Herritarron %40 eredu hirueledunaren alde!
Iritzi publikoa bere nahietara egokitzen ematen dute eguneko 24 orduak agintzen dutenek. Tresna indartsuak dauzkate horretarako, alderdi politikoak eta hedabideak besteak beste, eta zukua ateratzen diete, bai horixe. Komeni zaizkien ideiak erein eta erein aritzen dira, albistegietan, eztabaida “anitzeko” tarte luzeetan, saio arruntetan nahiz publizitatean zeharka, … jende gehienak iritzi horiek irentsi, liseritu eta bere/gure egin arte.
Ondotik “gure iritzia” eskatzen digute herritarroi, eta gehien gehienok eman egiten dugu “gure iritzia”, galdegaia zein urrun geratzen zaigun ere… horretarako hezi gaituzte eta!
Adibide xume bat, Euskal Soziometrotik hartua. Horratx galdera:
Eta Europar Batasuneko gainerako herrialdeekin konparatuta, zure ustez Euskadiko hezkuntza sistema hobea, berdina ala okerragoa da?
Bada, inkestatutakoen %77-k ba omen dakite EAEko hezkuntza sistema nolakoa den. Areago, ba omen dakite Europar Batasuneko estatuetako hezkuntza sistemak nolakoak diren ere, eta bertokoarekin alderatzeko gai dira: hobea, txarragoa, ala berdintsua den zehaztuz… “biko parea” lagun.
Jakintsuen taldearen ondoan, urria da “ezjakinen” multzoa. Ideia zorririk ez dutela aitortzen dutenak eta erantzun ere egiten ez dutenak %23 dira guztira.
Ugazabek etxeko lanak ongi egin dituztelako seinale.
Hezkuntza sistema ugazaben fijazioa izan da beti. Aspaldi erabaki zuten herritar guztiak euren kontrolpeko hezkuntza sistematik igaroaraztea, badaezpada ere.
Hezkuntza sistema izan da, era berean, euskara baztertzeko tresnarik eraginkorrenetako bat, baina azken lauzpabost hamarkadetan, lauza astun hori euskararen alde jartzea lortu dute euskalgintzako eragileek eta herritarrek, urratsez urrats… ugazabek planto egin duten arte.
Ikastolaz eta D ereduaz aski zutela iritzita, PPSOEK eredu hirueleduna (euskara-gaztelania-ingelesa) atera zuen txisteratik abildade handiz, hainbat politikari abertzale ere zorabiatzeraino, hain da modernoa, kosmopolita… eta inutila.
Inutila eta kalterako, zeren hasteko eta behin, formula horrek are hegemonikoago bilakaraziko du espainiera ikastetxeetako bizitzan, gela barruan nahiz kanpoan.
D ereduan bertan ere, ikasleen heren batek euskarazko maila nahikoa eskuratzen ez badu egun, aurrerantzean bilakaera zein izango den asmatzeko politikari profesionala izan beharrik ez dago.
Hezkuntza komunitateko zenbait eragile, aspertuta daude ohartarazteaz ikasgaiak ingelesez eta txukun emango dituzten irakasleak gutxi direla gaur gaurkoz, eta urte luzeak beharko direla helburu horri duintasunez erantzun ahal izateko. Ez hori bakarrik, txinera, portugesa, germaniera, edo frantsesa, bezalako hizkuntza gero eta garrantzitsuagoak bazterrera uzteko arriskuaz ere ohartarazi dute, alferrik. Arrazoibide horrek ez du bozkarik ematen…
Herrialde katalanetan, guztietan, PPk (PSOEk ez, hara!) sustatu du eredu txapuzero eta españolizatzaile hori, hala aitortuta gainera. Baina hemen ez bezala, alderdi politiko katalanistek, PSOEk berak (!) eta gizarte eragileek egundoko erantzuna eman diote Espainiako gobernuari.
Hego Euskal Herrian aldiz, LOMCEri bai, baina eredu hirueledunari ez zaio erantzun behar bezala. Ez hori bakarrik. Oker ez banago, Ikastolen Elkarteak berak ere, Celáa-rekin ituna egin zuen eredua zenbait ikastoletan saiatzeko! Ugazabak ekin eta ekin ari dira lanean, arrakastaz, eta emaitzak ikusten hasiak gara.
