Euskara, denontzat doan

Nazio Batuen Erakundearen arabera interneterako sarrerarako giza eskubidea zera da, edozein pertsonak adierazpen-askatasunaren eskubideaz, iritzia emateko eskubideaz edo bestelako oinarrizko eskubideez gozatzeko eta egikaritzeko interneten sartu ahal izatea; eta, ondorioz, Estatuek ardura dute interneterako sarbidea bermatzeko.

Munduan, eskubide horren bermatzea muturrera eraman duten gobernuak izan dira. Esaterako, Indiako Kerala Estatuan internet giza eskubidetzat hartu zuten, elikadura, ura eta hezkuntza bezalaxe, eta, ondorioz, herritar guztientzako doako wifi konexioak jarriko dituzte. Guatemalako herri indigena batean ere interneterako sarbidea giza eskubidetzat hartu da, eta agintariak plan bat abian jartzen ari dira populazio guztiak doako wifia baliatu ahal izateko.

Egia da arrotz egin dakigukeela interneterako eskubidea giza eskubideen barruan kokatuta ikustea, baina egia ere bada, askotan geure buruan giza eskubideen eremuan lehen hiru belaunaldietakoak besterik ez sartzeko ohitura dugula, zibilak, politikoak… Eta gizartea aurrera doan neurrian, beharrezkoa izan da eskubideen belaunaldi berriak identifikatzea.

Lurralde bateko berezko hizkuntza ezagutzea ere oinarrizko eskubidetzat hartu zuen Hizkuntza Eskubideen Deklarazio Unibertsalak 1996an. Ondoren, 2016ko abenduaren 17an aurkeztutako Donostiako Protokoloak eskubide hori egikaritzeko neurriak jaso zituen, hain zuzen ere, 91-95 tartean. Bertan, besteak beste, hizkuntza gutxitua ikasi nahi duten herritarrei dohainik ikasteko aukerak zabaldu beharra zehazten da, bai eta ikastaroak lurralde osoan eskaini beharra ere. Are gehiago, Hizkuntza Eskubideak Bermatzeko Protokoloaren printzipio nagusietako bat unibertsaltasun-printzipioa da, eta ondorioz, hizkuntzaren ezagutza unibertsalizatzeko neurriek lehentasuna dute.

Eskubideak aitortuta eta bidea definituta, aurrera egiteko borondatea besterik ez da falta, eta egia esan, gaur egun posible eta bideragarri ikusten dugu aldarrikapen historikotik lorpen historikorako jauzia egitea.

Horretarako hiru ildo nagusi leudeke. Batetik, doakotasuna kudeatzeko leihatila bakarra ezartzea. Zentralizatu behar da, erraztasunak eman behar zaizkie ikasleei eta sektoreari egingarriak izateko. Bigarrenik, helduak euskalduntzeko zerbitzuaren doakotasuna koordinatu eta planifikatu behar da. Izan ere, ulertezina da herriaren, herrialdearen edo mailaren arabera laguntza batzuk edo beste batzuk jasotzea. Egun, Euskal Autonomia Erkidegoan herritarrek kopuru desberdinak ordaintzen dituzte euskara ikasteko. Berrogeita hamar modulazio baino gehiago topatu ditugu, eta horren arabera, inbertsio desberdinak egin behar dituzte herritarrek doan izatetik 5.000 euro ordaindu behar izatera.

Azkenik, doakotasuna lortzeko, diru-sail nahikoak jaso beharko lirateke aurrekontuetan. Gaur egun EAEn ikasleen matrikulek sektorearen zeritzuen %34 hartzen dute, 15 milioi euro.

Eta, iruditzen zaigu badagoela aplika daitekeen eredua. Gure aldetik txalotu beharrekoa, bai, HABEk Lanbiderekin egin duen akordioa. Txalotu, batetik, bete-betean bat egiten duelako Protokoloaren 93. neurriarekin (hizkuntza gutxitua irakasten da langabetuei zuzendutako trebakuntzan). Eta txalotu doakotasuna ulertzeko moduarengatik. Hain zuzen ere, ikasleek dirurik aurreratu behar ez izatea, ikastorduen aprobetxamendua bai, baina azterketarik gainditu behar ez izatea, eta ikasleari tramiteetan zailtasun gehiturik eragin gabe.

Kontseiluan laugarren eta lehen belaunaldietako multzoetan sartzen den eskubide bana uztartu ditugu, eta biak ideia berarekin: Denontzat doan. Izan ere, guk aski erraz aldarrika genezake wifiak doakoa izan beharko lukeela, baina Kontseiluari badagokio euskara denontzat doan izan behar duela esatea; eta halaxe aldarrikatuko dugu, besteak beste, hogeigarren KORRIKAn Euskal Herriko hiriburuetan izango diren doakotasunaren aldeko kilometroetan.

Euskara, denontzat doan