32 pentsamendu “Interlingua 5”-ri buruz

  • hospite

    hospital
    hospitalitate
    inhospital
    inhospitalitate
    hospitable
    inhospitable
    hospitalario
    hospitaler
    hospitalier
    hospitalisatu = hospitalizatu
    hospitalisatione = hospitalizatione
    hospicio

    Leiçarragac:

    hospitalitate

    hotel
    hotelero
    hotelier
    hotelari
    hotelçain
    hostal
    hostage = ostage

    Leiçarragac:

    ostaleria 2
    ostatessa 1
    ostatu 20

    ostaler
    ostalari
    hosteler
    hostelero
    ostalaritza
    hosteleria
    ostatari
    ostalersa

    Nolabait harremanetan:

    hoste = oste
    Euscaraz: oste
    Anglesez: host
    Gaztelaniaz: hueste

    Nondic:

    hostil
    hostilitate

  • Ikussac beraz Iaincoaren benignitatea eta seueritatea: trebucatuetara, seueritatea: eta hiregana, benignitatea, baldin perseuera badeçac benignitatean: ezpere hi-ere ebaquiren aiz.

    ROMATARREI 11:22 BHNT
    https://bible.com/bible/25/rom.11.22.BHNT

    severo
    severoqui
    severitate

    asseveratu
    asseverant = asseverante
    asseverativo
    asseveratione
    asseverational
    asseveratorio

    perseveratu
    perseverant = perseverante
    perseverantia = perseverancia
    perseveratione
    perseverativo
    perseveratorio
    ..

  • avant = avante

    avanti

    avantean
    avant eguin

    avantage = abantaila, ventaja
    Anglesez: advantage
    avantagioso = abantailoso / abantailos = abantailatsu
    avantagiatu = abantailatu, aventajatu
    disavantage = desabantaila, desventaja
    disavantagioso = desabantailos, desventajoso

    avantal
    Honetaric dathor “amantal” euscarazcoa

    avantiatu = avançatu
    avantia = avança, avance
    avantiamentu = avançamendu
    avançu
    avantiata = avançada

  • Humilitate eta emetassun gucirequin, spiritu patient batequin, elkar supportatzen duçuelaric charitatez:
    EPHESOARREI 4:2 BHNT

    https://bible.com/bible/25/eph.4.2.BHNT

    Latinerac ez omen du deus utzi euscaran! Ez, ezta? Bai, cera!

    HUMUS
    Hona hemen hitzaren definitionea Euscalçaindiac emanic. Itzulpena automaticoqui eguin da naffarrera.eus lekuco Naffar Translator erabiliric:

    humus 1 iz. Lurraçaleco gueruça, landareac eta animalia-gaiac descomposatzetic sorthua.
    Hango belharrac neurriz campo handitzen dira, metaturico humusaz elicaturic.
    2 iz. Irud. Contua ez da bakarric tacticac eta methodoac aldatzea, baicic eta strategia berri horretara eramanen gaituen humusa eta pensamoldea sorcea.

    Lehenengo adieratic dathor familia çorionsu hau: lur, çoru, lurçoru.

    humile = humil. Batueraz: umil
    humilqui

    humble
    humblequi

    Anglesez eta francesez “humble” idazten da, ceina euscaraz ere berdin erabili baita, edo ‘unble” camouflage pean.

    humildu
    humildade = humilitate
    humilitate = humiltassun
    + humilitatezco

    Leiçarragac humilitate.

    humiliatu
    humiliable = humiliagarri
    humiliatione
    humiliatore = humiliatzaile

    Batueraz: umil, umildade, umiltasun, umildu, umilgarri, umilki, umiltasun, umiliagarri, umiliatu, umiliagarri, umiliazio…
    H-a kencen dute HOSPITALe hitzetic kendu duten beçala. Azquenengo bi mende hauetaco contua da. Uste dute, ança, ecen erdarei contra eguinez, cerbait positivo eguiten ahal dutela euscararen alde. Oker daude, guztiz oker

    exhumatu
    exhumatione
    exhumatore = exhumatzaile

    inhumatu
    inhumatione
    inhumatore = inhumatzaile

    humano
    humanoide
    humanismo
    humanista
    humanistico
    humanitate
    humanitario
    humanitarismo
    humanisatu = humanizatu
    humanisatione = humanizatione
    dehumanisatu = deshumanizatu
    dehumanisatione = deshumanizatione
    inhumano
    inhumanitate
    subhumano
    superhumano

    umao eta umo hitzac ere relationaturic daude “humano” hitzarequin.

