Zaharra den euskal espetxe eredu berria –

Justiziaz hitz egitea hitz hutsal eta hutsala balitz bezala da. Askotan ezer ez esateko erabiltzen da.

Horren adibide izan daiteke egungo euskal gizartean duintasun-baldintzetan bizirauterik ez izateagatik gizarte-arazoak pairatzen dituen orori ezarritako espetxe-zigorra.

Bitxia bada ere, pertsona horiei guztiei leporatzen zaie arazo psikologikoak izatea, moldakaitzak izatea eta gizartean bizitzeko prestatuta ez egotea, marjinaltasunean bizitzea nahiago izatea eta ingurune horretan oso gustura egotea.

Hori da sistema honek ezkutatu nahi duen lotsa handia, euskal gizarteko sektore pobre handi hau baztertuz leku apartatuetan, azken urteotan etengabe handitzen ari dena, munduko zuzendaritza-sistemako korporazio handiek eragindako egungo krisi-egoera dela eta, azpiegitura egokirik gabe, leku duinik gabe, eta pertsonei bizitza bilatzen utziz, nola edo hala, azkenean, kartzelan edo homonimoan, psikiatriko batean amaitzeko.

Jakina, ukatu egin behar dugu arazo psikologikoak eta egokitzapen-arazoak direla. Egoera horiek gertatzen dira, hain zuzen ere, pertsonen duintasun sozialaren beharrezko sare osoa sortu, garatu, gauzatu eta kudeatzeko gai ez diren gobernuek gizarte-politika estrategiko publikorik ez dutelako.

Zein burutan izan daiteke urdaila beteta duen norbaitek jateko janaria lapurtzea arazo hori ez badu? Eta horrela bizi-premia guztiekin.

Gure erakundeek gizarte-politika duinik ez izateak sortzen dituen gizarte-arazoak ez dira terapia psikologikoen bidez landu daitezkeen arazo bat, herritarren zerga guztien bidez metatutako baliabide sozioekonomikoen kudeaketa material eta ordenatu egokiaren bidez baizik.

Estatistika ofizialek erakusten digutenez, kartzelak presoz beteta daude, % 75 inguru, buruko eta droga-mendetasuneko arazo larriak dituzte, batzuk kanpotik ekarriak eta espetxean gogortuak eta beste batzuk espetxean bertan sortuak. Ez guztiak, baina, oro har, bai gehiengo handi batek bizi duen pobrezia- eta prekarietate-egoeragatik.

Eusko Jaurlaritzak, espetxe-arloko bozeramaileen hitzetan, berehala jarri zituen dominak euskal espetxe-eredu berriarekin. Gero, eredu horrek hoztu egin zuen denboraren poderioz, eta azpiegitura akolito guztia antolatu zuen azpiegitura ekonomikoen eta hormigoizko azpiegituren plana garatzeko. Azken finean, plan horrek ematen du dirua komisioen eta komisionisten bidez, gaur egun diru publikoaz baliatzen diren lapurrei esaten zaien bezala.

Bitxia bada ere, Justizia Errestauratiboaren Estrategiaren 2022-2025 aldirako proposamenaren aurkezpenean, Eusko Jaurlaritzak Euskadiko espetxeen kudeaketa bere gain hartu zuenetik sei hilabete bete direnean, Beatriz Artolazabal sailburuak honako perla eder hau bota zuen: “Albisterik onena da ez dagoela berririk, ez dago albiste txar gisa ulertutako berritasun deigarririk”. O sea, de traka eta ezorraztu gabe, txo!

Hori da, eta ez besterik, euskal espetxe-eredu berria edo zaharra. Argi daukagu.

Hizkuntza aldatuz joan behar dugu: kartzeletan pobreak daude, gehienbat, eta horietatik kanpo, gaizkile asko, presoetatik, familietatik eta kartzeletako negoziotik bizi direnak.

Zaharra den euskal espetxe eredu berria