Iruña-Veleia, egia oraindik falta
Iruña-Veleia, egia oraindik falta –
“Eliseo Gilen aurkako epaiketan bere eta bere taldearen jokabidea epaitu da, eta ez Iruña-Veleiako ostraken egiazkotasun eta balio historikoa, oraindik zientifikoki ez guztiz determinatua”.
Iruña-Veleia auzian, gaur egun, lau gai daude nire ustean: ehunka ostraken egiaztapen zientifikoagoa, Eliseo Gil eta kideen epaiketa, Gabixolaren gose greba, eta Euskal Herriko hedabide eta jendearen jokabidea.
“Badirudi ostraka batzuk faltsuak direla. Baina denak al dira faltsuak?”
Ostrakak egiazkoak ala faltsuak diren asko eztabaidatu da 2008tik hona. Aditu akademiko ofizialistek euren ebaluaketak egin dituzte: estratigrafikoak, linguistikoak eta ikonografikoak batez ere. Badirudi ostraka batzuk faltsuak direla, eta epaiketan auzipetu batek ere aitortu zuen. Are gehiago, gure gaurko begi ez-adituekin begiratuz, horietako hainbatek nahiko modernoak direla dirudite.
Baina denak al dira faltsuak? Arabako Arkeologia Museoan kutxatan garbitu eta aztertu gabe gordetako asko ere faltsuak al dira? Akademiko ofizialistek egindako azterketak eta erabilitako teknikak gai al dira ostraken faltsutasuna zientifikoki frogatzeko? Badirudi ezetz, hainbat ikertzailek adierazi duten arabera.
Horregatik, Iruña-Veleia Argitu mugimenduko kideek eskatzen dute ostraka-lagin bat Arkeometrian adituak diren Europako laborategietan aztertzea, berme zientifiko guztiekin; eta arkeologo entzutetsu eta independentek “indusketa kontrolatuak” egin ditzatela grafitoen tokian. Erakundeei egindako eskari hau sinatu dute jadanik 144 pertsona ezagunek eta 2.2015 herritarrek (ikus Iruña-Veleia Argitu webgunea). Baina ez erakundeek ez alderdi politikoek ez dute erantzunik eman.
“Gabixola, bere gose grebarekin, azterketa zientifiko determinanteak eta definitiboak egitea eskatzen ari da”
Eliseo Gil eta bere lankideen aurkako epaiketa-prozesua bere bidea egiten ari da, eta helegitearen fasea zabaldu da. 2020ko ekaineko sententziak erruduntzat jo zituen, iruzurra eta grafito batzuen faltsutzea egiteagatik. Baina Eliseo Gilen aurkako epaiketan bere eta bere taldearen jokabidea epaitu da, eta ez Iruña-Veleiako ostraken egiazkotasun eta balio historikoa, oraindik zientifikoki ez guztiz determinatua.
Hain zuzen ere, Joxemari Lejardi Gabixola, bere gose grebarekin, azterketa zientifiko determinanteak eta definitiboak egitea eskatzen ari da. 80 egun baino gehiago egun daramatza gose greban; pertsona batek, injustiziaren aurrean, eduki dezakeen borroka tresnarik etikoenetakoa erabiltzen, bakearen alorrean bortitzenetakoa.
Penagarria da konturatzea euskal hedabideek oso arreta txikia eman diotela gose greba honi. Euskarazko prentsan ere informazio gutxi, eta zerbait argitaratu dutenean, Gabixolaren lagunek eskatuta. Uste dut Euskal Herri abertzalean marjinatu egiten direla herri borroka txikiak, aparatu sindikal-politikoek ez onartuak. Berdin gertatu zen EHUko irakaslego propioaren aldeko borrokan.
Bi mila pertsonak baino gehiagok sinatu du Iruña-Veleia Argitu manifestua; horietako asko goi maila akademiko eta kulturalekoak. Baina, aldi berean, nabari da euskal/euskarazko intelligentsia kritikoak beste alde batera begiratzen duela, eta Gabixola pertsonaren gose greba bost axola zaiola; barre eta iseka egiteraino agian.
Iruña-Veleia, egia oraindik falta
Elkarrizketa politta egin zioten joan den barikuan Gasteizko HALA BEDI irratian: https://halabedi.eus/joxemari-lejardi-gabixola-iruna-veleia-argitu-lortu-dugu-iruna-veleiako-indusketak-berriro-abiatzeko-konpromisoa/
“Arkeometria frogak/arkeometrian espezialiatutako laborategia”.
Izendatu daiteke zein den egin nahi den eta emaitza definitiboa emango duen arkeometria froga?
Arkeometria mundu bat da. Mundu horren barruan daude C-14a, termoluminiszentzia, dendrokronologia eta beste milaka froga eta azterketa (espektrometria, OSL, radiometria…).
Zein da, zehatz mehatz, Iruña-Veleiako grafitoei egin nahi zaien froga arkeometrikoaren izena. Ez orokorrean “froga arkeometrikoak” edo “arkeometrian espezializatutako laborategia”, ez. Egin nahi zaien azterketa arkeometrikoaren izen zehatza. Zein frogak (C-14ak, termoluminiszentzia, radiometria…) zehaztuko du grafitoak (grafitoak, erne, eta ez piezak: jakina da piezak benetakoak direna) benetakoak diren edo ez. Baten batek erantzun dezake galdera hori?
Bat nator Bittorrekin, elkarrizketak merezi du entzuna izatea.
Gabixolak nire miresmena irabazi du: 93 egun gose-greban alajaina; bizia arriskuan jarri du!
Bestalde, Ba ote, normala da ez jakitea termoluminiszentzia, dendrokronologia, espektrometria, OSL edo radiometria edo ez dakit zer egin behar zaion.
Eta bai, ados, 93 eguneko gose-greba egiteak ez du esan nahi hizpidean dagoela.
Erabat ados, Pako. Ni ez naiz 93 egunez gose greba egiteko gauza. Alde hortatik, deus ere ez dut esateko. Baina, hainbat gai katramilatu dira hemen:
1.- Grafitoen faltsutasuna.
2.- Grafitoen egilea nor den, eta oro har, epaiketa.
3.- Gose greba egiteko hainbat herritarrek hartu duten erabakia.
Ni ez naiz gose grebaz ari, ezta epaiketaz ere. Zuzeun bertan hainbatetan argi utzi dut nire iritzia sekula egin behar ez zen epaiketaz. Gose grebaz, nire iritzia niretzat gordeko dut.
