Tzam (13 hazi)
Tzam (13 hazi) –
Tzam-en ideia zaharretan oinarritutako kontzeptu berriak datoz. Yasnaya Aguilar eta Gloria Muñoz dira gidari eta 13 hazi zapatistetan zehar proposatu digute bidaia, herririk herri eta hazirik hazi: lana, lurra, etxea, elikadura, osasuna, hezkuntza, independentzia, askatasuna, demokrazioa, justizia, bakea, feminismoa, adierazpen askatasuna. Bakoitzari buruzko bizipen, gogoeta eta abarrak datoz bidaia honetan. Eta bitartekari bako bidaia da. Eurek kontatuko dizkigute eurenak, eurek zuzenean. Bitartekari bako bidaia da, zapatistak gurera egiten ari diren bidaiaren antzera, bitartekari bakoa.
Gure historia da etorkizuna. Izenburu hori duen liburua argitara eman du Katakrak-ek. Txepetxek aspaldi un futuro para nuestro pasado ekarri zuen. Ideia zaharretan oinarritutako kontzeptu berriak hauek ere.
Eta horretan nenbilela, gure 13 haziak (revisited, jakina) zeintzuk izan zitezkeen paratu nintzen pentsatzera (hartu eta egin delako bide bakarra): lurra, euskara, askatasuna, burujabetza, elikadura, osasuna, feminismoa, inklusioa, justizia, sormena, duintasuna, auto-antolaketa, bakea. Badonk amairu!
Eta horretan ari nintzela, Marta Barbaren aipu honekin gogoratu nintzen, haziei buruz ari garenez:
“Zer da barietatea? Zer da bertakoa eta zer ez? Barietateak egon egon dira nekazaritza dagoenetik. Baina ez dira barietate gisa ulertu. Bioaniztasuna beti egon da, baina ez da bioaniztasunaz hitz egin orain dela ehun urtera arte, bioaniztasuna galtzen hasten garen arte. Barietateekin gauza bera. Barietate ezberdinak landatzen ziren. Moten arteko aldeak ezagutzen ziren. Mota hobeak ala kaxkarragoak bereizten ziren… Baina aldaerak ez ziren egun bezain zehatz mugatzen. Biologia, genetika eta botanika bizitza kontzeptualki kolonizatzen hasi ziren, taxonomiak egiten, banaketak egiten… hobekuntzarako eta produktibitaterako. Mundua barietateka sailkatzea, mundua ulertzeko ez ezik mundua kontrolatzeko modu bat ere bada”.
