Zalantzak sortzen dizkit Ertzaintzaren Iruña-Veleiako txostenak

nefertiti

NEFERTITI ?

.

Esan dezadan aurretik, zalantzaz beterik bada ere, niretzat ezinezkoak direla Iruña-Veleiako ostraketan ageri diren testuak eta bestelakoak. Lakarra eta Gorrotxategi profesoreei sinesten diedala horretan, (sinestu behar diedala), eurak baitira linguistikan ditugun autoritate gorenak horretarako. Luze jardun nintzen horretaz hemen bertan eta baita ere Euskal Telebistaren baitan antolatu genuen mahai inguru eta dokumental hartan.

.

Baina, zer nahi duzu esatea, irakurle, niri zalantzak Ertzaintzak sortzen dizkit, inork baino gehiago. Hainbeste urtetan zehar ostraken kontuan Ertzaintzak epailearentzat eginiko polizia azterketaren ondorioak filtratu dira komunibideetara (El Correok horretaz badaki zerbait), eta ez dakit oso xuxen farre edo nigar egin CONCLUSIONES FINALES IRUÑA VELEIA dokumentua irakurri eta gero. Hainbeste denboraren ostean, (eta 700 orri baino gehiagoko txostenaz), ondorio horiek ez dira oso argigarriak inorentzat.

Gauza asko dago, periziala behar lukeen testu batean ez egoteko modukoa. Juan Martin Elexpuruk bere blogean argitaratu bezala, “Zein izan da faltsifikazioen mobila? Oso garbi dago: “La policia autonómica admite que existe una “aparente falta de motivación”, descartada una posible conspiración, “lo más verosimiles que los autores buscaran dinero y fama”.

Arraioa, ertzainek badakite ala ez dakite zergatik egin zuten hori erruduntzat jotzen dituzten Eliseo Gilek eta konpainiak? Erredundantzia barkatu: jakin dakiten nahi dut jakin, eta ez, zer pentsatzen duten.

Egiazkotasunari buruz diotenak ere ez dirudi oso serioa denik. Hitzez hitz dakart hona: “El informe aprecia numerosos indicios de criminalidad que permite decantarse por la hipótesis de la presunta FALSEDAD de la mayor parte de los 400-450 grafitos excepcionales de Iruña-Veleia”.

Galdera batzuk datozkit gogora:

  • Permite decantarse por la hipótesis de la presunta FALSEDAD” horrek, Ertzaintzarentzat ostrakak benetan faltsuak direla esan nahi du ala ez?
  • La mayor parte” horretako piezak zeintzuk diren zehaztuta edukiko dituzte, ez da?

Txostenaren zati berean, badator beste hau ere: “Es muy probable que entre dichas piezas existan algunas que sean conpletamente auténticas o incluso que sean auténticas retocadas, pero en todo caso se trataría de grafitos habituales de la época romana, nunca de “grafitos excepcionales“.

  • Bereiztua edukiko dituzte “completamente auténticas” horiek eta “auténticas retocadas” deitu dituzten horiek, ez? Ezagutuko dituzte batzuk eta besteak zeintzuk diren, ez da? Ez da?

Eta azkenean, nola ez, bada, CONSIDERACIÓN FINAL delakoa dator, eta bertan: “El Equipo Instructor desea transmitir a V. I. la total convicción policial de que lo ocurrido en Iruña-Veleia constituye el caso más grave de falsificación arqueológica de los últimos años a nivel mundial“. Arraioa, munduko arkeologia ederki ezagutzen dute, beraz.

Hori bai, “El Equipo también es plenamente consciente de las grandes dificultades existentes a la hora de acreditar las responsabilidades individuales de lo sucedido“.

Orduan zertan gara?

  • Ostrakak faltsuak dira ala ez? Batzuk bai eta besteak ez? (Zeintzuk bai? Zeintzuk ez?)
  • Nork faltsutu zituen? Non? Nola? Zergatik? Zertarako?

Gaur eguerdian emango du Eliseo Gil arkeologoak prentsaurrea, baina txosten hau ikusita ez dirudi oso kezkatuta egoteko arrazoirik duenik.

Eta epaile Vuestra Ilustrísima? Jartzen naiz haren azalean eta dardara sartzen zait. Badakit profanoa naizela eta zangoa sartzeko aukera handiak ditudala, baina gauzak argitu eta Justiziari laguntzeko behar lukeen testuak, gehiago dirudi hizlandiatik ekarritako desideratum gutun bat, beste ezer baino.

Dena esaten hasita, niri zalantza handiagoa sortzen dit Ertzaintzak, argazkiko ostrakak darakusan Nefertitiren inskripzio ospetsu eta ezinezkoak baino.

