“Baskonia, baskoen lurralde izenaren arazoa konpontzeko bidea” –

Hitzaldia Koldo Mitxelena Kulturunean: “Baskonia, baskoen lurralde izenaren arazoa konpontzeko bidea”

Baliabide eta ahalegin asko alperrik galtzen dira deitura ugari erabiliz? Erabiltzen diren izen ezberdinen ondorioz, nahasmena sortzen da? “Euskara da euskaldun eginez gaituena” esaldiaren itzulpenak eragindako gaizki ulertua saihets zitekeen?

Hilaren 19an, osteguna, arratsaldeko 19:30etan, Koldo Mitxelena Kulturunean (KMK) baskoen lurraldea izendatzeko erabiltzen diren izen ugariak sortzen dituen arazoak aztertuz, hitzaldia eskainiko du Iñaki Azkoaga “Baskonia, baskoen lurralde izenaren arazoa konpontzeko bidea” liburuaren egileak. Besteak beste, goian azaldutako galderei erantzungo dio. Juan Aguirre Sorondo kultur kazetaria izango da ekitaldiaren aurkezlea.

Gaur egun, izen anitz erabiltzen dira baskoen lurraldea deitzeko, kontzeptu bakarra izendatzeko, eta horrek, sarritan, kontraesanak sortzen ditu lurraldea behar bezala identifikatzeko. Euskadi, Euskalherria, Pais Vasco, Pays Basque, Basque Country, Basqueland, Baskonia, Nafarroa, lurralde bera izendatzeko, batzuk besteak baino gehiago, maiz erabiltzen diren izenak dira.

Horretaz gain, batzuetan zatiari osotasunari dagokion izenaz deitzen zaio eta, beste batzuetan alderantziz, osotasunari zatiaren izen bera ematen zaio. Horregatik, zenbait mezuk, lurralde-eremuak izendatzean nahasmena sortzen dutenak dira.

Zehaztasun ez horrek ahaleginak neketsuago bihurtzen ditu, eta, gainera, mezuak askotan sakabanatu egiten dira eraginkortasuna ahulduaz. Herrialdeak egoera horren kontura jasaten duen erreputazio eta ezagutza-galera neurtu egin daiteke, eta, beraz, antzeko egoeretan dauden beste lurralde batzuen izenen erabilerarekin alderatu.

Izenaren eta bere erabileren arkitektura ordenatu batek konponduko lituzke, hein handi batean, dilema horiek. Eta, seguru asko, egunotan “euskara da euskaldun egiten gaituena” euskal esaldiaren itzulpenagatik sortu den polemikaren modukoak ekidin litezke.

Hitzaldi honek honako galdera hauei ere erantzungo die: Zergatik dugu baskoak arazoa herri izenarekin? Zergatik dugu konpondu beharra? Nola egiten dio kalte lurraldearen erreputazioari izen aniztasun horrek? Zer eboluzio izan dute izena aldatu duten herrialdeei? Nola deitu zaio lurraldeari historian? Zein baldintza hartu behar dira kontuan izen egokiena aukeratzeko? Zein metodologia da baliagarria irtenbidea aurkitzeko? Zergatik da Baskonia izendatzailea herrialdearen deitura arazoa konpon dezakeena? Nola deituko zaio lurraldearen zati bakoitzari? Nola osatuko dira jentilizioak? Zer egiten dugu Euskadi edo Euskalherria bezalako koronimoekin? Nori dagokio ebaztea?

Hitzaldia Koldo Mitxelena Kulturunean: “Baskonia, baskoen lurralde izenaren arazoa konpontzeko bidea”