  • Humusetic omen gathocenoc, humanooc aleguia, batetic humilitatez joca deçaquegu vicitzan, baina, berce aldetic, berceac humiliatzen ere trebeac içaiten dirade humanoide guehiegui.

  • cosmos = cosmo

    chaos hitzaren antonymoa:
    chaos /kaos/
    chaotico /kaotiko/

    cosmico
    cosmogonia
    cosmogonico
    cosmographia
    cosmographico
    cosmographo
    cosmologia
    cosmologico
    cosmologo
    cosmonauta
    cosmonautico
    cosmonautica
    cosmopolis = cosmopoli
    cosmopolita
    cosmopolitano
    cosmopolitanismo
    cosmorama
    macrocosmo
    macrocosmico
    microcosmo
    microcosmico

    +
    cosmetico
    cosmetica
    cosmetologia
    cosmetologo

    mundo = mundu = muntto
    munditia = mundicia
    mundatu = munttotu

    muntto eta munttotu hitzec mundoren lehen errannahi hau daducate: garbi, chucun

    mundadentes liçate interlinguan gaztelaniaz mondadientes erraiten dena.
    mundificatu garbitu
    mundificatione garbiqueta
    immundo: cikin
    immunditia = immundicia

    Bigarren adiera cein baita egun guehien erabilcen dena cosmos hitz grecoaren calco bat da:

    mundu
    mundutar
    munduçale
    mundial
    mundano
    mundana
    mundanitate
    supermundano

  • punitu

    puni
    punible = punigarri
    puniblequi
    punibilitate = punigarritassun
    impunible = puniecin
    impuniblequi
    impunibilitate = puniecintassun
    punitione
    punigarri
    punitore = punitzaile
    impunitu
    punimendu

    Relationaturic baitaude ondocoac ere:

    pena
    penal
    penalitate
    penalty
    penalista
    penalisatu = penalizatu
    penalisatione = penalizatione
    penalisatore = penalizatore = penalizatzaile
    penoso = penos
    penosoqui = penosqui
    penatu
    penagarri
    impune
    impunitate

    apenas

    penitent = penitente
    penitentia = penitencia
    penitentiario = penitenciario
    penitentiero = penitenciero = penitencier
    penitentieria = penitencieria = penitenciaria
    penitential = penitencial
    impenitent = impenitente
    impenitentia = impenitencia

  • sequer [sequ-/secut-]
    *sequitu = seguitu
    *secutu

    seguidu
    seguida
    seguimendu
    seguitione /segizione/
    seguitzaile

    sequito = sequitu
    *sequent = *sequente
    sequentia = sequencia
    sequential = sequencial
    sequentiatu = sequenciatu

    *consequitu = conseguitu
    consequent = consequente
    consequentia = consequencia
    consequential = consequencial
    inconsequential = inconsequencial inconsequent = inconsequente
    inconsequentia = inconsequencia
    consecutivo
    consecutivoqui

    *exequitu
    exequiac
    executione
    electrocutione
    excecutivo
    executore
    executorio
    executatu
    executable
    inexecutable
    electrocutatu

    *obsequitu
    obsequio
    obsequioso = obsequios
    obsequiositate
    obsequiatu
    obsequiac

    *persequitu = perseguitu
    persecutione
    persecutore = persecutatzaile
    persecutatu

    *prosequitu = proseguitu
    prosecutione

    *subsequitu
    subsequent = subsequente
    subsequentia = subsequencia

  • cura

    cural

    incuria
    curatu
    curetta
    curettatu
    curettage

    curable
    curabilitate
    incurable
    incurabilitate
    curatela
    curatione
    curativo
    curatore = curatzaile
    curato = curatu
    procuratu
    procuratione
    procuratore = procuratzaile
    procuratorio

    pedicuro
    pedicura
    manicuro
    manicura

    sinecura
    sinecurismo
    sinecurista

  • nocitu

    Dakussagun Euscalçaindiaren Hizteguian:

    nozitu, nozi, nozitzen
    du ad. Pairatu, jasan, eraman. Martiritza nozitu. Oraingo hutsegite hau gero nozitu zuten.