Soil-soilik ari naiz Iruña-Veleiako grafitoen faltsutasunaren auzian batzuek eskatzen dituzten froga arkeometriko ditxosoak zein diren zehazteko beharraz. Eta, greban daudenak sartu gabe, Elexpuruk zein froga egin nahi ditu? Zientziari aipamenak, arkeometria frogak, laborategi espezializatuak… orokorkeriak denak. Zein froga?
Hara bada, Gabixola da gose greban dagoena baina Elexpururi egin diote galdera… (Hemen bakoitza bere obsesioren menpe…)
Zer eskatzen duen oso erraza da ulertzea, adixkide: “autopsia” moduko bat eskatzen du “familiak”. Non egin daitekeen ere esan du familiak…Nola burutu behar den autopsia zehazteko eskatu behar al diozu orain “familiari”?
Autopsia ofizialak dionez, bihotza gelditu egin zitzaion (“parada cardio-respiratoria</i") eta beraz heriotza modu naturalean etorri omen zitzaion gazteari komisaldegian.
Bai, hala izango da, ofizialki hala badiozue. Baina familiak “bertze” autopsia eskatzen du eta, ahal bada, hemengo batzuren hatzaparretatik libre ustean, kanpoan egitea nahiago (“hemen” egindakoaz familia ez delako fio…eta arrazoin aski badu ez fidatzeko).
Aski erraza ulertzeko, eskaera eta eskatzeko arrazoiak, aski ulerterrazak, ezta? (Ulertu nahi duenarentzat bederen).
Hara bada, Gabixola da gose greban dagoena baina Elexpururi egin diote galdera… (Hemen bakoitza bere obsesioren menpe…)
Zein den eskaera oso erraza da ulertzen, adixkide: “autopsia” moduko bat eskatzen du “familiak”. Autopsia non egin daitekeen ere esan du familiak…Autopsia nola deitzen den teknikoki eta nola burutu behar den eskatu behar al diozu orain “familiari”?
Emaitza ofizialek dionez, bihotza gelditu egin omen zitzaion (“parada cardio-respiratoria) eta beraz heriotza modu naturalean etorri omen zitzaion gazteari komisaldegian.
Bai, hala izango da, ofizialki hala badiozue. Baina familiak “bertze” autopsia eskatzen du eta, ahal bada, hemengo batzuren hatzaparretatik libre ustean, kanpoan egitea nahiago (“hemen” egindakoaz familia ez delako fio edo…auskalo).
Aski erraza ulertzeko, eskaera eta eskatzeko arrazoiak aski ulerterrazak, ezta? (Ulertu nahi duenarentzat bederen).
Ez, ez dut ulertzen. Zein da eskatzen den froga? Autopsia medikuntza-froga bat da, arkeometria ez da froga bat, diziplina oso bat da.
Zure analogia jarraituz, familiak ez du “autopsia” eskatzen, “medikuntza” eskatzen du.
-“Guk nahi dugu “medikuntza(arkeometria frogak)” egin dadila europako klinika espezializatuetan.”
-“Ongi da, baina ze “medikuntza(froga zehatz)” mota nahi duzue?”
-“Ez, guk nahi dugu “medikuntza(arkeometria frogak)” egin dadila.
Eta horrela, bukle infinitu batean.
Arkeometria ez da froga bat, diziplina oso bat da. Arkeometria frogak dira, adibidez, piezak neurtzea, eta piezen konposizio kimikoa aztertzea, forma aztertzea. Hori eskatzen duzue? Piezen tamaina? Konposizio kimikoa? Forma? Ze arkeometria froga zehatz eskatzen duzue?
Arkeometriaren barnean datazioak egiteko hainbat froga daude: Termoluminizentzia, OSL, radiometria, C-14a… Ehundaka. Zein da egin behar den froga? Europan laborategi espezializatuetan egin behar den froga hori, gurean edo espainiar estatuan egin ezin dena, zein da zehazki?
Eta Elexpuru edo Gabixola, berdin-berdin dit. Frogak eskatzen dabiltzan guztiei galdera: zein da eskatzen duzuen arkeometria-froga? Zehaztu dezakezue?
Lasai, gizona, lasai. Zerk jartzen zaitu bada tente eta trumoi? Hain ziur baldin bazaudete unibertsitateko adituak ebatzitakoaz (faltsuak direla grafitook, eta berriki egindakoak, seguraski iruzur-egile horren lana eta gu, ergelok, bere sareetan eroriak), hain ziur egonik, edozein froga fisiko-kimikok horixe eta bera baieztatuko luke, ez? Eta berriro eginik ere, emaitza berdinak edo bertsuak (zeren hori da zientzia, ezta?) Ni, zuen tokian banintz, neuk eskatu izango nituen frogak.
Eta zein froga eskatzen diren? Beharrezkoak. Horrekin dena esana.
Nahasi nahi nauzu teknizismotan? Autopsia eskatzen duenean familiak, zer eskatzen du? Autopsia: eta hor sartuko lirateke forentsearen aztertekak de visu eta behar bada azterketa toxikologikoak eginarazi edo/eta balistikarenak…Autopsia on bat batek eskatzen dituenak, ez da espezifikatu beharrik.
Kasu honetan, berdintsu.
Adibidez, grafien edo marrazkien “errekatxo” horietan dauden kaltzifikazioak (kaltzifikazio ugariak, kolore eta testura askotakoak…) horiek aztertzea, zaharrak ote diren kalbonato horiek edo berriki eginak…
Hori oso erraza da. Hori baino askoz gauza sotilagoak egiten dira gaur egun.
Begira Altamiran egindakoak duela zortzi urte:
https://www.ub.edu/web/ub/es/menu_eines/noticies/2012/06/045.html?
Edo begira zein gisako lanak egiten dituzten hortxe bertan, Gasteiz-etik kilometro batzutara:
https://www.cenieh.es/infraestructura/laboratorios/dataciones-por-series-de-uranio
(Nik dakidanez, bere garaian eta behar zen tokian, informazio osoa eman zitzaion behar zitzaionari: zein etxe zeuden prest Europan grafito horien lagin bat datatzeko eta zertan zetzan datazio lan horiek).
Ez dira egin. Norbaitek esango du (esan zidan) instituzioen izen ona salbatzearren ez direla egin datazioak. Nik esango nuke: etxe-kalte ari direla, ari zeratela.
Gabon.
Trumoitzen nau nola uzten duzuen lotsagarri euskal historiografiaren izena munduan.
