Energetikei ezarritako behin-behineko zerga ezabatzeak Hego Euskal Herrian inbertsio publikoetarako 93 milioi gutxiago izatea dakar
Energetikei ezarritako behin-behineko zerga ezabatzeak –
Oligopolio energetikoa irabazi historikoak izaten ari da, eta aberastasunaren birbanaketa bilatzen duten neurriak hartu beharrean, EAJk Josu Jon Imazek eskatutakoa betearazteko lan egin du. LABen ustez, funtsezkoa da oligopolio energetikoari ezarritako zerga hau behin betikoa bilakatzea.
EAJ presaka atera da berri hau ematera, eta nahiz eta aipatu duten “kanpoko faktoreen” ondoriozko erabakia dela, azken asteetan Pradalesek edo Ortuzarrek egindako adierazpenek argi uzten dute zein den EAJren posizioa, Iberdrola eta Petronorren (EAJren ate birakarien) mendekoa erabat. Ignacio Sanchez Galan eta Josu Jon Imazek agindutako norabideari men egitea erabaki dute.
Aldi berean ezagutu dugu EAE eta Nafarroako Ogasun Foralek multinazionalei eta bankari ezarritako zergak jaso eta arautzeko akordioa, eta EAJ eta PSEk oraindik ezezaguna den fiskalitateari buruzko akordioa erdietsi dutela. Presaka eta informazio gehiegirik eman gabe dabiltza EAJ eta PSE, baina pandemiatik hona emandako eztabaida fiskalei erreparatuz, agerikoa da EAJ eta PSEk osaturiko gobernuek izan duten posizioa. Eskumenak aldarrikatu izan dituztenean zein bertako Ogasunen esku daudenen erabileran oligopolio energetikoek, bankak, multinazionalek eta kapital errentek gutxiago ordain dezaten ekin dute. LABek hemen erabakitzea nahi du, bai, baina langileon aldeko fiskalitate justu eta progresiboa ezartzeko.
Hego Euskal Herrian fiskalitateari buruzko eztabaida irekita dago. Fiskalitatea aberastasunaren bidezko banaketa lortzeko funtsezko tresna da, baina horretarako aberatsak eta kapital errentak zergapetu behar dira. Egun, langileok gara gure lan errenten bitartez zerga-bilketan ekarpen nagusia egiten dugunak. Sindikatutik Ikusmiran-en 15. zenbakian aztertu genuen legez, egungo zerga sistema patronalaren neurrira egina dago eta zerbitzu publikoak garatzeko – osasungintza, hezkuntza, zaintza edota etxebizitzaren eremuan – zein trantsizio ekosozialak eskatzen duen lidergo publikorako, sakoneko aldaketa beharrezkoa da: progresibitatea handituko duen zerga-erreforma, aberatsek ordain dezaten. Lehentasunez hiru gako azpimarratzen ditugu: PFEZn tasa tipo bakarra kapitala eta lan errententzat eta gehienezko tipoa %60ra igo behar da, Sozietateen gaineko Zergari dagokionez, kenkari eta pizgarri fiskal guztiak ezabatu eta %35eko tipo nominala ezarri behar da, eta kapital errentei %1 eta %10 arteko errekargoa egin behar zaie.
Printzipio bezala aberastasuna banatzearen ideia ederra da. Demagun aberastasun horrekin “inbertsio publikoak” eginez hori lortzen dugula.
Baina har dezagun artikuluan aipatzen den Josu Jon Imaz eta Petronor-en adibidea.
Demagun, JJ eta Petronor pertsona/enpresa zekenak direla eta, erabaki hori hartzeko libre direnez, agintari publikoei meatxu egiten dietela inbertsio berriak zerga aldekoagoak dituzten beste zerga esparru batean egingo dituztela.
Demagun ere, inbertsio hoiekin eraikitako instalazioek sortuko duten aberastasunari legozkiokeen zergak (zerga berezirik gabe) 93 miloi baino gehiago direla.
Bi aukeretako zeinekin egin ahal izango lirateke “inbertsio publiko” gehiago? Zein da helburu nagusia? Enpresa handiak zergapetzea? Ala zerga bidezko bilketa handitzea?
Erantzuna zerga bidezko bilketa eta, ondorioz, “inbertsio publikoak” handitzea baldin bada, errealitatearen konplexutasuna ainzat hartuz jokatu beharko litzateke, zerga gutxiago jarriz, zerga bilketa handitzeko.
Mingarria izan arren, gaur egungo markoan, enpresa handiek xantai hori egiteko gaitasuna dute, eta, hori aldatu ezean, enpresen irabaziei zati handiagoa kendu eta enpresengandik zerga gehiago jasotzearen artean erabaki beharra dago.