Otsoa eta abeltzaintza bateragarriak egiteko neurriak –

Eusko Jaurlaritzak espeziea kudeatzeko planari alegazioak egin dizkio erakunde ekologistak

…

Duela gutxi, Eusko Jaurlaritzak jendaurrean jarri du Otsoaren Kudeaketa Plana (Canis lupus). Plan honen helburua da otsoaren gaineko mehatxuak ezabatzea, haren biziraupena ziurtatzea, populazioen berreskurapena eta kontserbazioa sustatzea, eta haren habitatak babestea eta mantentzea. Hori guztia, eta Europako Batzordearen xedapenei jarraiki, kontserbazio-egoera ona lortzeko eta otsoa abeltzaintza estentsiboarekin eta landa-ingurunean garatutako beste jarduera batzuekin bateragarria izateko. Kontuan izan behar da estatu mailan 2030ean 350 talde izatea dela helburua. Aldiz, EAEn, gaur egun Arabako mendebaldeko mendilerroetan edo Enkarterrietan bakarrik goza daiteke otsoaz tartean behin, batez ere sakabanatzen ari diren gazteak izanik.

Eguzkiren ustez, Kudeaketa Plana eta haren neurriak, oro har, abeltzaintza-sektorerako soilik diseinatutako plan gisa taxutzen dira, eta ez Babes Araubideko Basaespezieen Zerrendan (LESPRE) jasotako espezie mehatxatu bat kudeatzeko. Beraz, eta tamalez, desoreka nabarmena dago Kudeaketa Planaren xedearen eta proposatutako neurrien artean. Eta joera nabari hori du Planak, eta horrek eragina izan dezake ezarritako helburuen benetako lorpenean.

Horrela, Eusko Jaurlaritzak prebentzio-neurriak edo jardunbide egokiak ezartzea proposatu du, EAEn eraginkorrenak eta aplikagarrienak diren abeltzaintza-ustiategietan kalteak gutxitzeko, besteak beste: abere-zaindari txakurrak erabiltzea (mastinak), itxiturak jartzea eta mantentzea, finkoak zein mugikorrak, eta aziendaren zaintza hobetzea. Era berean, otsoaren presentziak abeltzaintza-ustiategi estentsiboei dakarkien lan-karga gehigarria murriztea proposatzen du, hainbat ekimenen bidez, hala nola abeltzaintza estentsiboari laguntzeko patruila mugikorrak edo abeltzaintzari laguntza profesionala emateko programa.

Eguzkik neurri horiek eta abeltzaintza-sektorea babesten ditu, eta, gainera, abeltzaintzan otsoak sortutako kalteak konpentsatzeko sistema ingurumenean eta abeltzaintzan eskumena duten organoek adostea proposatzen du, bai eta abeltzaintza-sektorea ordezkatzen duten elkarteek eta gizarte-eragile kontserbazionistek eta ekologistek ere. Kudeaketa Planaren zirriborroaren egungo testuak zeregin horretatik aldentzen ditu gizarte-eragileak.

Hala, mugimendu ekologistaren ustez, ezinbestekoa da batzorde zientifiko bat eta otsoaren mahai sozial bat sortzea, partaidetza publikorako organo gisa, ugaztun hori kudeatzeko eta berreskuratzeko politika publikoen inguruko eztabaidarako eta aholkularitzarako foro izateko asmoz. Abeltzaintza-sektoreak eta erakunde kontserbazionistak parte-hartzearen funtsezko zati izan behar dugu.

Hilkortasun ez-naturala eta giza jatorrikoa otsoa desagertzeko faktore handienetako bat izanik, Eguzkik proposatu du isilpekotasuna ehiza prebenitzeko eta jazartzeko protokolo eta neurri eraginkorrak berehala garatzea eta zehaztea, ekintzak gauzatuak eta eraginkorrak izan daitezen, adostasunez eta aldizka.