Bidali duzun lehen estekarekin, Altamirako puntura rupresteak datatzea posible da, pintura material bat delako, eta material guztiak datatu daitezkeelako. Hau da, margoak dituen osagarriak datatu daitezke. Margo hori datatu daiteke, eta beraz, margoaren adina neurtuta, paretean noiz aplikatu zen ondoriozta daiteke. Pintura datatu daiteke horrela.
Bigarren albisteak berbera dio, piezen adina neurtzea dela. Piezena. Zeramika eta teila puskena.
Iruña Veleiako piezak badakigu benetakoak direla, kostra eta guzti. Edward Harris berak hala abalatu zuen, arkeologia indusketa egoki egin zen, eta beraz, pieza guzti-guztiak erromatar garaiko pieza orijinalak direla zalantzatik at dago.
Iruña Veleian ez dago margorik, ez dago beste materialik, arrakalak daude. Pieza guztiak orijinalak direla behin eta berriro esan da, faltsuak piezen gaineko idazkunak dira, eta ez daude datagarria den material batekin eginak, punzoi batekin baizik. Arrakalak dira. Nola datatzen da punzoi hori noiz pasa zen 2000 urte dituen teilatik. Ze froga dago hori egiteko? Ez dago.
Ezagun du ez dakizula zertaz ari zare(te)n, eta hala ere, batere lotsa edo prekauziorik batere gabe, ozen-ozen EHU kondenatu duzu(e), akademia ofizialista eta ez dakit ze ergelkeria esan, izen eta fama txarra jarri diozu(e) euskal historiografia serioari nazioartean, etorkizuneko historialari eta arkeologo euskaldunei zailtasun gehigarriak ezartzen laguntzen ari zare(te).
Eta ausardia eta harrotasuna duzu(e), froga gehigarriak egin behar direla eskatzeko, ez dakizu(e)nean zer froga egin behar diren sikira. Hori bai, mediku inmunologo baten “ikerketa” arkeologikoa ontzat ematen duzue. Hor zabiltzate zuen blogean “azterketa” arkeologikoak egiten. Baina zehaztasuna eskatzean “nahasi nahi nauzu teknizismoekin” erantzun. Eta piezak datatzeko frogekin zatoz(te), pieza guztiak benetakoak direla inork zalantzan jarri ez duenean (kostra barne).
Etxekalte zu(ek) zare(te). Ez zarete kontziente, ordea.
Iruña-Veleiako ostraketan dago kostra hizkien gainean, kostra datatu daiteke:
http://ostraka.eus/files/2009/01/15920.jpg
Ez dut nik esaten Navarro berak esaten du kostra kendu daitekeela ikusteko ea hizkiak ote dauden azpian…
Omen (AFAk eta Lurmenek argitaratutako irudiak besterik ez ditut ikusi) daude ladriloak labean egosi aurretik freskotan idatziak,
http://ostraka.eus/files/2009/01/13363.jpg
termoluminiszenziarekin datatu daitezke…
Omen dago su ikatzaren ondakinak hizkien gainean, C14 datatu daiteke GANIS O V:
http://ostraka.eus/files/2009/02/17194_2.jpg
Daude dozenaka hizki hezurretan grabatuak… hezurra urteekin gogortu egiten omen da eta ezin da idatzi gainean, mikroskopio batekin ikus daiteke ea bigunean ala gogortu ostean grabatu ote den; hezurra C14 teknikarekin datatu daiteke.
http://ostraka.eus/files/2009/04/12077-veleia-nova.jpg
Madrilgo IPCE ez du hezurrik analizatu, 14 urtetan inork ez du hezurrik analizatu. Ez dut nik esaten baizik eta Baxarias adituak… oso erraza omen da.
Ez dut nik esaten, dago txosten zientifiko pila argitaratuak azken 10 urtetan:
http://sos-veleia1.wikidot.com/informes
Daude Iruña-Veleiako 18 kaxa ostraka originalekin garbitu gabe 14 urtetan Arabako Foru Aldundian… Zergatik ez dituzte garbitzen?
Dago pertsona bat (Gabixola) 98 egun gose greban arkeometria eskatzen Iruña-Veleian 14 urte eta gero…
Ba ote? Ba ote dugu guk (lau katu ergel geranok) guk haenbesteko indarrik “munduan…lotsagarri euskal historiografiaren izena uzteko” ahina? Halafede. Eta hori El Correok eta EFE agentziak boikota osoa egiten digutelarik…
————————-
Eta frogataz: Ba ote jaunak ederki aski daki Altamiran uranioz eta torioz ez dituztela pinturak aztertu, margoak ez zituzten aztertu, margoen gainean sorturiko kaltzifikazioak, karbonatoak zituzten aztertu, datatu. Zeren jakina da kaltzifikazio horiek uraren bidez sortzen direla eta urak informazio asko dakarrela berekin. Eta informazio hori aztertu daiteke uranioz+torioz edo termoluminiszenziaz edo…Zientziak bere metodoak ditu hori erraz eta merke aztertu ahal izateko.
Iruña-Veleian ere ez da piezak analizatzea eskatzen. Hizkiek egiterakoan egindako “errekatxoetan” sorturiko kaltzifikazioak aztertzea eta analizatzea da eskatzen dena.
Hori horrela aski garbi esana dago. Beste alde batera begira jarri nahi gaituzte, ordea.
Zergatik ote? Ba ote?
Antton, zalantzarik ez egin, baduzue indar hori. Nork esango zuen Zaragozako herritxo bateko Ecce Homoaren birgaitze katastrofikoak nazioarteko oiartzuna izango zuenik. Bada, Iruña-Veleia auziak arkeologia eta historiaren “mundilloan” erabateko oiartzuna izan zuen.
Eta auzia bere hartan hiltzen utzi beharrean, ignominian, herritar batzuen protestak bizirik mantendu du, denon lotsagarri, eta euskal historialari eta arkeologo serioen kalterako. Benetan diotsut hori.
Lehenagotik ere esana dut: Ni ez naiz hona Elena Lopez de Lacalle,Arabako Aldundia edota Euskotrenek egindako papera babestera etorri, ez eta Eliseo Gil herriko plazan erretzera etorri. Argi esana dut, nik dakidan arte, Eliseo errugabea dela.
Gainontzekoan, ez gara adostasunera iritsiko. Gutxienez lortu dugu “arkeometria frogak” zabal horretatik gehixeago zehaztea zein froga falta diren. Kaltzita zoldaren datazioa. Ados ba, egin. Zuen diruekin.