 

(Hara hemen ondorio-dokumentua. Klik egin lau orrietako bakoitzaren gainean)

Zalantzak sortzen dizkit Ertzaintzaren Iruña-Veleiako txostenak

ALUA MUNDUA ! Idazlea, kazetaria, gidoigilea, blogaria... Euskaldunon Egunkaria eta ZuZeuren sortzaileetakoa. ETBn hamaika saio zuzendu eta aurkeztutakoa. (Argitaratutako Liburuak)

42 pentsamendu “Zalantzak sortzen dizkit Ertzaintzaren Iruña-Veleiako txostenak”-ri buruz

  • Leire Saitua Iribar 2015-12-05 00:18

    “Ezinezkoak dira” eta “sinestu” ez dira zientziaz ari garenean erabilgarriak.

    Arkeología, arkeometriak, analitikak, datazioak… froga fisikoak dira lehenengo. Gero gerokoak.

    Benetazkoak direla frogatzen bada, ordun “Nola da posible?” galderak pizten du jakin mina, griña, ikerketa bizia.

    Baina hemen korapiloa ez da zientifikoa.
    Hurbildu besterik ez dago aferari darion inpunitate kiratsa usaitzeko.
    Baina, hurbildu egin behar.

    Zaintza katea apurtu izana (zergatik daude ostrakak akusazioa den Aldundiaren eskuetan eta ez epaitegian?)

    Zergatik ez zituen eta ez ditu egin Aldundiak analitikak hain argi (sinestuta) badago faltsifikazioetaz?

    Zergatik/zertarako ausartu frogarik gabeko akusazio baten lokatzetan sartzen gero ez bada ikerketa serio jarraituko? Horrek suposatzen duen prebarikazio arriskuarekin.

    Ondarearen suntsiketa, hondeamakinaz, eta ezer gertatu ez…
    Nortzuk dira hauek? Erromako Júpiter jainkoa eta konpañia? Nork babesten ditu hain eroso kanpeatzeko?

    Komunikabideen omerta, hainbat eta hainbaten itsukeri-ixilkeria, izpiritu kritikoaren mutukeria uler liteke gai espezializatu bat delako… Sumatran edo Borneon gertatuko balitz.

    Baina etxean bertan? Gasteiztik 10 minututara…! Kloroformoak hartu du EH.

  • Hemen ez da inor snistu hehar,ez Lakarra ez inor. Frogak dia kontatzen dutena. Ta frogak diote ezinezkoa dela hainheste ostraka faltsutzea inor konturatu gabe. Ta zergatik Lakarra sinistu ta ez baiezkotasunaren alde lerratu diran txostenei? Askoz gehio dia ta. Ta egin dituzten gauz pila faltsuak deklaratu ta geo? Faltsutasunaren aldekoak ez dute inolako frogarik aportatu,Ostrakei ez diee behar diren analisiak egin,ta egin dianak argi utzi zituzten piezak aurkitu ta geo m material batzuk zeudelq ta geo beste batzuk. Hoi bai piezak ikertzeko erabiltzen zian materialak zian. Beraientzako hoi jada faltsutasuna bereesten du. Ez du ez hanka ta ez hururik ta argi uzten du faltsutasunaren aldekoen lan txarra. Ea ulertzen dan mobiletik ez bait dut ikusten idazten dudana.

  • Hau argitzeko bide bakarra zientziarena da. Zehaztasun handiko datazio frogak egin behar dira eta faltsutasunaren inguruko ikerketa benetako zientzialari talde batek egin beharko luke, ez ertzaintzak. Indusketekin jarraitu beharra dago, ikusteko horrelako aztarna gehiago agertzen diren eta egoera guztia bere osotasunean hobe ulertzeko. Nire ustez, filologoen eta horrelako sasi-zientzialarien (barkatu baina ez da zientzia zehatz bat) hitza ez luke izan behar arkeologoen hitza hainako garrantzia.

    • Nahiko lukete zientzia “exaktu” batzuek lortu hizkuntzalaritza historikoko metodo konparatzaileak lortu duen zehaztasun frogatua.

      • JEL: Jainkoa, Espainiera eta Lagizarra 2015-12-09 15:27

        Hizkuntzalaritza historikoko metodo konparatzaileak ez du hutsik egiten ahal?
        Arranopola!!!

      • Ez dut esan nahi hizkuntzalaritzak ez duenik balio, baina atomoek ez dute gezurtzen eta hitzek… ba ez dago hain argi

        • Kontua da, lagun hori, hemen hizkuntza dela eztabaidagai, ez atomoak. Eta ez dut uste atomoek asko esaturik duten hizkuntzen aldaketa-prozesuez.

  • JM Elexpuru 2015-12-07 17:02

    Lurmenen prentsurrekoaren bideoa (egilea: Iputztar):
    https://www.youtube.com/watch?v=IArAI42NF2g&feature=youtu.be

  • Amonamantangorri 2015-12-07 20:54

    Ea iristen garen ehun eta piko iruzkinetara berriz.