    Eta nociaraci factitivoa ere:

    noziarazi, noziaraz, noziarazten
    du/dio ad. Nozitzera behartu, pairarazi. Arrebari egindako bidegabekeria berak noziarazi nahi izan zion.

    nocent = nocente
    innocent = innocente
    innocentia = innocencia
    nocivo
    nocuo = nocivo
    innocuo
    innocuitate

  • seder [sed-/sess-;-sid-/-sess-]: jesarri, eseri

    *seditu / *sessu
    Prepositione baten ostean:
    *-siditu / -sessu

    sede
    sedimentu
    sedimentario
    sedimentatu
    sedimentation
    sedent = sedente
    sedentario
    sessile = sessil
    sessilitate
    sessione

    *assiditu
    assiduo
    assiduitate
    assessore
    assessoria
    assessoratu

    *dissiditu
    dissident = dissidente
    dissidentia = dissidencia

    *insiditu
    insidia
    insidioso = insidios
    insidiatu
    insidiatore = insidiatzaile

    presiditu
    president = presidente
    (litteralqui: aurrean jesarcen dena)
    presidentia = presidencia
    presidential = presidencial
    expresident = expresidente = president ohi
    vicepresident = vicepresidente
    vicepresidentia = vicepresidencia

    residitu
    resident = residente
    residentia = residencia
    residuo
    residual

    *subsiditu
    subsidio
    subsidiario
    subsidiatu

    *obseditu
    obsessione
    obsesso

    posseditu
    possesso
    possessione
    possessivo
    possessore
    possessorio
    disposseditu = desposseditu
    dispossessione = despossessione

  • morir [mor-/mort-]: hil
    *moritu
    mortu

    mortu
    bassamortu
    mendi-mortu = mendi-borthu
    beresi mortu

    moribundo
    morient = moriente

    amortitu
    amortimentu = amortimendu

    amortisatu = amortizatu
    amortisable = amortizable = amortizagarri
    amortisatione = amortizatione

    manomorta
    mortuario = mortuorio

    *morte
    mortal
    mortalqui
    mortalitate
    immortal
    immortalitate
    immortalisatu = immortalizatu
    immortalisatione = immortalizatione

    mortifero
    mortificatu
    mortificatione
    immortificatione
    mortificatore = mortificatzaile
    immortificatu

  • littera & lettra

    Leiçarragac: letra

    Familia honetaco hitzoc t bikoitzaz edo t bakunaz idazten ahal dira.

    litteral = literal
    litteralqui = literalqui
    litterario = literario
    litterato = litteratu
    litteratu = literatu
    illiteratu = illiteratu
    litteratura = literatura
    litteralisatione = litteralizatione = literalizatione

    antilitteratura = antiliteratura
    cyberlitteratura = cyberliteratura
    hyperlitteratura = hyperliteratura
    paralitteratura = paraliteratura
    illitteratura = illiteratura

    AD + L = ALL
    allitteratu = alliteratu
    allitteratione
    allitterativo
    allitterativoqui
    allitterativotassun
    allitteratore = allitteratzaile = alliteratzaile
    allitteral = alliteral
    allitterizatione = alliterizatione
    ..

    OB +
    oblitteratu = obliteratu
    oblitterant = obliterant = oblitterante = obliterante
    oblitteratione = obliteratione
    oblitteratore = obliteratore = oblitteratzaile = obliteratzaile

    lettra = letra
    lettratu = letratu
    lettragabe = letragabe
    lettreiatu = letreiatu
    lettreiaquera
    delettreiatu = deletreiatu = deletreatu = letreiatu
    deletreiu = deletreo = letreiaqueta

  • battitu

    battimentu

    batidora = irabiagailu
    batient = batiente
    bate
    bateatu
    bateadore = bateatzaile

    abattitu
    Leiçarragac: abatitu
    abattimentu = abattimendu
    abattitore = abattitzaile
    abattitorio

    combattitu
    combatto = combatte
    combattent = combattente combattivo
    combattivitate

    debattitu
    debatto = debatte
    debattibile = debattigarri

    rebattitu
    rebattible
    irrebattible

  • horritu

    horrifico
    horrificoqui
    horrificatu
    horrificant = horrificante

    horrido
    horriditate
    horrendo
    horrore
    horrible
    horriblequi
    horribilitate

    abhorritu

    Oharra: Leiçarragac abhorritu erabili arren, Orotaricoan aborritu modura transcribatzen dute.

