Nafarroako Berriztagarriekin negoziatzen denean, guztiok galtzen dugu

2023-11-27 04:17
Sustrai Erakuntza
- Euskal Herria

Nafarroako Berriztagarriekin negoziatzen denean, guztiok galtzen dugu –

Ezinbestekoa zaigun trantsizio energetikoa eta ekosoziala bidelagun arriskutsuak erakartzeko gune bihurtzen ari da. Duela gutxi jakin dugunez, Espainiako 200 aberastasun handienetatik 15ek sektore berriztagarrietan biltzen dute beren ondare gehiena. Amancio Ortegak, Inditexen jabeak, energia berriztagarrien zati bat erosi berri dio REPSOLi, 363 milioi euroko balioarekin. Energia berriztagarriak, Europako Itun Berdearen itzalpeko gobernuen adostasunarekin, aukeraren eta espekulazioaren arteko azoka hau elikatzen ari dira.

Nafarroan ere, sektore berriztagarri publiko bat sortzeko gobernuaren eskuhartze ezak erraztu egiten du Starkraft bezalako multinazionalek instalazioak salerosteko mugimenduak agertzea, edota aho bete hortz geratzea sektore berriztagarriko enpresak ixten dituztela ikusterakoan. Batzuetan oihartzun sozial handia hartzen duten operazioak dira hauek, eta beste batzuetan oharkabean pasatzen direnak. Azken honen adibide da Agrowind Navarra 2013 SL enpresak Larragan, Berbintzanan eta Miranda de Argan proiektatzen zituen poligono eolikoen kasua, oraindik eraiki gabe daudenak, Nafarroako Gobernuak proiektua jendaurrean jarri zuenetik 7 urte igaro ondoren eta 2018an Udalaz Gaindiko Plan Sektorial (UGPS) baten bidez onartu ondoren.

Agrowinden proiektu hau Nafarroan eta beste lurralde batzuetan sortu diren espekulazio-proiektu ugarietako bat da: ezerezetik sortzen diren enpresak, kapital sozial barregarria dutenak eta energia plangintza faltak eskaintzen dituen erraztasunez baliatzen direnak. Ingurumena eta klima bost axola zaie. Baina kasu honetan, bada bereziki larria den elementu bat: Izan dituen aldaketa ugarien artean, ad hoc egokitutako legedia aplikatu zaio, enpresari mesede egiteko eta haren indarraldiari eusteko.

Agrowind Navarra 2013 SLren proiektua 2012an hasi zen, afektatutako udalei aurkeztu zitzaienean, eta 2016an jarri zen jendaurrean. Ahalmen eolikoari eta haren ingurumen-inpaktuari buruzko analisiak garai hartakoak dira. Gainera, 2018an, Nafarroako Gobernuak PSIS bidez onartu zuen, eta argi berdea eman zion poligono eolikoen eraikuntzari. Hala ere, enpresak ez zen Garai hartan poligono eolikoak eraikitzen hasi, baimen guztiak izan arren.

Eta ez zuen huraxe egin gaitasunik ez zuelako. 2013an 4.000 euroko kapital sozial urriarekin sortu zen enpresa batek nekez egin diezaioke aurre instalatutako megawatt bakoitzeko milioi bat eurotik gorako kostua izan dezakeen obra bati. Une honetatik aurrera, Agrowind-ek 30 erroten proiektua saltzeko istorio iluna hasi zen. Bilaketa horretan, Nafarroako Gobernuaren laguntza izan du PSIS- aren bizitza modu artifizialean luzatzeko, eta, honela, eroslea aurkitzeko denbora irabazteko. Gertaera larria eta salagarria da hau: 2021ean, proiektua onartu zenetik 3 urte baino gehiago igaro zirenean, enpresak obrarik egin gabe, eta, beraz, proiektua iraungitzat jo behar zenean, Gobernuak, ustekabean, haren indarraldia beste 5 urtez luzatu zuela adierazi zuen. Eta erabat modu irregularrean egin zuen, foru-agindu baten bidez, zuzendu nahi zuena (foru-dekretu bat) baino arau-tresna apalago batekin. Akats handi horren aurrean, justizia-auzitegiek baliogabetu zezaketena, Gobernuak berehala beste foru-dekretu bat eman zuen argitara, hura zuzentzeko.

Azkenean, Agrowinden sustatzaileek, Nafarroako Gobernuak oparitu zien denborari esker, 4.000 euroko hasierako inbertsioari etekina ateratzeko ametsa bete ahal izan dute. 2022an, Agrowindek enpresa bera eta bere poligono eoliko guztiak Riaden egoitza duen Saudi Arabiako Alfanar taldeari saltzea lortu zuen 202 milioi euroren truke.

Hori gutxi balitz, eta Lurralde Antolamenduak NAOn egindako jendaurreko erakustaldi berrian ikus daitekeenez, proiektuak eragindako ekosistemen osotasuna eta babesa mespretxatzen ari da. Nafarroako Gobernuko Habitat Sailaren 2013ko abenduaren 31ko ingurumen-inpaktuak ebaluatzeko txostenak ontzat ematen ari dira.

Eskandalagarria da ingurumen-azterketa zaharkitua eta egungo errealitatearekin bat ez datorren proiektu bat mantentzea. Garai hartatik gaurdaino, poligono eoliko berriak eraiki dira proiektu honen inguruan. Nahiz eta ingurumenari buruzko legeriak ingurune hurbilean antzeko azpiegiturak jartzeak eragiten dituen inpaktu metagarri eta sinergikoak aztertzeko beharra ezartzen duen, Nafarroako Gobernua faktore hau alde batera uzten ari da. Halaber, ez da aztertu inguruko florak eta faunak izan duten bilakaera, azken urteetan ere ez dena hobetu.

Hasieran esan bezala, berriztagarriekin negoziatzea ez da negozio ona aurrez aurre dugun larrialdi klimatiko eta energetikoarendako eta behar dugun egokitzapen ekosozialerako. Nafarroako Gobernuak, berotegi-efektuko gasak murrizteko planak betetzen ari ez diren zergatiaz kezkatu beharrean, nahiago du klimarekin eta energiarekin negoziatzen dutenen gutizia elikatzea, iraungita egon behar zuten proiektuak nahierara luzatuz eta proiektu honen ingurumen inpaktuak ebaluatzen dituzten tresnak modu irregularrean erabiliz.

Nafarroako behar energetikoak zehazteko plangintza demokratikorik eza, erregai fosilak ordezkatzeko politika argirik eza (Nafarroako emisio kutsatzaileen etengabeko hazkundeak erakusten duen bezala) eta Foru Gobernuak borondaterik ez izatea energia ekoizpen eta banaketak % 100 publikoa, soziala, deskontzentratua eta deszentralizatua izan behar duela bermatzeko, gure lurrean behin eta berriz aurreikusten ari garena baino ez dute elikatzen: energia onura pribatuko ondasuntzat hartzea, non oligopolioak eta multinazionalak (pribatuak edo estatukoak) lurrak eskuratzeko norgehiagokan ari diren, azpiegiturak erosi eta saltzeko, batzuetan merkatu energetikoa menderatzeko eta beste batzuetan likidezia irabazteko eta zorrak estaltzeko, eta non gutxien axola duena iraunkortasun soziala eta ekologikoa den.