  • JM Elexpuru 2015-12-09 09:48

    “Yo acuso”, Iñaki Aldekoa politikari ohiaren iritzi-artikulu gogorra Deian:
    http://www.deia.com/2015/12/01/opinion/tribuna-abierta/yo-acuso

  • Iñaki Aldekoaren artikulu mordoiloa irakurrita, ezer gutxi kontu administratibo nahaspilatsuez eta irainez aparte. Iñaki Aldekoa politikaria da -edo izana da-, nik dakidala. Aurrekoan, Patxi Zabaleta ere gustura bota zuen bere erretolika afera honen inguruan. Bidenabarkoan, Aldekoa, Zabaleta, Elexpuru… denak Aralarkideak. Kasualitatea ote?
    Argudio zientifikorik ez dagoela-eta, orain auzi hau eremu politikoan kaka-nahasteari ekin dio Elexpuruk. Ederki gaude! Gainera, Lopez de la Calle disparaderoan jarrita, Bilduren kontrako kanpaina egiten ari da. Zer lotura dauka honek guztiak zientziarekin? Bat ere ez.

  • JEL: Jainkoa, Espainiera eta Lagizarra 2015-12-09 15:24

    Belatz, Aldekoak egindako akusazioen aurkako argudio triste bat ere ez duzu mahaigainean jarri. Aldekoak egin dituen akusazioak zehatzak dira eta izen-abizenak dauzkate. Erantzun egiezu horiei edo ez kaka-nahastu gauzak, mesedez.
    Bestalde, Lopez de Lacalle bera bezain Bilduko da, ez da hala? Hortaz, zer zentzu luke Bilduko batek Bilduren aurkako kanpaina bat egitea?
    Mesedez, argudioei argudioekin erantzun edo isilik egon.

    • JEL: Nik esan dut Aldekoak auziak hartu duen bide administratibo-judizialera zuzentzen dituela bere akusazioak, irain eta guzti. Hizkuntzalaritzaz, historiaz, arkeologiaz… ez du deusik esaten. Prozedura kontuez ez dakit apenas ezer -ezta nahi ere-, beraz, ez dut esatekorik ezer (besteak beste, agian arrazoi izango duelako Aldekoak, gai horretan).
      Niri interesatzen zait ea ostrakak benetakoak ala faltsuak diren. Aldekoak berak ez dirudi gauzak oso argi dituenik: kontua lehertu zenetik faltsutasunaren alde eta kontra, batetik bestera saltoka ibili dela aitortzen du… Laburbilduz: haizeak nondik jotzen dion. Bihar hegoak jotzen badu, ostrakak faltsuak izango dira. Etzi iparrak jotzen badu, benetakoak (eta mendebala sartuz gero, auskalo).
      Bestalde, ez dakit Elexpuru Bildukoa den, baina Bilduren kontra ari da, zerrendetan Lopez de la Calle jarri dutelako. Ikus: http://blogak.goiena.eus/elexpuru/2015/12/07/botoa-nori/ . Dena den, aitzakia bat baino ez da gai honekin matraka ematen segitzeko. Zientziaren eremuan lortu ezin dena (inskripzioak Judas baino faltsuagoak izaki) politikaren lohietara eraman, ea halako batean astoak kukurruku egiten duen.
      Eta horrelaxe ahitzen zaizkigu indarrak herri txiki honetan: umekerietan.

      • Belatz, ulertzen dut diozuna eta, gainera, bat nator zurekin: inskripzioak Judas baino faltsuagoak dira, edo hori iruditzen zait neuri ere, neure ezjakintasunean. Baina ulertuko duzu gauzak ez direla batere ondo egin hasieratik eta jende askori garraztu zaiola erabat bizimodua arazo honekin. Gainera, txarretik txarragora joan gara, bai ostraken zaintzarekin eta bai gainerako guztiekin, ertzaintzaren informea barne. Hala ere ulertu behar zenuke zenbaitentzat, contradictio in terminis izan arren, inskripzioen faltsutasuna bezain ezinezkoa dela hainbeste ostraka faltsutzea, Harrisek dioen moduan: “400 «faltsifikazio» horiek gauzatzeko behar den trebezia eta jakintza sorta ikaragarria ikusita, Iruña-Veleiako arkeologoek arkeologia modernoko jeniorik handienak izan beharko zuten”. Beraz, umekeria baino apurtxo bat gehiago da kontu hau, iruditzen zait ihes egiten digun zerbait dagoela eta normala dela jendeak pasio handiz eztabaidatzen segitzea.

        • Nik esango nuke trebezia eta jakintza baino gehiago, denbora behar dela (eta beharbada indusketa-eremuko arduradunen baten ardura eza, in situ egin bada faltsutze-lana) ezen trebezia eta jakintza ez baitira hainbesterakoak izan, hainbat arlotako adituek atzeman baitituzte faltsukeriak.