    abhorrimentu = abhorrimendu
    abhorrible
    abhorrent = abhorrente
    abhorrentqui = abhorrentequi
    abhorrentia = abhorrencia
    abhorratione

    aborrecitu = abhorrescitu = abhorritu
    aborrecible = abhorrescible = abhorrible
    aborrecimentu = abhorrescimendu = abhorrimendu

    aburritu = abhorritu
    aburrimendu = abhorrimendu

    horripilatu
    horripilant = horripilante
    horripilatione

    horrisono
    horrisonant = horrisonante

  • *-futatu

    confutatu
    confutatione
    confutable
    inconfutable
    confutabilitate
    inconfutabilitate

    refutatu
    refutable
    refutablequi
    refutabilitate
    irrefutable
    irrefutabilitate
    refutatione
    irrefutatu

  • habito

    habitude
    habitual
    habitualqui
    habitualisatu = habitualizatu
    habitualisatione = habitualizatione

    habituatu
    habituatione
    habit

    dishabituatu
    dishabituatione

    habitu = habito = abillamendu

    Leiçarragac bi hitz hauec erabilcen ditu. habitu-ren eraguinez francesez H-a ipini çaie. Gaztelaniaz habillado eta habillamento ditugu.

    abillatu = habillatu
    abillamendu = habillamendu
    desabillatu = deshabillatu

  • modo & moda

    modu
    modal
    modalitate
    modico
    modicitate
    modulo
    modulatu
    modulatione
    modulatore = modulatzaile
    modulatura
    modificatu
    modificable
    modificatione
    modificativo
    modificatore = modificatzaile

    modello
    model = modello
    modellatu
    modellable = modellagarri
    modellatore = modellatzaile

    Oharra: Azquen hauec L bakarrarequin ere erabilcen dirade.

    molde
    moldatu
    moldatzaile
    moldagarri

    omnimodo
    multimodo
    monomodo

    moda
    modista

    moderatu
    moderant = moderante
    moderantismo
    moderantista
    moderatione
    immoderatione
    moderatore = moderatzaile
    moderatessa = moderatione
    immoderatu
    immoderatessa = immoderatione

    modesto
    modestia
    immodesto
    immodestia

    CON +
    commodo
    commoditate
    commodatu
    accommodatu
    incommodo
    incommoditate
    incommodatu
    commoda

  • Euscaldun edota naffar bakoitzaren etchean egon behar liçateque Joannes Leiçarraga eta lagunçaileen obren ale bana.
    Aurthen 450. urtheurrena da.
    Berreditionea salgai 20 eurotan:

    josulavin@gmail.com

    Baten batec diruric ez balu, dohainic igorcen ahal nerauqueo laket handiaz.

  • causa

    Latineratico gure hitz eder honec “gauça” eman du euscaldunen hizcunça particularrean, gaztelaniaz “cosa” ere eman duen errannahi berberaz. Aguian, Josu Naberanec jaquinaracico deraucu ecen joan-ethorrico hitz baten aurrean gaudela. Lehenic gauça/ gauza içan cela eta handic erathorri dela familia ongui advenitu hau:

    causa
    causal
    causalitate
    causatu
    causatione
    causativo
    causatore = causatzaile
    concausa
    concausal

    AD, EX, RE prepositioneequin combinatzen ahal da hitz berau:

    AD + CAUSA + TU= accusatu
    EX + CAUSA + TU = excusatu
    RE + CAUSA + TU = recusatu

    ceinetan causa hitza “-cusa-” arthizqui bilhacatu baita magistralqui.

    accusatu
    accusamentu = accusamendu accusable = accusagarri
    accusabilitate = accusagarritassun
    accusatione
    accusativo
    accusatore = accusatzaile
    accusatorio
    coaccusatu

    excusatu
    excusa
    excusable = excusagarri
    inexcusable = excusaecin
    excusatione
    excusatore = excusatzaile

    recusatu
    recusal = recusatione
    recusant = recusante
    recusantia = recusancis
    recusable = recusagarri
    rrecusabile = recusaecin
    recusatione