Arestian aipatutako soziometroak luzatu digu galdera, ea erantzun zuzena behar bezala barneratu dugun jakiteko:
Eskolako adinean dagoen seme-alabarik duzun ala ez alde batera utzita, une honetan seme edo alaba bat matrikulatu beharko bazenu, zein eredu nahiagoko zenuke?
Bada, “herritarron iritzia” honakoa da: A eredua aukeratuko luke %5ak.
B eredua %21ek aukeratuko luke, eta D eredua… %30ek baino ez.
Eredu hirueleduna %39k aukeratuko luke dagoeneko.
Tapiak eta Leturiak esango luketen gisan, “hoi dek gola, hoi dek goolaa… komo mola”.
Isabelek, Patxik, eta Españauniformezaleek oro har, badute zer ospatua.
Herritarron %40 eredu hirueledunaren alde!
Gola sartzen digute guk aurrea hartzen ez dugunean, defendatu besterik egiten ez dugunean. Nola da posible elebakarrak kosmopolitismo eskolak ematea? Beti esan dugu ereduak ez direla helburu, areago, D ereduak berak ikasleen herena ondo euskalduntzen ez duenean. Beraz, helburua da ikasleak euskaraz egitea ikasketak amaitzean. Eta zergatik ez da hori betetzen? Espainolez bizi delako, espainolez asebetetzen dituelako eguneroko beharrizanak. Espainierari jarri behar zaio galga, beraz; hori da euskara ordezkatzen duen hizkuntza. Gurasoek ez dute eredu hirueleduna eskatzen; gurasoek, logikoki, seme-alabek euskaraz eta ingelesez jakitea nahi dute.
Argi adierazi behar da: egungo ereduak kale egiten du hiru hizkuntzetako biren ezagutzan. Hirugarrena, espainola, bikain ezagutzen dute denek. Beraz, horixe utzi beharko da bazterrean, eta beste biak indartu. Espainolari esparrua jan ezean, euskarak jai du. Eta espainolari zati bat euskarak jango dio, eta ingelesak beste zati handi bat jan diezaioke. Baina euskaltzalea “euskara vs ingelesa” tranpan jausten bada, gureak egin du. Elebiduna hirugarren hizkuntzaren kontra, eta elebakarra pozez lehertzen.
Egungo ikasketetan espainola ezinbestekoa da. Ez soilik ikasgai bezala; bestelako dokumentuetan ere, euskaraz ez dagoen materiale ia guztia espainolez jasotzen dute ikasleek. Bada jauzia egiteko ordua. Euskaraz inoiz ere ez da DEN-DENA egongo. Unibertsitateko dokumentu asko, esaterako. Baina euskaraz ez dagoena, euskararen mehatxu den zubi-hizkuntzarik gabe, munduko hizkuntza nagusian jakin beharko da. Eskolan, eta eskolaz kanpo. Espainolera bikoiztutako dokumental edo film bakar bat ez emititu kultur-etxe zein gaztetxeek. Gabonetan espainolezko jostailurik, ipuinik, filmik ez hartu. Euskaraz ala ingelesez. Espainola, Afrikara bidean dagoen agintari lapurren estatu ustel horretako hizkuntza dela argi utzita. Etxean euskaraz eta munduan ingelesez. Norvegia edo Danimarka legez, normalak bagina bezala. Aspaldi idatzi nuen, “castellano optativo”.
Horrela, espainolaren hegemonia apurtuko da.
Gurasoen %40k, hots, gurasoen gehiengoak eredu hirueleduna eskatzen du. Modernoa, onena eta etorkizunekoa hori dela esan eta esan egin dietelako, ia erantzunik gabe, herrialde katalanetan ez bezala.
Ingelesa ere txertatu behar da orain baino hobeto hezkuntza sisteman, baina behar bada ez gehiago. Aldatu behar dena irakasteko moduak dira. Asko dira hori esaten duten adituak ere.
Bestalde, lanera Brasilera joan behar denak portugessa ikasi beharko du, Alemaniara doanak, germaniera…
Ingelesarekiko obsesio interesatu hori ere ez da egokia.