  • JM Elexpuru 2015-12-09 16:43

    “Ezinezkoa da Iruña-Veleiako 400 grafitoak faltsifikatzea”, Edward Harrisek Berrian argitaraturiko gutuna. Harris, Bermudetako Museoko zuzendaria izateaz gain, munduan gehien erabiltzen den arkeologia metodoaren sortzailea da. Duela hiru urte bisitatu zuen Iruña-Veleia, eta Lurmenen landa-koadernoak aztertzeko aprobetxatu zuen. Ondorioa: oso ona izan zela arkeologoen lan jarduera.
    http://www.berria.eus/paperekoa/2130/023/002/2015-11-28/ezinezkoa_da_irua_veleiako_400_grafitoak_faltsifikatzea.htm

    • Kontuz, otoi, Harrisen hitzekin!
      Haren artikulua irakurtzean saihestu nahi izan da asertzio guztiak ezin axiomatikoa izan daitekeen “badirudi” baten gainean eraikita dituela. Eta aditz horrek, ezaguna da, zabalik uzten ditu zalantzaren zirrikituak; baita Harrisen diskurtsoan ere.
      Honela dio arkeologoak:
      “Nire ustez, faltsutze on eta oso bat egiteko faltsutzaileek tokiaren erregistro estratigrafikoa ere faltsutu beharko zuketen, baina kontua da badirudiela Iruña-Veleiako kasuan arkeologoek oso lan ona egin zutela erregistro inpartzial hori, sekuentzia estratigrafiko objektibo hori berreskuratzeko orduan, eta sekuentzia horri begira egin behar direla tokiaren analisi guztiak, eta aurkitutako gauzenak ere bai”.

      • Berriz ere tranpak egiten, Juan Martín: testuak nahi duzun lekutik mozten ez denean, inork esan ez dituenak esan dituela esaten. Ez duzu erremediorik.

  • JM Elexpuru 2015-12-09 23:51

    Hasier: esplikatu didak zergatik ostrakak Judas baino faltsuagoak diren, nahi baduk publikoan, baina agian hobe pribatuan. Izan ere. nire iritzian, zazpi urte ikertzen jardunda gero, hemen Judas baino faltsuagoak direnak ez dituk ostrakak.

    • Juan Martin, ez joat asmorik milagarrenez eztabaidetan sartzeko, baina, egia, gure adiskidarentzagatik bada ere, zor diat erantzuna eta gehiago. Hemen amaituko dituk, hala ere, nireak, bistan denez, denbora nahikotxo irentsita zidak eta, dagoeneko, gaiak.
      Hara, Koenraad Van den Driessche geologoaren hitzak garrantzizkoak dituk: idazkunen gaineko lerro gainetan sedimentazioa bajagok, aspaldikoak dituk. Beraz, ostrakak laborategian aztertzeari on deritzot, eta egin, egin behar litzatekek, besterik ez badok, bakearen izenean.
      Hori esanik, Joseba Lakarra, Ricardo Gomez eta gainerako hizkuntzalarien hitzak ere ez dituk alferrikakoak: ostraketako euskara ezinezkoa zen III. mende inguruan. Beraz, ezinezkoa, ezinezkoa dok.
      Neuri dagokidanean, Porky hor ikusteak barrea eragiten zidak, kristautasuneko lehen gurutziltzatua gurean agertzea miraria dok (nahiz eta gainean RIP sakrilegioa ukan, INRIren lekuan)… Baina ez nauk luzatuko Deskartes eta enparauekin. Heuri galdetu nian artikulu honetako argazkian datorren NEFERTITI izen komentzionalari buruz, izan ere XIX. mendean Europako hizkuntzalariek adostutako hitza ei dok erregina haren izena idatzi ahal izateko. Nola dok posible izen hori 15 mende lehenago gurean agertzea eta ez beste inon? Nola dok posible Iruña-Veleiako haurrek jakitea handik 1500 urtetara hizkuntzalariek hobetsiko zuten zerbait?
      Eta hire erantzuna, gutxi gora behera hauxe izan zuan: maixu-esklabu egipziar bat izan juen Iruña-Veleian eta litekeena dok benetan Nefertiti izena ezaguna izatea harentzat eta gero, hizkuntzalariek, benetan izandako izena asmatzen kointziditzea. Bingo!
      Bon, bon, bon. Maite haut Juan Martin, baina baita nere amama zena ere, Ama Birjinaren gizonik gabeko amatasuna esplikatzen zidan huraxe. Segi fin, mon ami, eta nahi duan artio.

      • Ezinezkoa dana ezinezkoa da Lakarrak diolako? Zenbat aldiz agertu dira rezinezakoak ziren idakiak, obrak… ta gero konprobatu da benetazkoak zirela? Asko ta asko.