Kaltzita zolda ditxosoarekin, egunen batean azalduko dit norbaitek nola den posible trazuek (benetakoak balira) zolda hori apurtzea. Gorago Ostraka-k jarri dituen adibideetan ikusten da, begi hutsez, kaltzita zolda hori trazuek nola apurtzen duten (15920 piezan, eskubien geratzen den letraren lehen I horrek, behe aldean nola apurtzen duen zolda ederki apreziatzen da). Zer esan handia eman duen “Geure Ata Zutan” horretan ere, argi eta garbi apurtzen da kaltzita zolda trazuekin, ATA-ren “t”-ak erdi erditik mozten du kaltzita zolda perpendikularra, bai eta ZUTAN-eko “a”k ere (http://ostraka.eus/files/2009/01/13371.jpg irudian, behean eskubitan; ezker aldean, kaltzita zolda handiagoa denean, trazu oso bat ikus daiteke zoldaren gainetik egina “R” argi baten azpian). Ez esatearren zeinen kuriosoa den euskarazko idatziek pieza hautsien forma nola jarraitzen duten (horrek esan nahi du behin piezak hautsi ostean idatzi zuela norbaitek berauetan, ez piezak osorik zeudela. Osorik baleude, esaldi eta letretan etendurak leudeke, pieza zatitzearen ondorioz, baina halakorik apenas dago, baldin badago, euskarazko esamoldeen kasuan).
Hortik aurrera, frogak behar dituzuela? Egin. “Arkeometria”, bere hartan, ez da froga bat. Kaltzitaren datazioa nahi duzue, egin. Zuen diruekin.
Nahi baduzu, bazkari bat jokatuko dugu: kaltzita zolda benetakoa izan baietz!
Gutxienez “onartzen diguzu” kaltzifikazioak analizatzeko eskubidea edo halako zerbait. Bada zerbait, Ba ote!…Eskerrak egitan ari natzaizu)
Gauza da: hamalau urteotan ikusten ere ez digutela utzi. Bahituak dituzte piezak; “Iruña Veleia askatu” izan beharko du gure hurrengo lemak.
(Kaltzifikazioz: galdera batzuk egiten dituzu zuk. Bai, badirudi, (badirudi, ikusi egin beharko litzateke bertatik bertara) puntu batzutan (badirudi) erbakita ageri dela zolda. Edo hautsi dutela garbitzerakoan, hobe irakur nahizik edo…Ikertu beharko litzateke hori ere, zurekin nago.
Baina garbi dagona zera da: kaltzifikazio ugari dagola hizkien “barruan” eta hori osatu ahal izateko urteak eta urteak (urte asko) behar direla, zuk ongi dakizun bezala.
Begiraiozu: “NAI/” horri. IR.13368-B (DIINOÇ ZVRII NAI/?)
https://geostraka.eu/listing/13368-sector-6-recinto-8-ue-6076/?lang=eu
Hor agerian den materia ez da osatzen euri erauntsi gau batez; kaltzifikazio horiek informazio asko dutela iduritzen zait niri. Eta zuri?. Eta gainera pieza horretan, testu horrekin…)
Baina jarri duzun adibidean ere begi bistaz ikusten da kaltzita zolda nola apurtu duten trazuek, eta! Azken hitzaren azken letran, azken trazuak, eskubi eskubikoenak, zolda apurtzen du. Bigarren lerroko bigarren u horrek ere, enfin. Eta hori horrela, begi bistaz. Enfin. Ez du merezi.
Ez dakit bizi garen errealitate fisiko honetan posible ote litzateken Arabako Aldundiak egin duen baino era trakets, ezgai eta inutilago batean kudeatzea Iruña Veleia auzia. Ez dut uste. Ez dute lortu iruzurgilea atzematea. Beren jarrera oskurantistarekin konspirazio bat sortu dute argia eta garbia de iruzur kasu batean. Iruzur horrek herri bezala jarri digun orbaina nahikoa ez, eta sasiadituak (izenak niretzat gordeko ditut) herri honek agintariei eta bertsio ofizialari dien mesfidantza naturala hauspotu dute, iruzur argi honen defentsara fede oneko jendea lotuz, bere(n) egoa asetzeko, edo auskalo zertarako. Entzungo bazenituzte kongresuetako barreak eta algarak… Eta dena borobiltzeko, 99 eguneko gose greba arriskutsu bat. Enfin.
Kaltzita datatu nahi duzue? Datatu ezazue, zuen diruekin. Baietz benetakoa izan zolda. Eta hala ere, grafitoak faltsuak. Baina noski, zolda benetakoa dela dioen dokumentu batekin, pentsatuko duzue baduzuela beste ustezko “argumentu zientifiko” bat.
Ezer berririk ez du demostratuko froga horrek, zuek uste duzuenaren aurka. Ez baitago ezer demostratzeko, inondik.
Sentitzen dut, benetan. Euskarazko grafitoak faltsuak dira.
Euskarazko grafitoak faltsuak dira eta kitto. Eta horri zientzia deitzen diozu? Ba ote !
Kaltzifikazioak inpartzialki eta zientifikoki aztertu eta zaharrak direla frogatzen badute analisiek, kaltzifikazio zaharren azpian leudeken hizkiak zaharrak dira. Hori horrela dela onartuko duzu, ezta?
Eta kaltzifikazio horiei zientifikoki data ezartzeko gai badira, zientifikoki eta inpartzialki datatu, orduan azpiko hizkiak “antequam” izango dira, ezta?
Edo… zer esan nahi duguzu: balizko kaltzifikazio zahar horien azpian -A artikuludun modukoaren bat azalduko balitz (demagun, “NAIA”) orduan ezinezkoa dela eta beraz faltsua dela euskarazko grafitoa eta kitto? Hori da esan nahi diguzuna?
Gabixolak” gose greba amaitu zuen bart 99 egun ostean, albistea Alean:
https://alea.eus/araba/1603996676119-iruna-veleia-gose-greba-bertan-behera
Zaindu.
Ez, ez dut hori esan nahi. Esan nahi dut iruzur argi bat dela kontua. Eta kaltzita zolda azpian ez dela ezer agertuko, eta ez dudala zalantzarik hori hala izango dela. Froga egin nahi duzuela, egin. Zuen diruekin. 3 milioi euro publiko joan dira kontu honetan. Euro bat gehiago ere ez, eta gutxiago, fededun batzuen konspiranoia asebetetzeko.
Hortik aurrera, sinistu nahi duzuela, sinistu. Errespetu osoa diet fede eta kredo guztiei. Baina nik ez dut sinisten.