Beste behin ere, euskalgintzako zenbait eragileren eta politikari “euskaltzaleen” jokaldi bikaina, katalanak tontoak eta gu geu listoak…
Ez, kasuak kasu, nazioarteko hizkuntza ingelesa da. Euskara hutsez ezin da bizi, islandiera hutsez edo norvegiera hutsez bizi ezin den legez. Nor bizi da ehuneko 100 euskaraz? Harreman guztiak, telebista, liburuak, egunkaria, internet… nork egiten du euskaraz soilik? Inork ez. Beraz, onar dezagun, beti beharko dugu bigarren hizkuntza bat. Orain, zein izan behar da bigarren hizkuntza: Nik argi dut: ingelesa. Hortik aurrera, beste ezagutza oro, ongietorria, errumaniera, amazigera, espainola edo portugesa. Baina euskararen eta ingelesaren atzetik.
Kataluniara begira, niretzat eredugarri Albert Pla i Nualart. Argian elkarrizketa egin zioten duela urte pare bat. Berriki hauxe idatzi du Ara-n, Katalunia independentearen balizko hizkuntza ofizialaz:
“La normalitat del català, i de qualsevol llengua, no és compatible amb el fet que el 99,9% dels seus parlants dominin amb un nivell de nadius una altra llengua molt més potent. Cap llengua en cap lloc del món ha sobreviscut a aquest cosmopolitisme suïcida. Però és cert que hauríem de ser molt més cosmopolites –a la sueca o a l’holandesa– i, per això, els catalans del futur haurien de saber molt més anglès (francès, rus, xinès, etc.) i una mica menys de castellà que els de principis del segle XXI”.
“Katalanaren normalizazioa, eta edozein hizkuntzarena, ez da konpatible haren hiztunen % 99,9k askoz indartsuagoa den beste hizkuntza bat jatorrizko hiztunen mailan jakitearekin. Ez dago munduan inon hizkuntzarik kosmopolitismo suizida horretatik bizirik irten denik. Baina egiaz askoz kosmopolitago izan beharko genuke -suediar edo holandar eran- eta, horregatik, etorkizuneko katalanek XXI. mende hasierakoek baino askoz ingeles gehiago (frantsesa, errusiera, txinera, e.a.) jakin beharko lukete, eta pixka bat gaztelania gutxiago”.
Katalunian argi dute espainola ahuldu gabe katalana ezin dela normalizatu.
Jakina, bigarren eta hirugarren hizkuntza bat behar ditugu, tamalez (tamalez, gauza bat delako nahi eta beste bat behar), espainiarrek, frantsesek eta are gutxiago ingelesek ez bezala.
Baina ez dut uste ingelesak espainieraren edo fransesaren lekua hartuko duenik. Hegoaldean lehen hizkuntza da espainiera, Iparraldean frantsesa bezala. Ingelesa euskarari ari zaio azpiak jaten, ez espainierari. Euskara herritar gutxi batzuen (hamarretik bat?) lehen hizkuntza da, eta hamarretik biren bigarrena edo hirugarrena (interneten dagoeneko gehiago dira ingelesez nabigatzen duten EAEtarrak, euskaraz nabigatzen dutenak baino)…
Oso gogor eta fin egin beharko genuke lan euskara euskal herritar gehienen bigarren hizkuntza izan dadin noizbait, eta gaur gaurkoz, euskara herritar gehienen lehen hizkuntza izatea, ametsa besterik ez da, zori txarrez.
Espainierari esparruak jan eta ingelesari lekua eman beharra dago, bai, baina nola?
Egungo martxa ez da hori. Egun herri gehienetako ikastoletako eta D ereduko ikastetxeetako hizkuntza gero eta kutunagoa espainiera da, eta ingelesa funtsezkoa eta ezinbestekoa dela saldu diegu. Euskara ez dute ezertarako behar, eta eskaintzen dieguna oso urria, motza eta mugatua da.
Eta nire ustez, okerragoa dena, ez euskalgintzatik eta ez alderdi abertzaleetatik, ez da ageri diskurtso eta aukera garbi eta sendorik euskaldunontzat, eta despistea ikaragarria da kasu askotan. Aipatutako honetan bezala.
“Egun herri gehienetako ikastoletako eta D ereduko ikastetxeetako HAURREN hizkuntza gero eta kutunagoa espainiera da…” esan nahi nuen.