        Ez lakarrak ta ez inor, zientzia esan beharko zun, ta benekotasunaren aldkoak dira frogak egiteko trabak jarri dituztenak.

        Ezinezkoa norbaiten teoria ona ez dela azalean geldituko zelako agian? Hori ez da ezinezkoa izatea, hori zurea mantentzea nahi izatea da nahiz ta gezurra izan.
        Porki ikustea zuri edozer eragin diezaizuke, hori ez du erran nahi faltsua danik, erran nahi du zuri barregura edo ematen dizula gehienez. Nola jakin gayr egungoak hobetsiko zutela? Ez zuten jakin behar, hala gertatu da, hori ere froga da? Ez, ez, zure pentsaera da.

        Frogak? A ez, benekotasunaren alde daudenak frogak egitea eragotzi dutela, ta egin dituztenak…..ezer ez dakiena ere jakingo zun ez dutela ezertarako balio ta emaitzak benekotasunaren aldekoei ematen diotela arrazoia.

        Zergatik? Lehen frogan zioten material berriak aurkitu zituztela ta hori faltsuak zirela ziotela.
        Erran ez zutena zera da, agertutako materialak arkeologoak erabiltzen dituztela piezak garbitzeko, itsasteko…. Bigarren frogarako, pieza asko garbituak zeuden, ta hori demostratu da ta ikusten da bakarrik argazkiak ikustita, halare ez zizkioten egin datatzeko frogarik.

        Nun daude faltsuak direla dioten froga horiek? Ez daude, ezta faltsutasunaren aldekoen txostenetan ere.

  • Juan Martín, ez dut ulertzen nolatan ikertzen zazpi urte eman dituzularik oraindik ere ez duzun zure lana biltzar neutro eta serio batean aurkeztu, edo hizkuntzalaritzako aldizkariren batean argitara. Halere, kontua hain argi baduzu, ez dakit zertarako behar (izan) dituzun zazpi urte.

  • JM Elexpuru 2015-12-10 11:56

    Hasier adiskidea: milesker erantzunagatik. Dena dela, bi ordu galtzeko izanez gero, nahiago niake gauza hauetaz aurrez aurre hitz egin. Hik ekarri heure argudioak, nik neureak, eta konponduko gaituk. Nigatik, hau izango duk hirekin hemen dudan azken eztabaida. Bestalde, aspaldi erabaki nian aurpegia ezizenaren mozorropean estaltzen dutenekin ez eztabaidatzea.
    Hala ere, RIP eta NEFERTITIri buruz heureak esan dituanez, nik neureak azalduko dizkiat labur-labur.
    RIP. Nire, eta beste askoren ustez, santutasunaren hiru marrak zeuden hor jatorriz, Ikus.
    http://blogak.goiena.eus/elexpuru/2015/12/10/rip-ala-santutasunaren-hiru-marra/
    NEFERTITI: “XIX. mendean Europako hizkuntzalariek adostutako hitza ei dok erregina haren izena”; ei dok, ondo esan dok. Argituko liguke norbaitek noiz eta zeintzuk adostu zuten izen hori? Ez baita egia. XIX. mendean egiptologoek irakurri egin zuten, beste izen asko legetxe, ez adostu. Eta non irakurria bazegoen, besteak beste (baina ez bakarrik), urrezko eraztun edo eskarabeotan: “Se conocen cuatro anillos de oro con el nombre completo de Nefertiti, actualmente en los Museos de París, Cairo, Edimburgo y Birminghan”. http://es.scribd.com/doc/282663395/Escarabjo-Nehcfertiti#scribd
    Beste gauza bat: goiko argazkikoak NEPERTITI (NIIPERTITI) jartzen dik, en Nefertiti. Orein hezurrean grabatua zegok, beraz C14 bidez datatu daiteke. Hezurra zaharra bada, eta inork ez dik hori zalantzan jarri, letrak ere zaharrak dituk. Ezin baita horrela grabatu duela bi mila urteko hezur batean. Joaquín Baxarias osteopatologo katalanaren txostena irakurtzea gomendatuko nuke: http://www.sos-irunaveleia.org/baxarias

    • Elexpuru, faltsuzale, hor aipatzen duzun artikuluan ez da “Nefertiti” agertzen, ezpada “nfr-nfrw-itn nfrt-iiti”, hots, XIX. mendeaz geroztik “Nefertiti” irakurtzen duguna: “La inscripción contiene la forma extensa del nombre de la reina: “Nefernefruaten Nefertiti (nfr-nfrw-itn nfrt-iiti)” (265. orrialdea). RIPen kontuak merezi ere ez du egiten aipamenik…