Ba ote, penatan zaude 3 miloi euro joan direlako…
Hiru miloi euro gastatu dituzte, eta batzuri lana eta osasuna lapurtu, zer eta, hasieratik froga fisiko-kimiko xume, erraz eta merke batzuk egiten ez uztegatik.
http://sos-veleia1.wikidot.com/ostracabase:16363
Antton, ez katramilatu gauzak. Ez nahastu eztabaidak. Hori egiteko joera handia dago Iruña Veleia inguruan antolatu den mugimenduan, baina eztabaida batean hori egitea ez da zintzoa. Ni faltsutasunaz ari naiz, ez beste ezertaz. 3 milioi euro kostatu duen iruzur batez.
Zenbat aldiz esan behar dut ez nagoela epaiketa egin izanarekin ados, eta nik dakidanagatik Eliseo Gil errugabe dela. Epaiketa 11 urte atzeratu izanak ez du izenik. Ertzaintzak txosten arkeologikoak egitea absurdua da. Aldundiak ezin zuen okerrago kudeatu afera, gaizki egiteko ahalegin berezia jarrita ere. Hori dena esana dut. Eta hala ere, grafitoak faltsuak dira.
Hara, mundua esfera bat dela argi dago. Baina milaka terraplanista dabiltza mundua esferikoa dela ukatzen, eta frogak egin daitezeela eskatzen. Frogak gora eta frogak behera. Erakundeek dirua gastatu behar dute froga horiek egiten, herritar batzuen sinesmenak direla eta? Nik uste dut ezetz.
Bada zuek berdin ari zarete. Eskatzen duzuen frogak ez du ezer berririk ekarriko. Horregatik ukatu dira froga gehigarriak. Argi dagoelako denentzat, fededun batzuentzat izan ezik. Iruña Veleian frogak nahi dituzue, zer frogatu ez dagoenean. Eta froga horiek ukatzen direnean, “zerbait duzue ezkutatzeko” esan, eta konspirazioa salatu. “Zientziak ebatzi behar du” diozue, jada ebatzia dagoenean. Eta zuen esanei jaramonik egiten ez bazaie, “zientzia ukatzen da!” oihukatzen duzue.
Ez baduzu ulertu nahi, ez ezazu ulertu. Nik hemen utziko dut.
P.s: Bidali duzun argazkian ere begi hutsez ikusten da arrakalak zolda nola apurtzen duen: azken hitzeko lehen eta azken letrak, bi “A” horiek, zolda zuria apurtzen dute. Baina berdin du. Fedearen aurka arrazoiak ezin du. Credo quia absurdum.
> Euskarazko grafitoak faltsuak dira.“
Iruña-Veleian guztira 400 bat ostraka, 80 bat ostraka euskaldunak argitaratu zirela badira 14 urte, Arabako Foru Aldundiak faltsutzat salatu zituela (2008-11-19) 12 urte, urte guzti hauetan ikertu dituzte grafologoek, txapel okerrek eta Ertzaintzak, ehunka orriko txostenak idatziz. Ahozko Epaiketa zabaldu eta epailearen ebazpena, 36 ostraka “faltsuak”, euskaldunak 6 sei bakarrik, froga bakarra Madrilgo IPCEko (Instituto del Patrimonio Cultural de España) pertsona bakar batek sinatutako txostena (Navarro). Eliseo Gil arkeologoak errekurritu du sententzia eta behin betiko ebazpenaren zain gaude.
Hauek dira epailearen ebazpenak “faltsutzat” hartzen dituen sei ostraka euskaldunak:
13368a IIISVS, IOSHII ATA / TAMIRIAN AMA : http://ostraka.eus/files/2009/03/13368.png
13368b DIINOS / ZVRII / NAIA : http://ostraka.eus/files/2009/01/13368.jpg
13370a 2005-5-4 Iesus et Mirian : http://ostraka.eus/files/2009/01/13370_2.jpg
13370b 2005-5-4 (irudia) : http://ostraka.eus/files/2009/01/13370.jpg
13371a GIIVRII ATA ZVTAN GIIVRII / “`ATA ? ? ?. : http://ostraka.eus/files/2009/01/13371.jpg
13371b “`YAVHII ? ? ? / ZVTAN / IZANA : http://ostraka.eus/files/2009/03/13371_1.jpg
13397a BIITA, ZVRI, AROS / VRDIN, GORY, / ANA, BIIR? : http://ostraka.eus/files/2009/01/133971.jpg
13397b NIIVRII / ZIIVRII / III V? : http://ostraka.eus/files/2009/03/13397_2.png
15910 ???Vr?? / AMA, RO / MAN / ILTA, CIS / TIANA : http://ostraka.eus/files/2009/01/15910.jpg
15920 NIIV XII / VRT(…) TV, III / “II” / RIIBA TV, NIIV / CII (…) : http://ostraka.eus/files/2009/01/15920.jpg
Sententzian epaileak ere adierazten du gainontzeko ostrakak alegia, 400 – 36 = 364 ostraka, errugabetasun presuntzioa eta “In dubio pro reo” printzipioekin babestuta daudela eta ezin direla ustezko frogak generalizatu…
Beraz, (epailearentzat) euskarazko grafito gehienak (70 bat) ez dira faltsuak.
Niretzat berriz, guztiak 1.700 urteko ostraka zoragarriak dira: http://ostraka.eus/graffiti-euskera/
IPCEko Navarro txostenak “hondatutzat” salatzen dituen 36 ostraken zenbakiak:
10714, 10765, 10826, 10849, 10942, 11156, 11139, 11162, 11252, 11305, 11392, 11413, 11417, 11419, 11423, 11424, 11426, 11429, 11459, 11481, 11530, 11709, 12047, 12048, 12098, 12099, 12108, 12110, 12697, 13368, 13370, 13371, 13397, 15910 eta 15920.
Azken aldiz saiatuko naiz.
Berdin dit epaileak zer dioen. Epaile bat zuzenbidean aditu da, ez arkeologian.
Jakin dezazun, arkeologian ez dago “in dubio por reo” printzipiorik. Sail bateko pieza bat faltsua dela demostratzen bada, sail guztia pikutara doa. Indusketa guzti-guztietan. Faltsu bakarra nahikoa da industegi osoa kutsatzeko. Iruña Veleian eta Valdivostoken. Metodo arkeologikoaren arauak dira. Toki guztietan.
In dubio pro reo, zuzenbide penaleko printzipio bat da, arkeologian tokirik ez duena. Arkeologian, bakarra faltsua, denak pikutara.
