Bakardadea, zaurgarritasuna, juizioa, autoexijentzia, beldurra, presioa, errua, isolamentua… hitz horiek, eta gisakoak aukeratu zituzten Durangoko Topaketa Feministetan Amatasun praktika errealak gaur egun Euskal Herrian tailerrean elkartu ziren emakume askok ama izatean sentitu zutena deskribatzeko eskatu zitzaienean. Bakardadea, errua eta autoexijentzia, letra larriz. Izan ziren beste tonu batekoak ere: sormena, ahalduntzea, maitasuna, berkokatzea… baina berba grisen aldean bakanak ziren bigarren multzokoak. Ama izan eta bat-batean zulo batean erori izana kontatu zuten emakume askok. Min, nahigabe eta erresumin asko okaztatu zuten. 2019ko azaroaren 2an.

Feminismoak orriak eta orriak eta orriak idatzi ditu amatasunaz. Hain justu, patriarkatuaren enpeñoa izan delako emakumearen izate osoa amatasunera mugatzea, eta beraz, kate horretatik askatzea izan da feminismoaren borroka handietako bat. Hona gure aitortza. Baina orri horiek guztiak ez dira aski, ez dira nahikoa zeure haurra besoetan hartzean maldan behera zulora ez erortzeko. Krak. Saihetsean kolpe bat. Krak. Zulora. Patriarkatuak eraiki duen amatasunaren irudia irentsi baitugu feministok ere. Eta, bat-batean, ordura arteko bizitza ez dugu aurkitzen, ordura arteko ni, ordura arteko gu, ordura arteko denbora eta espazioak. Krak. Haur bat izan nahi genuen, baina ez genuen ama izan nahi.

Hiru letra horiek zurrunegiak, astunegiak, zamatsuegiak, lotuegiak, zaharregiak mendekoegiak, isolatuegiak idazten ditu patriarkatuak. Ama izateko modu bakarra ikusarazten zaigu, etxeko aingerua, kexatzen ez dena, denera iristen dena… eta gehiago ala gutxiago, txikitatik zainetan daramagu ama onaren ideala. Baita feministok ere. Ama izatean, hain justu, krak egiten diguna.

Esan zuen Adrienne Richek 1976an. Amatasuna instituzio gisa eta amatasuna praktika pertsonal gisa bi plano desberdin direla. Eta hor jarraitzen dugu: sistemak hauspotzen duen amatasun hegemonikoa suntsitzeko premia larrian eta amatasun praktika bizigarriagoak egiteko borrokan. Horra feminismoek amatasunen gaian, bi planotan, gaur eta hemen, oraindik irabazteko dituzten esparruak.

Amatasunak eta feminismoak pluralean konjugatu behar dute. Amatasuna deseraiki behar dugu amatasunak eraikitzeko. Feminismoetatik arrakalatu behar dugu instituzioa, seme-alaben zaintzaren balioa ikusaraztean izango dira gure praktikak askatzaile. Horretarako feminismoetatik zaintzaren garrantziaz egiten ari diren teorizazio eta praktiketan amatasunak ere aintzat hartu behar ditugu. Eta, era berean, feminismoen espazioan antolatu behar dugu amok, Euskal Herriko mugimendu feministaren barruan, amatasuna politizatu eta gure ezinegonak, minak eta nahigabeak dagozkionari exijitzeko, jatorrira itzultzeko, hau da, sistemari itzularazteko. Sistema honetan ezin baita ama sano izan. Ikusarazteko zaintza ezin dela emakumeen bizkar utzi; zaintza eta lan merkatu hau ez direla bateragarriak; zaintzarako bestelako baimen-eredu bat behar dela; zaindu egin nahi dugula; zaintza ezin dugulako haur-eskoletan hezkuntza-sistema osoko baldintzarik okerrenetan dauden hezitzaileen bizkar utzi, ezta euren seme-alaben zaintza itsasoz bestalde, beharturik, utzi duten emakumeen prekarietatearen bizkar ere. Krak, krak, krak, sistema da zulatu behar duguna.

Bitartean ereduak behar ditugu, arnasa. Amatasunen praktika eraldatzaile, asegarri eta bizigarriak erakutsi eta partekatu behar ditugu. Gozamenetik eraiki amatasunak. Amatasunaren eredu hegomonikoak ito egiten gaituelako emakume guztiok, den-denok, aukeratzen dugun praktika aukeratzen dugula ere, zaintza delegatzea edo beste muturrean, zaintzara ematea erabakitzen dugula ere, guztiok gaude epaiaren eta erruaren jomugan. Oinarrietan baikaude oraindik, biberoia ematen duen ama kuestionatuz, ojo! titia luze ematen duena kritikatuz, hara! exijentziaz, kulpaz, bakardadez zamatuz amatasuna.

Zaintzaren balio ekonomiko, sozial eta politikoa aitortzen hasten garenean izango dira gure amatasun praktikak benetan askatzaile eta asegarri. Zuloa estali behar dugu.

Emarauna  Emarauna