Bestalde, Ipar Euskal Herrian euskararen erabilera sustatzeko ekimenak garatzen dituzten erakunde pribatuen lana diruz laguntzeko, 2016. urterako 1.730.000 euroko lankidetzarako funtsa eratuko da, alde bien ekarpenez. Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak 400.000 euro ipiniko ditu horretarako (…).

.
2007ko otsailaren 7an sinatu zen, Baionan ere, Ipar Euskal Herriko Euskararen Erakunde Publiko eta Eusko Jaurlaritzaren arteko lehen hitzarmen-markoa. Argia zen akordio haren helburu nagusia: euskara sustatzeko hizkuntza politikarekin loturiko gaietan mugaz gaindiko lankidetza garatzea eta, era berean, erakundeon arteko harreman iraunkorrak ezartzeko eta gauzatzeko bideak finkatzea (…). Lehenbiziko akordio haren ondoren, 2011n hain zuzen ere, izenpetu zen Eusko Jaurlaritzaren eta Euskararen Erakunde Publikoaren arteko bigarren hitzarmen-markoa, 2011-2016 epealdirako (…).

Ostegunean sinatu dugun hitzarmena, 2016ko urteari dagokiona, beraz, sei urteko aldiaren azkena da, eta aurrekoen ildo beretik badator ere, baditu aipatu beharreko berezitasunak. Horietan, bat azpimarratu nahi nuke, lan-ildo berri bat dakarrelako 10 urteko gure lankidetza emankor honetara. Euskararen erabilera areagotzeko ‘Euskararen Txantxangorria’ izenez ezagutzen dugun irudia Iparraldean hedatzeko elkarlanari buruz ari naiz, hain zuzen.

Izan ere, euskarak, hizkuntza guztiek bezala, hiztunen ezpainetan hartzen du bizi betea. Kalean bezala, etxeko sala eta sukaldean eroso dabilenean elikatzen da hobekien. Gurasoengandik seme-alabenganako bidea egiten duenean indartzen da. Gazteen jolas eta solasetan bazkatuz sendotzen da. Lantokian eta saltokian, arrotz ez, baizik eta ohiko hizkuntza denean hegaldatzen da, ziur eta alai, ezpainetik ezpainera.

Eta hori guztia ahalbidetzea, gauza askoren esku dago. Ezinbestekoa da, nola ez, herri-aginteon lana eta konpromisoa, euskara biziberritzeko ahaleginean. Eta osteguneko mahai hori konpromiso horren irudi egokia da. Elkarrekin ari gara, mugaz gaindi, Iparraldean euskara sustatzeko lanari babesa eskaintzen, gizarte eragileen eginahalari finantzazioaren bidea irekitzen, besteak beste (…).

.

“Aurten ekingo diegu VI. Inkesta Soziolinguistikoaren lanei euskararen lurralde guztietan; Iparraldea barne, jakina”

Baina bada, aurtengo hitzarmenean, beste lan-ildo bat, azpimarra berezi bat ere merezi duena. Ez da lankidetza-ildo berria; bai, ordea, garrantzi berezikoa. Izan ere, aurten ekingo diegu VI. Inkesta Soziolinguistikoaren lanei, euskararen lurralde guztietan, Iparraldea barne, jakina.

Hizkuntza politika diseinatu eta gauzatzeko erantzukizun publikoa dugun herri-erakundeok ezinbesteko tresna dugu bilakaera soziolinguistikoari buruzko ezagutza sakona, euskara biziberritzeko ahaleginaren eraginkortasuna bermatu nahi badugu. Hizkuntza plangintza demokratiko batek, adostasun politiko eta sozialean oinarritutako hizkuntza plangintza aurreratu batek, ezagutza horretan oinarritu beharko ditu bere neurriak, neurri eraginkorrak eta politika aktiboak euskara hazkundearen bidean barrena eramateko.

Hizkuntza ikerkuntzaren eremu zabalean lehen mailako garrantzia duen ikerketa da Euskal Herriko Inkesta Soziolinguistikoa. Hau da euskararen lurralde guztietan (Euskadiko Autonomia Erkidegoan, Nafarroako Foru Erkidegoan eta Iparraldean) batera egiten den ikerketa soziolinguistiko bakarra. Eta dagoenekoz badu aparteko garrantzi bat: aurten egingo dugu VI.a (1991n egin zen lehena, eta harrezkero bost urtetik bost urtera egin izan da). Horrek esan nahi du  hogeita bost urteko (1991-2016) azterketa diakronikoa osatuko dugula, euskararen lurralde guztietan jasotako informazio seriatua eskainiz. Inkesta Soziolinguistiko honek aurreko bostek bezalaxe aztertzen duen unibertsoa, Euskal Herriko hamasei urte edo gehiagoko biztanleek osatzen dute (2.650.000 pertsona inguru). Ez ditu biltzen, beraz, adin-tarterik gazteenak eta eskolaren ekarpen bikainari esker euskaldunenak diren haur eta gazteak alegia.

Inkesta Soziolinguistikoak aztertzen dituen eta aztertuko dituen gaiak honakoak dira: hizkuntza gaitasuna, lehen hizkuntza, euskararen transmisioa familian, erabilera eta euskara sustatzeari buruzko jarrera.

Duela bost urte, 2011ko Inkestan ageri zenez, elebidunen ehunekoak gora zihoazen EAEn eta Nafarroan. EAEn indartsu, eta Nafarroan apalago. Iparraldean, aldiz, galerak zeuden oraindik. Hala ere, Iparraldeko gazteen artean gora egin zuen elebidunen ehunekoak eta kopuruak. Galerari aurre egin diezaiokeen bidea eta argitasuna ikusten hasi ginen Iparraldean ere. Ea Inkesta honetan gertakari itxaropentsu eta positibo hura berresten den (…).

.

Euskararen sustapenak herri aginte nagusien konpromisoa behar du, eta konpromiso horrek badu, Europako testuinguruan, tresna baliagarri bat: Europako Eskualde eta Eremu Urriko Hizkuntzen Karta. Iazko hitzarmenari zegokion ebazpena aurkeztu genuenean, poz handiz txalotu nuen —bai neure izenean, baita NPLD Europako sarearenean ere— Frantziako presidenteak Karta hori berresteko bideari ekiteko urrats zehatzak iragarri izana. Zoritxarrez, ekimen hark ez du desio genuen amaiera izan. Ez dut, ordea, itxaropena galtzen. Europaren beraren aldeko hautua baita, nire ustez, hizkuntza aniztasunaren aldeko hautua. Eta euskarak badu, honez gero, toki propioa Europako hizkuntza aniztasun horretan.

Iparraldean euskarak aspalditik du bidaide Eusko Jaurlaritza, eta hala izaten jarraituko du etorkizunean ere, euskararen lurralde guztietan bezala. Lankidetza zintzoan. Oso garbi dugu Iparraldean, Iparraldeko herritarrak, gizarte eragileak eta herri erakundeak direla protagonistak. Guri, Eusko Jaurlaritzari, horien jardunaren laguntzaile izatea dagokigu, errespetu osoz. Lankide izango gaituzte aurrerantzean ere, beraz, euskarak Iparraldean behar duen bultzada emateko lanetan.

SARRERA BERE OSOTASUNEAN

Iparraldean euskara sustatzeko lanari babesa