Ertzaintzaren txosten arkeologikoek barregura sortzen dute. Txapel okerrenak ez ditut irakurri, baina gauza berbera. Ez dira inor arkeologiaz deus esateko. Inortxo ere ez. Poliziak, besterik ez. Jendea nola ostiatu ederki dakite, arkeologiaz gutxitxo.
Epaiketa ez zen grafitoen faltsutasunaren ingurukoa, iruzurgilea nor zen bilatzeari buruzkoa baizik. Faltsuak direla epaiketaren aurretik dagoen egitate bat da. Epaileak dio Eliseo Gil ez dela iruzurgilea, edo ez dela frogarik halakorik esateko. Horrek niri balio dit. Eliseo Gil errugabea da.
Horrek ez du zerikusirik grafitoen faltsutasunarekin. Nahastu eztabaidak, gaiak, egitateak eta nahi duzuen guztia. Grafitoak ez dira benetakoak.
Eta orain bai, hemen utziko dut.
Aitortzen dut: hitz jario ederra duzu, arrazoitze joriak eta iritzi ongi korapilatuak…baina faltsutze ebidentziarik, batere.
Ba otek! behin eta berriz dakarrena irakurriz, ongi ulertzen da zertan oinarritzen den Arabako Diputazioak egin duen abusua, agintekeria, bortxa, gizon bati lana eta izen ona kenduz eta osasuna galdu araziz kupidarik gabe. Agerian gelditzen da: hamalu urtez ikertu eta gero, 3 miloi diru publikotik gastatu eta hala ere, 60 testiguri galdeketa egin ondoren, inork ez du ezer ikusi, zer, nork, nola, non, zerekin…Balizko faltsutze frogarik bat bakarrik ere ez.Hori da egia.
Baina hala ere, abusuak hor darrai eta gehienok ez ikusiarena egin nahiago dugu, goiko jauntxo ttiki horiek haserretu ez ditezen.
Pobrezia morala ikaragarria, nire idurikoz.
Ezin isilik gertau, hala egingo nuela aginduta ere.
Antton, dugun elkarrizketa hontan aipatu ditudan zoldaren etete horietako bakoitza faltsutze ebidentzia bat da, bere hartan. Hor daude frogak, begi-bistan. Kaltzifikazioa apurtzen dutela trazuek. Hori ezinezkoa litzateke, benetakoak balira. Kaltzifikazioak trazuen gainetik egongo lirateke, eta ez daude hala.
Demagun, imaginazio handiarekin, euskarazko grafito batzuk benetakoak direla, eta baten batek, faltsu batzuk sartu dituela, aurkikuntza “handitu” edo “hobetu” asmoz. Hori egin duena herriko plazan fusilatuko nuke. Benetako grafitoen aldamenean faltsuak sartu dituenak ez du besterik merezi. Aurkikuntza erreal bat kutsatu du, arkeologiarako ezgai utzi benetako guztiak, eta mantxa ezarri aurkikuntza osoari. Euskarazko grafito erreal horien garrantzia deuseztatzea, eta gure historiaren ezagutza zailtzea, besterik ez du egin faltsu horiek sartu dituenak.
Begi bistaz atzeman daitezke hainbat faltsu (ez dira bereziki elaboratuak edo sofistikatuak). Kimikoki ere atzeman dira irregulartasunak. Bada baten bat benetakoa balitz (ez da hala, eta ez hartu hau dudarako arrazoi bezala, balizko egoera imaginario bat planteatzen ari naiz), jada berdin-berdin luke. Kutsatua dago indusketa ya. Arkeologian ez da inoiz ontzat emango sail horretako pieza bakar bat. Metodoa da hori. Iruña-Veleian eta Zinbabwe-n.
Errepikatzen dut: arkeologian ez dago errugabetasun printzipiorik, ez in dubio pro reo-rik. Benetako euskarazko grafito batzuk azaldu, eta aldamenean faltsuak sartu balitu norbaitek, heriotza merezi luke, epaiketa gabe, herri honi egin dion krimenagatik.
Baina kasua ez da hori. Faltsutzeak dira, aditu guztiek, aztertu ostean, ondorio hori atera dutelako. Eta adituez ari naiz: arkeologo, epigrafista, kimikari, latinista, egiptologo eta abarrez. Ez mediku inmunologoez, geokimikariez, pedagogoez, filosofoez, edo bertsolariez.
Ez dizuela balio? Ados. Terraplanistei ere ez die balio, eta frogak egiten dabiltza. Egin itzazue zuek ere.
Hortik aurrera, eskertuko nizuke, Antton, nire pobrezia morala eztabaidan sartuko ez bazenu.
Abusua, gehiekeria, indarkeria, agintekeria, bortxa gizon edo emakume bati egiten ari zaizkiola jakin, eta honela hamalau urtez jarraiki, eta ezikusiarena egin nahiago dugunok (dugunok, errepikatzen dut goian erabili dudan aditza) aski probreak gara moralki, bai horixe. Eta zuretzat hartu baduzu, pobrea eta… gauza gehio ere esango nizkizuke.
———-
“Hogeita hamaika eskutik” mehatxuka? erakutsi bada kartak, behingoz.
Halako batean, punturen batean, agian (ez dakik)… kaltzifikazioaren gainetik pasatzen dela hizkia? Hori da zure karta, behin eta berriro erakusten diguzuna, harroputz? Hori baino karta hobeak izango al dituzu, adixkide. Hala balitz ere, zer, ezin al da graffitirik marraztu kaltzifikazioak lehendik badauzkan teila puska batean? Gakoa ez da zer dagoen hizkien azpian; hizkien gainean kaltzifikazioak metatu diren ala ez,, hori da gakoa. Ulertzen duzu, ezta?.
—
Hala bada; zaldiko soil horrekin, gauza gutxirako. Erakutsi iezaizkiguzu gainerako kartak ere…DENOÇ?, NAIA? DESCARTES? iheroglifiko ezinezkoak? JUPITER /I/ luzeaz /J/ itxurarekin?…
Eman “frogak”, ez usteak. Usteak erdi ustelak.
Zain naukazu.
Hara, kaltzita zolda apurtzen duten trazuek balio ez badizute, ez dut ulertzen zergatik balioko dizun esaten dudan ezerk. Edota zergatik balioko dizun kaltzita zolda horren C14 azterketak.
Ilargia seinalatzen ari denaren behatzera begira zabiltza, benetan uste baduzu arazoa -a bukaera edo Descartes, edo txerritxo hura direla.