      • Pello Eizagirre 2015-12-10 20:02

        Nefertiti izena hainbeste mendeetan zehar galdutzat jotzen dutenek, ez dute libururen edo iturriren bat ere aipatu horretaz. “Egiptologoek esaten omen dute” eta horrelakoak bakarrik daukagu momentuz, zoritzarrez.Berez, ez dago aipamen bibliografikorik horretaz. Ezin da gaiari heldu bibliogafiaren bidez .Garbi dago bere garaian Nefertiti kontrako kanpaina martxan jarri zen, emakume hau hil eta gero, bere izena ezabatua, txikitua nonahi agertzen delako. Baina eraztun hauek eta beste arrasto mordoska batzuek mahi gainean jarri dutena da jeroglifiko idazkera sistema jakiten zuten edonork, bere izenaz jakiteko aukera izango zuen aintzinean, eta erromatarren garaian ere bai ,noski. Eta ez ahaztu erromatarren garaian Egiptoko templo guztiak zabalik zeuden. Furi furian. Ez hori bakarrik, “egiptomania” bat elite erromatarretan zabaldurik zegoen. Skipiotarrengan esate baterako. Are gehiago, Amarnan, hilobi askotan Nefertiti izena hormetan idatziak daude,garbi-garbiak, Akenatonen emazte nagusiaren izena. Denboraren poderioz kristauak, eta lehenago Ptolomeo garaiko kultuak erabili zituztez ere hilobi horiek templutzat. Gurutzeak eta guzti paretetan jarriak. Baina Nefertitiren kartutxoak, non barrenean bere izena idatzita dagoen tokia, ez dago txikiturik.
        Beste kontua da, kristautasunak ete gero islamak Niloko herrialdea menperatzen duten garaia.
        Orduan, zergatik Nefertiti izenaren trasmizioa bere heriotzarekin eten zen?. Alexandriako liburutegiaren eragina, bere liburuak, aintzinako jakintza asko eta abar betirako galdu egin ziren. Baina noiz?
        Liburutegi herraldoi horretan ez zegoen Nefertitiri buruz ezer ez? Ekialdetik etortzen ziren zinismen desberdin artetik eguzkia elementu nagusienetakoa zen. Eta Akenatonen eta Nefertitiren irudietan ere bai. Ikonografía berezi-berezi batekin azpimaratzen zuten eguzkiaren rola. Eta zinismen horiek beste aldera begiratu zuten nahiz eta begibistan eduki?
        Hobe izango zen geure buruari galdetzea aintzinako jakintzatik zenbat iritsi zaigun gure eskura.
        Argazkia: 2 mila urteko orein baten hezurrean NIIPIIRTITI idatzia, t hizkiak gurutzeak dira. Idazkun guztien artean salbuspen bakarra. Zeren T guztiak erromatar tankerakoak dira hauek izan ezik. “Txiripaz” Nefertiti idazten da 4 gurutzekin jeroglifikoz.

  • Hasier: faltsutasunaren negazionistek horixe dute beren alde. Beraiek ez daukate zer demostratu. Zuk, ordea, ostrakak faltsuak direla esaten baduzu, demostratu egin behar duzu, behin eta berriro RIPen kontua azaldu, txerritxoarena, Nefertitirena, geure, neure eta halako forma indartuen ezinezkotasunarena… eta zenbat eta zenbat! Horiek guztiak mila aldiz entzun ditu Elexpuruk, baina enegarren aldiz esplikatzeko eskatuko/exijituko dizu, ahalegina, esfortzua, zeuk egin dezazun, harik eta gogait egin arte, jakinean baitago, hamaika mila argudio eta bat gehiago emanda ere, zuk ezin izango duzula faltsutasuna %100eko segurantziaz azaldu. Orain nik esango dizut, Hasier, gaur goizean amabirjina agertu zaidala Landako urtegian. Halaxe izan da, izan ere: ur gainean, halako behelaino lauso batek inguraturik azaldu zait sortzez eta erditzez garbia uretatik metro erdira. Orain, faltsua dela badiostazu, esplikatu beharko didazu -Elexpururen hitzetan- zergatik den faltsua nik diodana. Eta hasi hadi, hasi, arrazoibideetan galtzen, indarrak xahutzen… Luza zaitez nahi beste esplikaziotan, baina azken finean, buruan eta beltzean, zure hitza izango da nirearen kontra. Eta nik diodana konbentzimendu handiz badiot, eta entzuten didaten batzuk sinisteko prest badaude, ez izan zalantzarik, ez egin dudarik, Landako Amabirjinari sinisgarritasuna emango diotela zenbaitzuek, eta peregrinazio leku eta toki sakratu bihurtuko dutela egunen batean. Jakina, halako agerpenak eta mirariak modaz pasata ditugu gaur egun (zorionez), baina arreta jartzen badiozu, Veleiako kontu hau gauza berean datza: fede hutsez ari dira benetakotasunaren aldekoak (bidenabar esanda, hasiak dira peregrinazioak antolatzen, hilean behin edo, indusketa eremura bertara, “amabirjina” azaldu zen lekura, alegia, Eliseo artzainak bistaratu zuen lekura). Izan ere, Ezkioko agerpenaren bertsio modernoa baino ez da Veleiako hau.
    400 pieza faltsutzea ez da hontzaren eguerdiko puzkerra, ez. Pazientzia behar da, denbora, in situ egon, dokumentazio lana egin (oroit Lakarrak aipatu zuen liburu hura) halako kontuetan esperientzia izan, horretaz jakin… (uste dut ez dagoela gehiago esan beharrik, egilea nor izan den ondorioztatzeko).
    Auzi hau izaten ari den prozeduraz diozunarekin bat nator goitik behera. Lotsagarria da, negargarria, hastapenetatik gaizki egindakoa; eta ertzaintzaren txostenaz, zer esan zuk zeuk esan ez duzunik: desastre hutsa. Baina oker ibiliko gara ertzainengandik erabateko soluziorik espero badugu. Ertzainek ez dakite halako gauzez deus ere. Ertzainak isunak jartzeko trebatu dituzte, manifetan borrazoka ibiltzeko, eta, gaur egun, asko jota ere badulakeetako sartu-irtenak kontrolatzeko. Veleiako kontu hau guztia “marroi” handi bat da ertzainentzat, nori pasa ez dakiten mokordo kiratsu bat. Horixe da daukaguna eta…

