Arrano Beltza – 

Arrano beltza, gaur egun, nafar estatalista, legitimista, subiranista eta independentista askorentzat ikur nazionala da. Ikur hori XX. mendearen amaieran berreskuratu zuen Telesforo Monzon politikari abertzaleak, eta gaur egun Nafarroako Erresuma subiranoaren antzinako ikur baskoitzat hartzen da.

Telesforo Monzonek, interpretazio pertsonal batean, bandera bat sortu zuen Arrano Beltzarekin. Hau, urre edo hori kolorekoa da, eta, bere gainean, Arrano Beltza agertzen da. Erlantz Urtasun Anzano historialariaren arabera, denboraren poderioz kolore horretan bihurtzen den hasierako lihozko ehunari dagokio hori. Hau da, kolore horixka, belen keak eta mendeen iragateak eragindako zahartzearen ondorio da, paperarena (lihozkoa), non, Telesforo Monzonek erreferentzia bezala hartu zuen arranoaren silueta agertzen den.

Iraganera begira, XVII. mendera zehazki, sinbolo honen lehen erreferentzia historizista topa dezakegu, aita Moretek Annales de Reyno de Navarra bere lanean egin zuena. Lan horretan esaten digu Arrano Beltza modu pertsonalean erabiltzen zutela Nabarrako erregeek, baita Antso VII.a baino lehenagokoek ere, eta beti gorrizko hondo baten gainean jartzen zela. Pentsatzekoa da egungo politikari abertzale batek, Patxi Zabaletak, informazio horretan oinarritzea, baita bere iritzi bereziarekin zabaltzea ere, honako hau baieztatzeko:

“Arrano beltza Nafarroako erregeen ikurra da, Iñigo Aristatik Antso VII.a gotorlekuraino. Beraz, erresumak bere horretan iraun zuen zortzi mendeetatik, Iparraldean erresuma independentea izan zen hirurogeita hamar urteak kontatuz, lau urtez Nafarroaren ikurra izan zen”.

Baieztapen indartsu hori ez dator bat Nabarrako Estatuaren sinbologiako historialari, heraldista eta ikerlari askorekin, baita bertakoak direnekin ere; izan ere, Arrano beltza Antso VII.a Gotorlekuaren sinadura pertsonala eta erreala zela besterik ez dago jasota –Heraldikaren Zientzia ez zen XII. mendera arte hasi, eta Normandian sortu zen –.

Honek, Menéndez Pidal de Navascués espainiar heraldistak (askorentzat aurreiritzi nazionalista historiografiko eta planteamendu oso zientifiko ugarien pean), nabarro erregearen armarriaren jatorria, L’Aiglekoen normandiar nobleziaren leinuaren ikurrean aurkitzen da, Antso VII.aren amona zen Margaritaren etxea zena. Interpretazio hori bat dator Blas de Beaumont Garrido nabarro legitimoarekin, Beaumont-Evreuxeko Dukearekin eta Nabarrako Errege Etxeko Regio ordezkariarekin.

Urrezko hondoaren edo horiaren gainean dagoen sable-arrano beltzak balio izan du eta balio du Karlomagno anakronikoki irudikatzeko, Iruñea erre zuena -bere biztanleak hilez eta bortxatuz- eta azkenean gure arbasoek baskoi libreek edo nabarroek garaitu zutena 778. urteko abuztuaren 15ean.

Edonola ere, ikur eta sinboloak garrantzitsuak dira herrikideak batzeko eta lurralde/gizarte baten parte direla sentitzeko zein baieztatzeko. Arrano Beltza, Ikurrina, Lauburu edo Eguzkilorearen ikur osagarria da. Haizearekin bat egin dezatela, aske astindu ditzagun eta aske hegan egin dezatela!

Arrano Beltza, zer da, zein da bere esanahia?