Katalanek argi dute, eta hemen ere argi beharko luke: espainola ahuldu barik, euskara ezin da normaldu. Bigarren ez, lehen hizkuntza izan behar du euskarak, erakundeetan gutxienez, estatuan, hezkuntzan, polizian, ospitaleetan edo auzitegietan. Estatu-hizkuntzaz ari naiz, eta hor dago hezkuntza. Herritarrek ikusiko dute zein hizkuntza darabilten, familia batzuek euskaraz egingo dute, eta beste batzuek oraindik espainolez -edo arabieraz edo errumanieraz. Harreman pertsonalak nahi bezala, baina estatuarekin euskara nagusi. Horretarako euskal estatua ez da aski, baina bai beharrezko. Espainiera kaleko hizkuntza izango da luzaroan, baina estatus publikoan indarra galdu beharko du.
Eta hori guztia izanda ere, munduan ibiltzeko eta mundutik jasotzen ditugunak zein hizkuntza erabiliko dugun jakin behar dugu. Espainola daukagun artean AEBko serieak ikusteko, autolaguntza-liburuetako, best-seller-etarako edo modako aldizkarietarako, jai dugu, feminismoak aspaldi esan bezala kristalezko sabaia izango du euskarak. Estonian lortu dute: 30etik gorakoek errusieraz soilik edo errusieraz eta estonieraz dakite, hortik beherakoek estonieraz eta ingelesez (edo hirurak, familia errusiarretakoek).
Ametsa partekatzen dut zurekin Urtzi, baina esadazu, nola egingo dugu hori?
Katalanek, gehien gehienek, argi dute, bai.
Hemen, ostera, “argi daukagu”…
Zoritxarrez, hori da gaur eta hemen gurasoen artean dagoen kontzientzia maila. Jendea ez da konturatzen umeak erdaldun gisa hazten ari direla, edo ez die axola. Nire ustez, argi eduki behar dugu gure seme-alaben ama hizkuntza, lehena, euskara izan behar dela. Lehenengo esperientziak, ezagutzak, afektibidadeak… euskaraz baldin badira, hori betiko geratuko zaie. Eskolako lehenengo urteetan erabateko murgiltzea beharko lukete euskaraz. Ingelesa bigarren hezkuntzarako utzi beharko litzateke. Orduan bai, modu indartuan, metodo komunikatiboekin eta ikasgariren batean komunikazio-hizkuntza gisa erabili liteke; baina Lehen Hezkuntzatik, edo lehenago, bazterrak nahasten ibiltzeak euskara kaltetzeko baino ez du balio.
Jende gehienak D ereduaren alde egiten zuen duela oso urte gutxi. Zergatik? Erakundeetatik, alderdi abertzaleetatik eta euskalgintzatik eredu horren aldeko mezua hedatzen zelako etengabe.
PPSOEk boterea eskuratu bezain laster, oso bestelako mezua zabaltzeari ekin zioten. Ingelesak, eta espainierak ikas prozesuan leku handiagoa hartu behar zutela, euskararekin “berdinduko” baziren edota haur eleanitzak bermatzeko eredua sortu behar zela… Errealitateaz beste egiten zuen argudiaketa, baina abertzale askok ere irentsi zuena, baita ezker abertzalean ere. Errematea, ikastolek eredu berriari emandako babesa izan zen, nire ustez. Horrekin batera desaktibatu egin zen eredu txapuzero eta kaltegarri honenganako erantzun balizkoa.
Gauzak horrela, anabasa honetan nekez eska dakioke jendeari irizpide sendoagorik, nik uste.
Benetan uste dut, jendea gutxiesten duzula, irizpiderik ez balu edo seme-alabentzat onena zer den ez baleki legez, hedabideek eta alderdi politikoek manipulatuta. Ingelesa leku guztietan ari da lekua irabazten, eta horren aurka lehiatzea, ergelkeria iruditzen zait. Bi dakienari bat falta zaio hirugarrena lortzeko, zelan utzi elebakarrari kosmopolitismoan irabazten?
Ingelesa aliatua da, ez etsaia, eta ingelesa beharrezko direla egiten duten mezu horiek euskararen aldeko bihurtu behar ditugu. Elebakartasuna erradikatu beharreko gaitz bezala aurkez dezagun, analfabetismoa bezalaxe, eta lanaren erdia eginda daukagu. Euskararen aurka dagoenak, A eredua bultzatzen duenak, elebakartasunaren alde egiten du.