Baina, niregatik, egin itzazue frogak. Nahi adina. Zuek ordainduta.
Eta izan zaitezte zoriontsu.
Entzuten zaitut, entzuten eta aditzen. Baina galdezka darrait, barkatu, ez kaskagorkeriz baina oinarrizkoa delako eztabaidatzen ari gerana argitzea.
Nire galdera da: hizki errekatxo hondoetan ageri den materia zurixka hori, zer da? Analizatuko al dugu?
Ikus argazkiak (asmatzen badut flickr-ean sartzen)
https://www.flickr.com/photos/upload/
Baten batek pentsa dezake zurixka horiek piezaren “tripak” direla. Baina ez; pieza hori terra sigillata da eta pieza osoa buztin gorrixkaz osatua dago eta gainean barniza azala gorriagoa. Beraz, barniz azalaren azpian, piezaren barrukaldea gorrixka beharko luke…baina hor zurixka da ageri. Beraz, exogenoa da. Hori analizatzea da eskatzen duguna.
———–
Zuk guri terraplanistak deitzen gaituzu hori eskatzeagatik; baina “terra-planoa” dela zuek diozue, hizkuntzak “finisterre” diolako, eta beraz: terra finitzen bada, lurra zelaia delako.
Guk esaten duguna zera da: gainetik begiratuta, lurra borobila dela ematen du.
Horratx bada: kontrajarriak dira zuek, euskal hizkuntzalariok, diozutena eta guk pieza horietan ikusten duguna. Ongi. Ba zer egin? Zientzia. Galdera berriak egin eta kontraesanak aurrez aurre ezarri…Eta hala ere emaitza adosturik ez dagola? Goazen galdera berriak egitera…
Ez? Zer da proposatzen duzuena bada? Zuek diozutena guk sinistea, itsu itsuan, ikusten duguna ez-ikusiarena eginez?
Barkatu, irakurle: ez dut asmatu argazkiekin.
Berriro saiatuko naiz:
https://www.flickr.com/photos/190885658@N06/50553749313/in/dateposted-public/
https://www.flickr.com/photos/190885658@N06/50554617212/in/dateposted-public/
https://www.flickr.com/photos/190885658@N06/50553749603/in/dateposted-public/
Baietz, Antton, egiteko frogak. Egin ezazue “zientzia”. Ni ez nauzue aurka izango, zuek pagatzen baduzue. Bidaide ere ez nauzue izango, noski. Federik ez dudanez, absurdua deritzot denbora eta dirua hontan xahutzeari. Katolikoek elizan uzten dute dirua, terraplanistek beren froga eta bideoetan, eta zuek frogak egiteko aukera eskatzen duzue. Egin. Nor naiz ni zuen fedea debekatzeko?
Baina gutxienez, jakin ezazue, ustez hizkuntza eta aberriaren alde zabiltzaten arren, errealitatean mina egiten ari zaretela. Ez etorri “barkatu, ez genekien” esaten urte batzuetara.
Ez ditu erronka eta etsai gutxi euskal historiografia serioak, iruzurti famari ere aurre egin behar izateko. Eta zuen jarrerarekin, etsai horiek armatu, besterik ez duzue egin.
Guk, koittauok, etsaiak armatu? Baina…zer diozu?.
Euskal historiografiak egin dezakeen gauzarik hoberena (nire ustetan) zera da:
–Apal apal azaldu (Beste guztiak gutxiesten eta iraintzen ederra da, bada, nik dakidan katedratikoa, euskal historiografian aditua, adituena.
–Euskal historiografiak ausarta behar du izan; ez luke beldurrik izan behar beren teoriak eta zalantzak kontrastatzen. Horretan ausartak (ez besteak menderatzen, nor ni ahina.)
–Iruña-Veleia kasuan, urtean diraun polemikan, euskal historiografistek lehenak beharko lukete izan, lehenak, froga fisiko-kimikoak eskatzen, bere unibertsitateei eskatzen aspalditik eta lehenak. Ez dut uste zientzia ona egin daitekeenik zuen jarrera horrekin, defentsibak eta gauzak gordez.
(Oharra: bai, gizona. Geuk geure poltsatik ordainduko ditugu frogak; ez dizute kenduko nominatik, lasai egon. Baina utziko al diguzue egiten?.
Ez dakit adarra jotzen ari zaren edo ez. Azken galdera zenbat bider erantzun behar dizut? Egin itzazu froga puta horiek. Eta nahi dituzun guztiak. Ez zaidazu berriro galdetu, otoi. (Uste duzu nik nire etxean ditudala gordeta kaxak? Ni herritar bat naiz, ditudan ikasketengatik gaiaz zerbait dakiena, bere iritzia ematen, niri ez eskatu baimenik, edo besteek egin dutenaren justifikaziorik).
Euskal historiografiak ez ditu froga gehigarriak eskatzen, argi duelako iruzurra dela. Ez du iruzur batean denbora galdu nahi. Nahiko orban da halako faltsutze bat gertatu izana gurean, gainera horren publizitatea egiteko.
Egin dira azterketa kimikoak (ez dizue balio), azterketa arkeologikoak (ez dizue balio), azterketa epigrafikoak (ez dizue balio), azterketa lingusitikoak (ez dizue balio), azterketa filologikoak (ez dizue balio). Latinistek, egiptologoek eta hebraieran adituek aztertu dituzte euskarazkoak ez diren grafitoak (ez dizue balio). Demostratu da Cerdán-ek informe bat faltsutu zuela (honek kurioski, berdin-berdin dizue).
Azterketa gehiago eskatzen dituzue zein azterketa eskatzen ari zareten JAKIN GABE (“arkeometria frogak”, eta kitto! Zehaztapenak eskatzean, “ez nazazu teknizismoekin nahastu”, eta patxadan. Baten batek jarriko dio izena portaera horri).
Ps. Egiten dituzun aipamen kriptiko horiekin Gorrotxategiz ari bazara, erantzuna badut. Eta ez dut babestuko bere harrozpukeria.
Eta berriro ere eztabaidak nahasten (adituak zarete horretan iruña-veleiako mugimenduetan): faltsuak direla diodanez, Eliseo Gilen epaiketa egoki iruditzen zait, eta Gorrotxategi tipo jatortzat dut. Ba ez, honetan ere oker zaude. Gorrotxategi harroputza da, Gil errugabea, epaiketa krimen bat, eta grafitoak faltsuak.