  • quittatu
    quitto
    quittantia

    acquittatu
    acquittamendu
    acquittantia = acquittancia
    acquittable
    acquittan ukan
    inacquittatu
    inacquittable

  • queritu

    queridu = queritu
    *questu
    Prepositione baten ostean:
    *-quiritu
    *-questu
    *-quisitu

    questione
    questionario
    questionatu
    questionable = questionagarri
    questionatore = questionatzaile
    questore
    questura
    questa

    acquiritu = acquisitu
    acquirimentu = acquirimendu
    acquirible
    acquesto
    acquisitione
    acquisitivo
    acquisitore = acquisitzaile
    acquiritore = acquiritzaile

    conquiritu = conquestatu = conquistatu
    conquirent = conquirente
    conquesta= conquista
    conquisitore = conquistatzaile
    conquistadore = conquistatzaile

    *disquitu
    disquisitione

    *exquitu
    exquisito
    exquisitoqui
    exquisitessa = exquisitotassun

    inquiritu = inquisitu
    inquesta
    inquisitione
    inquisitional
    inquisitore
    inquisitorial
    inquisitorio
    inquiritore = inquisitore

    *perquiritu
    perquisitu
    perquisitione
    perquisitore

    requiritu = requisitu
    requirimentu = requirimendu
    requirent = requirente
    requesta
    requestatu
    requisito = requisitu
    requisitione
    requisitionatu
    requisitorio
    requisitoriatu
    requisitoria

  • jure = jus
    jus = jure

    justu-ren familia jus honetaric dathor.

    jurista
    juratu
    juramentu = juramendu
    juratorio

    injuria
    injurioso = injurios
    injuriatu

    juridico
    juridicoqui
    jurisdictione
    jurisdictional
    jurisconsulto
    jurisprudent = jurisprudente
    jurisprudentia = jurisprudencia
    jurisprudential = jurisprudencial
    juristico
    juristicoqui

    abjuratu
    abjuratione

    adjuratu
    adjuratione

    conjuratu
    conjuratione
    conjuraçale = conjuratzaile
    conjuro = conjuru

    perjuratu
    perjuratione
    perjurio
    perjuro
    perjuru

    Leiçarragac bi hitz hauec erabilcen ditu. Orotaricoan horrela berdin idatziric topatzen ditugu.

    desperiuratu
    desperiuru

    Bi hitzoc honela transcribatzen dira gaur egun:

    desperjuratu = perjuratu
    desperjuru = perjuru

    I hori consonanticoa da. Beraz, J.

    adiuratu-requin berdin jocatu dute Orotaricocoec. adjuratu idazten da egun.

  • *monitu

    monitione
    monitore
    monitorio
    monimendu = monitione

    *admonitu = admonestatu
    admonitione = admonestatione
    admonitore = admonitzaile
    admonitorio
    admonimendu = admonitione

    *premonitu
    premonitione
    premonitorio

    admonestatu
    admonestatione
    admonestatore = admonestatzaile
    admonestaçale = admonestatzaile

  • monstratu

    monstra
    monstrable = monstragarri
    monstratore = monstradore
    monstrario
    monstreatu
    monstreo

    monstro = monstru = munstro
    monstruo = monstru
    monstruoso = monstruos
    monstruositate

    demonstratu
    demonstrable
    demonstrabilitate
    indemonstrable
    demonstratione
    demonstrativo
    demonstratore = demonstratzaile

    remonstratu
    remonstrantia = remonstrancia = remonstrança
    Orotaricoan: remonstranza

  • scient = sciente

    scientia = sciencia

    Oharra: Hitz hau /zientzia/ edo /zienzia/ ahoscatzen da Euscal Herrian orocorqui.