Planteamendua zuek diozuena baldin bada, gurasoei bost axola diela, jai dugu, lehendabiziko betebeharra gurasoen borondatea baita. Eta uste dut behin eta berriz erakutsi dutela seme-alaba euskaldunak nahi dituzte. Katalunia salbu, nahiko lukete gainontzeko hizkuntza gutxituetako militanteek (irlandarrek, galesek, bretoiek, frisiarrek…), Euskal Herriko gurasoek eredu euskaldunen alde egin duten apustua. Gero kontraesanak egongo dira, noski, baina kontzientzia maila oso altua da.
Era berean, ikusten dute munduko, Europako “lingua franca” ingelesa dela. Ba fenomeno. Horregatik euskararen, euskaltzaletasunaren, euskalgintzaren traidore ote gara? Espainiera da binomio horretatik kanpo geratzen dena. Ahal den guztia euskaraz eman diezaiegun umeei. Eta ezin dena, ingelesez, Europako herri txiki normal guztietan legez. Espainolez, espainolez sortutakoa baino ez (ez da gutxi: Kixote edo Garcia Marquez, hasteko). Eta eskolan, “castellano optativo”.
Ba nik uste dut mezuak nahasten dituzula edo ez dituzula arretaz irakurtzen.
Boteretsuek, direnak direla, gizartea manipulatzen dutela esatea jendea gutxiestea bada, asko eta asko dira jendea “guxiesten” dutenak.
Irakurri ondo neuk idatzitakoa. Nik ez dut inon esan jendeari euskararen geroa bost axola zaionik, jendearen gogoa eredu batetik beste batera bideratua izan dela baizik (ikus soziometroa).
Esan diete haurrek euskara soilik ez, espainiera (eskolaren beharra izango balute bezala) eta ingelesa ere ikasiko dutela eskolan estupendamentian, eta gizarte eremu handi batek sinistu egin du, edo sinistu nahi izan du. Herrialde katalanetan ez daude gustu txarreko txantxa horietarako, geure gizartea baino askoz konzientziatuago daudelako hizkuntza gaietan (inor gutxietsi gabe, beti ere).
Eta inon ez dut esan ingelesa etsaia denik, gainbaloratu egiten dela baizik. Nik ere nahi dut nire seme-alabek ingeles maila oinarrizko bat izan dezaten, aurrerago erabaki ahal izan dezaten noraino sakondu edo landu, baina beste hizkuntzak aintzat har ditzaten ere bai, badaezpada ere, ingelesarekin obsesionatu gabe. Munduan gora eta behera ibiltzeko ez da beharrezkoa Oxford-eko maila gorena eskuratzea, ezta hurrik ere.
Bestalde, inork ez du dagoeneko A eredua defendatzen. Nafarroako españolista amorratuenek ere ez, berbarako. Horiek ere elebitasunaren aurkikuntza egin dute, espainiera-ingelesa elebitasuna hain zuzen, euskara-espainiera elebitasun ereduari kontrajarrita, eta hara non, euskal ereduetako matrikulazioak pixkanaka behera egiten hasi dira.
Seme-alabei euskaraz ahal den guztia emateko esaten diguzu behin eta berriz. Ematen diegu, motel, baina ez dago non aukeratu askorik ere, bereziki gehien gustatzen zaizkien euskarrietan (bideojokoak eta sarekoak, guaxapean espainieraz jarduten dute pozarren, ETB1-i ihes egiten diote…), eta ingelesez kontsumitzeko ez daude prestatuta eta guk ere ez dakigu zer eskaini ingelesez.
Eta ez dakit zeure inguruan, baina gurean espainierazko itsasoak inguratzen gaitu, ez dago erraza berari ez ikusiarena egitea, bertan hain gustura bainatzen direlarik, gainera.
Azkenik, “Europako herri txiki normala” izateko asko, baina asko falta zaigu, eta ez dut uste gure seme-alabak espainieraren gainetik salto egiteko baldintzarik (ez eta gogorik ere) dutenik.
Bide luzea daukagu egiteke, oinak lurrean.
Orain dela 20 urte, euskara etxean erabiltzeko hizkuntza besterik ez zela esaten zen garai hartan, gizarteak ereduen kontu honen aurrean zein norabide hartuko zuen ez zegoen hain garbi.
Antza denez, duela 20 urte %60 ziren EAEn Haur Hezkuntzan A edota D ereduan matrikulatzen ziren haurrak; %40 D ereduan
Duela hamarren bat urte, %60 ziren EAEn Haur Hezkuntzan D ereduan matrikulatzen zirenak.