Ba begira zer esan zuen publikoki Joaquin Gorrotxategik Gasteizen, Iruña-Veleiaz izandako hitzaldi baten ondorengo eztabaidan: “mis opiniones pueden ser rebatidas por otras personas o por otra comisión” eta ondoren: “que vengan los mejores arqueómetras del mundo …”
Ez da gaizki esana. Eta arqueometriaz ari da, aizu, besterik zehaztu gabe. “Froga arkeometrikoak” esatea ez da Gabixolaren zehaztasun-gabeko pekatu bakarra, begira (Gabixolarekin sartu zara, geroxeago Elexpururenga pasa zara, gero mediku inmunologo ez-dakit-norengana…eta gainera gu gara bazterrak nahasten adituak geranak.
Ai zu, zu.
(Gero jarraituko dugu gure arteko erausia…Erauntsia etorri aitzin, gauza batzuk egin asmo dut. Sarri arte).
Nazkatu nauzu. Noiz sartu naiz ni Gabixolarekin?
Elexpururekin ere elkarrizketa honetan ez, baina ezin esan ez naizenik sartu. Eta gehiagotan sartzen jarraituko dut.
Utikan zu eta zure biktimismo zikina.
Eta esan dezadan. Mediku inmunologoa Miguel Thomson da.
Miguel Thomson ez da Mediku inmunologoa; oker zaude, adixkide.
Ah ez? Bada Miguel Thomspon Okatsu bat baina gehiago daude orduan. Inmunologoa ez bada, epidemiologoa.
https://repositorio.uam.es/handle/10486/129560/browse?value=Thomson+Okatsu%2C+Miguel&type=author
Behin eta berriro aldarrikatzen duzu grafitook faltsuak direla eta hala ebatzi zutela epigrafistek, egiptologoek, arkeologoek, kimikoek…
Nire idurikoz, oso arinki diozu hori (ere),
Luze joango litzaidake bat banaka eta, laburtu asmoz, Madariagaren (Madariaga eta beste bederatzi kimikari berekin aritu zirenen) analitika kimikoen emaitzak dakarzkit. Benetako emaitzak, ez hor barna aireatu dituztenak. Txostenak dio: pieza batzuetan (batzutan) ez dela patina jarraipenik ageri, beste batzutan bai, ordea…eta hizki errekatxo horietan (surcos) kaltzifikazioak ageri direla eta hori horrela izan daitekela soilik lurpean luzaroan egon direnean edo espreski erantsi dizkietelako.
Zuk zeuk irakur dezakezu bertatik bertara (di da batean, hamar lerro dira) zer dion Madariagak (eta bere Kimika ekipoak):
https://www.flickr.com/photos/190885658@N06/50559274908/in/dateposted-public/
Beraz, “aditu guztiek ozenki eta aho batez ebatzi zutela”… hori mitoa da, fake news, saldu diguten buloa, gezurra.
Juan Manuel Madariaga kimikan doktoreak bere esku izan zituen Iruña-Veleiako piezak hiru urtez: 2008.urtean hartu eta 2011. urtean itzuli zituen arte eta pieza horiek Arkaiako beste pieza batzurekin konparatzerik ere izan zuen. Hori dena epaiketan jakin ahal izan dugu, Azterketa eta konparaketak egiteko astia nahikoa izan zuaina hala ereten, beraz, eta hala, kia, ez zuen faltsutze frogarik aurkitu.
Hiru urtetan 10 gizon-emakume kimika analitak eta konparaketak egiten eta manipulazio frogarik ez badute aurkitu…jo zak kina (nire aitak erraiten zuen bezala) baina horrek biziarteko karga dik.
Hala uste nik ere.
https://www.flickr.com/photos/190885658@N06/50560145587/in/dateposted-public/
Miguel Thomson, inmunologoa edo epidemiologoa da?
Madariagaren txostenarekin, osorik irakurria nuen lehenagotik. Zergatik nahasten duzu piezez dioena, trazuez dioenarekin? Piezak benetakoak direla norbaitek zalantzan jarri du? Entresaka denok egin dezakegu. Eta Madariagaren txostenak ez dio “trazu batzuetan”, zuk jarri duzun eran, baizik eta “trazu gehienetan”. Gezurrik ez esan, itsuski geratzen da. Hau da txostenaren azken esaldia: “Sin embargo, la mayoría de los trazos de letras y grafiti analizados no se ha encontrado tal continuidad de respuesta espectral aunque sí es cierto que algunas de las partes de los trazos la manifiestan”. Zergatik ezkutatu egia osoa, zuen bertsioaren aldeko esaldiak jarriz? Hori ez da zintzoa izatea.
Eta ni zitatzen banauzu, ondo egin, mesedez: nik ez dut esan “aditu guztiek ozenki eta aho batez ebatzi zutela”, beraz ez ezazu jarri nik esana balitz bezala, letra etzanarekin eta guzti. Ados nago ideiarekin, baina nik ez dut halakorik esan. Hori da zure pulamentua eta rigorea. Gezurretan zabiltza Gabixolarekin sartu naizela diozunean, gezurretan zabiltza ni zitatzean, eta gezurretan zabiltza Madariagaren txostena aldatu duzunean. Utikan, Antton.
Horrekin, esana dizut nahi dituzuen frogak egiteko. Zergatik segitzen duzu?
Azkenekoz aitzin:
Zuk: “Zergatik segitzen duzu?”
Erantzuna: segitzen dut, gauzak argitu nahizik, zuk jarraitzen duzulako esaka: “Nahiko orban da halako faltsutze bat gertatu izana gurean, gainera horren publizitatea egiteko.
Egin dira azterketa kimikoak (ez dizue balio), azterketa arkeologikoak (ez dizue balio), azterketa epigrafikoak (ez dizue balio), azterketa lingusitikoak (ez dizue balio)…
Eta orain zatoz, haserre plantak egiten, ñabardurak aitzaki, nahas mahas, kea saltzen.
Honek du mamia niretzat: “… se ha podido constatar en los surcos surco, hizki errekatxoa, hizki-hildoa…en los surcos la presencia de carbonatos de calcio y oxihidróxido de hierro… (Madariagak eta bere ekipoak).
…el Sr Madariaga…en tres piezas de Arkaia…concluye la no continuidad de pátina (NCP)… (Epaileak).
Horrek urrea balio du niretzat. Zuk jarraitu utikan
——-
Eta bai, Miguel Thomson inmunologoa izango da. Zu zuzen zenbiltzan, ni oker nenbilen. Inungo arazorik ez dut hori aitortzeko, penitentzia eta guzti.