    • «400 pieza faltsutzea ez da hontzaren eguerdiko puzkerra, ez».
      Ez al da «ahuntzaren gauerdiko eztula»?

    • Ama birgina agertu zaizun froga egiteko bada? Ez, piezak datatzeko frogak badira? Bai.
      Beraz oso erraza zuten faltsutasuna demostratzeko.
      Ez dago froga bakr bat, faltsuak direla dioena, ta frogaz ari naiz ez iritziz. Ta nortzuk jarri dute traba guztiak frogak egin ez daitezen? Faltsutasunaren aldekoak.
      Ta noski jendeak sinistu behar du faltsuak direla berez, inolako frogarik gabe, ze txostenetan ez dago froga bakar bat, ta txostenak ez ditute egin piezak datatzeko gai diren zientzilariak, beraz teorietan ta ustetn idatzitako txostenak dira besterik ez.
      Datatzeko teknologia esistitu ez balitz, hori jan beharko genuke agian, ez dagoenez…
      Ta gero zergatik sartu zuten hondeamakina bat? Ta txostenak diote denak faltsuak ez direla, nolatan 7 urte hauetan ia ezer aurkitu?

      Nola demontre faltsutzen ditu tipo bakar bat 400 pieza hoiek, hainbeste jende lan egiten duen lekun? Piezak bera bakarrik aurkitzen zitun? Inor gehio ez zegon hor piezak ateratzen?

      Orduan langile guztiak izan ziren piezak faltsutu zituztenak?

      Logika berak dio faltsutasunaren aldekoak (auzian zerikusia dutenak ez zuk) zerbait ezkutatzen dutela, ta jada berriak jaso duten 600 mila euro hoiek….

    • Behar da pazientzia, hor egon, ikustezina izan, besteak itsutu behar dituzu piezak ikus ez ditzaten, munduko adituena izatea hainbat arlotan (ustet munduan horrelakorik gutxi daudela edo batez)….

      Sinismen gauza dena faltsuak direla erratea inolako frogarik gabe, ta aldekotasunaren alde daudenak pieza guztien zalantzak azaldu dituzte, adibideak eman…. ta frogen alde lerratu dira.

      Beraz sinismen kontuetan ustet zuek zeratela garaile.

  • Peru Dulantz 2015-12-10 12:26

    Bada, niri, gauza bat iruditzen zait ezinezkoa: halako arkeologo ospetsu eta entzutetsuek guztiz ezinezkoak liratekeen testuak jartzea asmo gaiztoz egindako faltsifikazio batzuetan. Egitekotan, gauzak hobeto (sinesgarriago) egingo lituzkete, ezta?

  • Galdera bat 2015-12-11 22:08

    Eskertuko nuke norbaitek duda bat argituko balit. Antza hizkuntzalari guztiak ez datoz bat idazkinak faltsuak ondorioztatzerakoan. Iparraldeko Hector Iglesias-en 2008-eko artikulua aintzat hartuta behintzat.
    https://hal.archives-ouvertes.fr/artxibo-00183791
    (ikusi bideo hau ere bai http://www.alaba.pirenifoto.info/iglesias-veleia.html)

    Norbaitek badaki gaur egun zein den egoera? alegia Hector Iglesias-en iritzia Lakarra-renarekin lerratu den ala ez?