    scientista
    scientifico
    scientificoqui

    nonscientifico
    antiscientifico
    pseudoscientifico

    conscient = consciente
    conscientqui
    conscientia = consciencia
    conscientioso = conscientios = consciencioso = consciencios
    inconscient = inconsciente
    inconscientia = inconsciencia
    subconscient = subconsciente
    subconscientia
    semiconscient = semiconsciente

    conscios = conscient
    consciosqui = conscientqui
    consciostassun = consciencia
    preconscios = preconscient
    semiconscios = semiconscient
    subconscios = subconscient
    inconscios = inconscient

    inscient = insciente
    inscientqui
    inscientia = insciencia

    omniscient = omnisciente
    omniscientia = omnisciencia

  • *opt- = optatu

    Erro honec gogorat ekarcen derauzquigu euscarazco opha, ophatu, ophari…

    optione
    optional
    optatu
    optativo
    optionable

    adoptatu
    adoptable = adoptagarri
    adoptabilitate = adoptagarritassun
    inadoptabile = adoptaecin
    adoptatore = adoptatzaile
    adoptivo
    adoptione

    cooptatu
    cooptatione

    co-optatione
    co-optativo
    co-optione
    co-optivo

    optimo
    optimoqui
    optimismo
    optimista
    optimisatu = optimizatu
    optimisatione = optimizatione
    optimizatore = optimizatore = optimizatzaile
    optimisable = optimizable = optimizagarri

    Antonymoac ere ikussico ditugu:
    pessimo
    pessimoqui
    pessimismo
    pessimista

  • alto = altu

    alta
    altessa = alteça
    altitude
    exaltatu
    exaltatione

    altiatu = alçatu = alchatu
    altiamentu = altiamendu = alçamendu = alchamendu

    Oharra: CH denean L, N edo R baten ostean /tx/ ahoscatzen da orocorqui:
    alchatu = /altxatu/.
    Hitz hassieran /tx/ edo /x/ modura:
    chori = /txori/ edo /xori/.

    altimetro
    altisono
    altisonant = altisonante
    alto
    contralto
    alto-relievo = alto-relieve

    halto!

    basso = bassu = baxu
    bassa = baxa

    Bassenavarre = Baxenavarre

    bassessa = baxessa = baxeça
    bassatu = baxatu
    abassatu = abaxatu
    abassamentu = abaxamendu
    basso-relievo = baxo-relieve
    basso = baxo
    contrabasso = contrabaxo = contrabaxu

  • adjuvar [-juv-/-jut-]

    adjuvatu = adjutatu
    adjuvant = adjutant = adjuvante = adjutante
    adjuvatione
    adjutore
    adjuta
    adjutaçale = adjutatzaile = adjutari
    coadjuvatu
    coadjuvant = coadjuvante
    coadjutore

    Leiçarragac batueraz beçala: aiuta

  • aere = aire

    aereo
    antiaereo
    aerifero
    aeratu
    aerage
    aeratione
    aerificatu
    aerificatione
    aerodromo
    aeroportu
    aerologia
    aeroplano
    aerobio
    aeriforme
    aerodynamico

  • alien

    alieno
    Gaztelaniaz: ajeno

    alienigena
    alienismo
    alienista; alienatu
    alienatu
    alienable = alienagarri
    alienabilitate = alienagarritassun
    inalienable = alienaecin
    inalienabilitate = alienaecintassun
    alienatione
    alienatore = alienatzaile
    alienatario

  • loco

    Hitz honec euscarazco leku, lekore… ekarcen derauzquigu bururat.

    local
    localitate
    localisatu = localizatu
    localisatione = localizatione
    localisable = localizable = localizagarri
    localisatore = localizatore = localizatzaile

    locotenent = locotenente = loctenent = loctenente
    Gaztelaniaz: lugarteniente
    locomotione
    locomotore
    locomotivo
    locomotiva
    locomotora= locomotiva

    locatu
    locatione
    locativo
    locatore = locatzaile
    locatario

    AD+
    allocatu
    allocable
    allocatione
    allocativo
    allocatore = allocatzaile
    allocable = allocagarri
    allocabilitate

    Bi hauec ere familia honetacoac dirudite:
    alocairu
    alocacer

    alogeatu = alojatu
    alogeamendu = alojamendu

    CON+
    collocatu
    collocatione
    collocatore = collocatzaile
    collocable = collocagarri

    DIS+
    dislocatu
    dislocatione
    dislocant = dislocante
    dislocatore = dislocatzaile
    dislocable = dislocagarri

    SUB+
    sublocatu
    sublocatione
    sublocalitate
    sublocalisatu = sublocalizatu
    sublocalisatione = sublocalizatione