deritzot. Norberak atera ditzala konklusioak.