Joan den ikasturtean, EAEn Haur Hezkuntzan haurren ia %75 matrikulatu zen D ereduan eta, gainontzeko ia beste guztiak, B ereduan -horietako ugari euskarari dagokionez “indartuak” .
Eboluzioaren norabideari erreparaturik, aurrikuspena da praktikan D eredua izango dela etorkizunean geratuko den eredu bakarra. Hau da, ingelesez nolabait, euskaraz hainbestean eta espainolez oso ondo egitea bermatzen duen eredu bakarra.
Orain, eboluzioa D ereduaren aldekoa izan delarik, “eredu hirueledun” delakoaren proiektua, ZALANTZA IZPIRIK GABE, D ereduaren finkapena eragoztera eta azpijana egitera datorren trikimailua da. Ingelesaren izenean, baina espainolaren amore biziz, ingelesean ahalegin berezia egingo duten B ereduko zentru “hirueleduenen” promozioa bilatuko da, D eredu “elebidunaren” bizkar.
Itzain, zuk esan bezala, Valentzian eta Balear Uharteetan PP arduratu da horretaz. D ereduaren gorabidearen aurrean, berriz, UPN, PP eta PSNk ingelesaren aitzakia erabili dute Nafarroan, itxura denez, arrakastaz; eta EAEn PSEren eskutik datorkigula dirudi.
Alderdi abertzaleen ardura da “eredu hirueledunaren” adar jotze hau errotik moztea eta murgiltze ereduari azpijana egin nahi diotenei publikoki kontuak eskatzea. Bereziki EAJ-PNVren ardura, PSErekin akordioa egina den aldetik.
Itzain, pentsatzekoa da eredu hirueledunaren alde erantzun duten %40 horren barruan hezkuntzan irakaskuntzarako espainola, euskara eta ingelesa erabiltzea nahi dutenak, batetik, eta euskararen, espainolaren eta ingelesaren ezagutza ona bermatua nahi dutenak nahasten direla. %40ko zaku berean sarturik badatoz ere, ez dira gauza bera: urtetako esperientziak frogatua duenez, hiru hizkuntzen ezagutza ona berma liteke espainolik erabili beharrik gabe.
Izan ere, eredu hirueledunari buruz galdetzen duen inkestan bertan (bidenabar, inkestakoa zer da, “galdera” da ala “proposamena”?) ageri da inkestaturikoen %70ari gaizki edo oso gaizki iruditzen zaiola hezkuntzan espainolari toki gehiago egiteagatik euskarari kentzea. Ondorioak logikoa behar luke: ingelesari toki handiagoa eskaini behar bazaio gaztelerari kendu beharko zaio, hala klase barruan, nola kanpoan.
(barkatu: argiagoa aurkezpen hau)
Orain dela 20 urte, euskara etxean erabiltzeko hizkuntza besterik ez zela esaten zen garai hartan, gizarteak ereduen kontu honen aurrean zein norabide hartuko zuen ez zegoen hain garbi.
Antza denez, duela 20 urte %60 ziren EAEn Haur Hezkuntzan A edota D ereduan matrikulatzen ziren haurrak; %40 D ereduan
Duela hamarren bat urte, %60 ziren EAEn Haur Hezkuntzan D ereduan matrikulatzen zirenak.
Joan den ikasturtean, EAEn Haur Hezkuntzan haurren ia %75 matrikulatu zen D ereduan eta, gainontzeko ia beste guztiak, B ereduan -horietako ugari euskarari dagokionez “indartuak” .
Eboluzioaren norabideari erreparaturik, aurrikuspena da praktikan D eredua izango dela etorkizunean geratuko den eredu bakarra. Hau da, ingelesez nolabait, euskaraz hainbestean eta espainolez oso ondo egitea bermatzen duen eredu bakarra.
Orain, eboluzioa D ereduaren aldekoa izan delarik, “eredu hirueledun” delakoaren proiektua, ZALANTZA IZPIRIK GABE, D ereduaren finkapena eragoztera eta azpijana egitera datorren trikimailua da. Ingelesaren izenean, baina espainolaren amore biziz, ingelesean ahalegin berezia egingo duten B ereduko zentru “hirueleduenen” promozioa bilatuko da, D eredu “elebidunaren” bizkar.