  • Galdera bat 2015-12-11 22:30

    Eta Hector Iglesias-en beste artikulu bat
    http://artxiker.ccsd.cnrs.fr/docs/00/42/54/73/PDF/artxiker-Veleia.pdf
    Bere ustez inskripzioak ezin dira faltsuak izan… eta pertsona hau hizkuntzalari akademiko bat da. Norbaitek argibideren bat balu eskertuko nioke

  • Aspaldixe isilik dago Iglesias, Galdera bat; baina, kontuz “hizkuntzalari akademiko” etiketa horrekin. Hizkuntzalaritzaren barnean adar asko daude: ez du ikergai bera psikolinguistika ikertzen duen batek (demagun haurren hizkuntzaren ikasketa-prozesua ikertzen) eta lexikografia egiten duenak (demagun hiztegi bat sortzen). Veleiaren kontu honerako, hizkuntzalaritza historikoa da adarra.

    • Galdera bat 2015-12-14 12:56

      Milesker Izbor erantzunagatik. Iglesias-en argumentu bat “faltsuak ezin direla” esateko zera da, faltsutzaileak oso ezagutza aurreratua (munduan 5 edo 10 adituen parekoa) izan beharko lukeela hainbat esparrutan, adibidez “latin arrunteam”, “fenizieraz”. Ildo honetan hainbat adibide aipatzen ditu zergatik ezin diren faltsuak izan ondorioztatzeko, “mescartes”-ena barne.
      Oso konbentzimenduta azaltzen da elkarrizketan, zein gainetik begiratu dudan ikerketa artikuluan.

  • Izbor eta Galdera bat
    Nik dakidalarik Hector beti bereortan da.
    Izborrek, iduriz, bakaki zein den beharrezko adarra Iruña-Veleiako auziari buruz. Dena den jakingarri da Hectorrek egin artikuluak ez dituela haren aurkarietako nehor eztabadatu ez kontrakorik aipatu. Gizon seriosa da eta frogatzat hor dira jadanik argitara eman liburu eta lanak.
    Ez adiorik

  • Galdera bat eta Joxemiel:

    Argumentu hori Iglesiasek ez ezik, egiazkotasunaren aldekoek ere badabilte. Nik euskara kontuak ezagutzen ditut ondoen, beraz ezin esan dezaket askorik latin arruntari edo fenizierari buruz, baina gogorarazten dizuet euskal hizkuntzalariak ez zirela izan batzordean parte hartu zuten hizkuntzalari bakarrak: baziren latin arruntean adituak ere, esate baterako. Munduko “superespezialista” horien kontua ere fantasia hutsa da. Aipa ditzala izenak. Begira: euskararen historiari buruz munduan gehien dakitenak EHUko letren fakultatean daude.
    Orain “mescartes” dena lehen “miscart” zen, eta lehen beharbada “Descar(t)” edo “Descartes”. Oso polita, arrapa, urdin izar, Nefertiti, sí, no, etxea, porky eta beste hainbat…
    Joxemiel: bai, jakina. Hizkuntzaren historia ikertzeko adarra hizkuntzalaritza historikoa da hemen eta Japonian. Hectorren artikuluak direla eta, esanguratsua da ez dituela inon argitaratu (ez dizkiotela inon argitaratu?): Interneten eseki ditu pdf-ak, zuk, nik eta nahinork egin dezakeen bezala. Halere, izan du erantzunik: aspaldi Sustatu.com-en erakutsi zuen Ricardo Gómezek zein ongi manipulatuak zituen Iglesiasek hainbat aipamen.

    • Galdera bat 2015-12-15 13:03

      Milesker azalpenengatik Izbor. Ikuspuntu kontrajarrien aurrean zaila da gauzak argi ikustea gaian adituak ez garenontzat. Ba al dago eskuragai Internet-en, txosten edo artikulu bat, non EHUko Euskara adituek azaltzen duten zergatik inskripzioak ezin diren egiazkoak izan? Eta Euskaltzaindiak honen inguruan ez du ezer esatekorik?

  • SOS Iruña-Veleia 2015-12-15 11:28

    Hector Iglesiasen txostena argitaratuta dago Saguntoko ARSE aldizkari zientifikoan, 2012an 46. alean. ARSE 46 / 2012 / 21-81
    http://www.centroarqueologicosaguntino.es/uploads/descargas/585_021_INSCRIPTIONS.pdf

    LES INSCRIPTIONS D’IRUÑA-VELEIA: ANALYSE LINGUISTIQUE DES PRINCIPALES INSCRIPTIONS BASQUES DÉCOUVERTES

  • Hor dituzu txosten ofizial guztiak, Galderabat (besteak beste, Lakarrarena eta Gorrochateguirena euskal kontuak ukituz): http://www.alava.net/msginet2/Veleia/default.asp?idioma=eus

    Azpikoari: lagunek editatzen dituzten aldizkariak ez ohi dira hartu argitalpen-leku neutrotzat.

    • Galdera bat 2015-12-15 15:48

      Milesker Izbor. Hortik hasi beharko dut irakurketa beste ezer esan aurretik.