Otsoaren Kudeaketa Planak abeltzaintzari eragindako kalteengatiko beharrezko konpentsazioei buruzko kapitulu bat du. Konpentsazio horiek otsoaren ekintzaren aurrean aldez aurreko prebentzio-neurriak ezartzearekin lotuta egon behar dute. Administrazio-tresna horren eraginkortasuna eta premia zalantzan jarri gabe, Kudeaketa Planak iruzurraren aurkako neurriak hartzea ere aurreikusi beharko du. Ikusita ugaztun honen kudeaketa-esperientzia Estatuko beste autonomia-erkidego batzuetan (Asturias, Galizia, etab.), eta SEPRONAk askotan ikertu eta jakinarazi duen bezala, kalteen salaketetako iruzurra ere gutxitu behar da. Salaketa faltsu horiek plangintza-fasetik bertatik jazarri behar dira, kontserbaziorako ekintza publikoari izen ona kentzen baitiote, eta, gainera, arriskuan dauden haragijale handiak kudeatzeko baliabide publikoak murrizten baitituzte.

EAEko otso-taldeen kopurua eta banaketa geografikoaren eremua handitzeko neurri eraginkorrei dagokienez, eta kudeaketa-plan honen helburuari dagokionez (“espeziearen gaineko mehatxuak ezabatzea, espeziearen biziraupena ziurtatzea, populazioen berreskurapena eta kontserbazioa sustatzea, bai eta bertako habitaten babesa eta mantentzea ere, kontserbazio-egoera ona lortzeko, eta, aldi berean, abeltzaintza estentsiboarekin bateragarria izatea ziurtatzeko”), EAEko korridore ekologikoen sarea behin betiko onartzeari ekin behar zaio, Euskadiko Natura Ondarea Kontserbatzeko Legean (2021) jasotzen den bezala. Horrela, azpiegitura berde hori ezartzeko beharra Otsoaren Kudeaketa Planean ere jaso behar da, lurraldearen fragmentazioa ekologikoaren aurka jardunez. Alde horretatik, Euskal Herria eremu garrantzitsua da haragijale handientzako Europako estrategian eta Kantauri Mendilerroa-Pirinioak-Erdialdeko Mendigunea-Alpeak korridore ekologiko handiaren barruan.

Era berean, abeltzaintza-ustiategien gaineko presioa murriztearren, otso-populazioen elikagai diren baliabide trofikoak eta fauna basatia (basurdea, orkatza, oreina…) areagotzeko neurrien aipamena sumatzen da.

Bestalde, Eguzkik otsoa behatzeko begiztatzeen eta gida profesionalen irteera gidatuen jarduera ekonomikoak sustatzea proposatzen du, harrapari horren taldeak eta populazioak aktiboki kontserbatzeko politiken onurei buruzko sentsibilizazio- eta informazio-potentziala handitzeko.

Eguzkik uste du Kudeaketa Plan hau garatzeko aplikatu beharreko neurrien urteko kostuaren gutxi gorabeherako kalkulua (480.000 euro) oso urria dela, are gehiago plan horretan planteatutako helburuak eta Administrazio eskudunek otsoaren kontserbazio-egoera ona lortze aldera dituzten erronka handiak kontuan hartuta. Horrela, biderkatu egin behar dela uste du.

Azkenik, Planak xedatzen du administrazio-baimena behar dela “aleak ateratzeko” edo “otso-aleen kontrol hilgarria” egiteko. Europako Batzordeak eskatzen du metodo prebentiboak eta ez-hilgarriak hartu behar direla kontuan beti, eta zehaztu du, abereei kalteak eragiten bazaizkie, salbuespenak baimendu aurretik, lehentasuna eman behar zaiela prebentzio-neurriei (abeltzainen zaintza indartzea, txakurren erabilera, hesiak eta abereen bestelako kudeaketa). Esku-hartze horiek aplikatu eta eraginkorrak ez direla edo ia partzialki eraginkorrak direla frogatu denean edo esku-hartze horiek kasu espezifiko batean aplikatu ezin direnean, soilik baimendu ahal izango dira aurreikusitako salbuespenak azken irtenbide gisa.

Otsoa eta abeltzaintza bateragarriak egiteko neurriak 

Otsoa eta abeltzaintza bateragarriak egiteko neurriak  Otsoa eta abeltzaintza bateragarriak egiteko neurriak