Itzain, zuk esan bezala, Valentzian eta Balear Uharteetan PP arduratu da horretaz. D ereduaren gorabidearen aurrean, berriz, UPN, PP eta PSNk ingelesaren aitzakia erabili dute Nafarroan, itxura denez, arrakastaz; eta EAEn PSEren eskutik datorkigula dirudi.
Alderdi abertzaleen ardura da “eredu hirueledunaren” adar jotze hau errotik moztea eta murgiltze ereduari azpijana egin nahi diotenei publikoki kontuak eskatzea. Bereziki EAJ-PNVren ardura, PSErekin akordioa egina den aldetik.
Itzain, pentsatzekoa da eredu hirueledunaren alde erantzun duten %40 horren barruan hezkuntzan irakaskuntzarako espainola, euskara eta ingelesa erabiltzea nahi dutenak, batetik, eta euskararen, espainolaren eta ingelesaren ezagutza ona bermatua nahi dutenak nahasten direla. %40ko zaku berean sarturik badatoz ere, ez dira gauza bera: urtetako esperientziak frogatua duenez, hiru hizkuntzen ezagutza ona berma liteke espainolik erabili beharrik gabe.
Izan ere, eredu hirueledunari buruz galdetzen duen inkestan bertan (bidenabar, inkestakoa zer da, “galdera” da ala “proposamena”?) ageri da inkestaturikoen %70ari gaizki edo oso gaizki iruditzen zaiola hezkuntzan espainolari toki gehiago egiteagatik euskarari kentzea. Ondorioak logikoa behar luke: ingelesari toki handiagoa eskaini behar bazaio gaztelerari kendu beharko zaio, hala klase barruan, nola kanpoan.
Umeek, gazteek eta helduek gaztelera eta frantsesari jauzi egiteko ingelesa behar dugu. Beraz zenbat eta lehenago eta hobeto ingelesa ikasi askoz hobe. Euskara orduen kaltetan ez jakina.
Edo akaso gu gara Europan (espainol eta frantsesekin batera) euren hizkuntzaz gain ingelesa zuzen txikitatik ikasteko gai ez garen bakarrak?
Oso espainol eta frantsesak gara horretan bai.
Dana dala ematen du praktikak erakusten duela ingelesa dela bidea. Inon badago osasuntsu euskara interneten da, eta esango nuke ingelesaren ezagutzak ematen diola euskaldungoari lan eta informazio eremu zabal bat gaztelerak eta frantsesak ez dutena, eta hortik gure garaikidetasuna beste hizkuntza askoren aurretik, dela tuiterren dela facebooken, dela..
Honekin batera gure herrian dugun hizkuntza aniztasunak eskolan bere isla izateak (ehundik gora ama hizkuntza EH) elebakartasunaren fanatikoei min eta euskarari mesede baino ezin diola egin uste dut. Bai gure euskaldun izatea munduan gauza arrunta dela kokatzeko bai hiztun berriak erakarri eta frantses eta espainol elebakartasunari eroso dauden kokalekua aldatzeko. Izan ere denon hizkuntzak dira errespetagarri gurean, baita Paraguaytik etorritako guaraniena ere, baina eskolata euskaraz eta ingelesez ikastera goaz.
Ados Ibai, ondorio logikoa zeuk aipatutakoa behar luke, baina kontua da eredu hirueleduna abian dagoela, inor gutxik jarri duela auzitan eta soziometroan oso indartuta irteten dela.
Ez naiz oso xinpatikoa izango, baina iruditzen zait alderdi españolistek bidea oso argi daukatela, eta aldiz, euskalgintzako zenbait eragile eta alderdi abertzaleak, bata bestea baino gehiago, seko galduta dabiltzala…
Arkamo, Ingelesak ez du euskara salbatuko. Euskararen erabilera indartzeko modu bakarra egungo mixeriatik burua atera eta euskarazko mundu ahalik eta erakargarriena eta biziena osatzea da, ez haurrei begira soilik, helduoi begira ere bai, bestela alferrik. Eta ez dut inon ikusi, ingelesa indartu ahala, espainieraren erabilera ahuldu denik. Azkenik, sarean euskararen erabilera geldialdian ageri zen nik ikusi dudan azken azterketaren arabera, ingelesarena gora zihoalarik poliki baina etengabe. Ez dakit zeuk beste daturik ba ote darabilzun, baina uste dut, egunorekoan bezala, hizkuntza bat ala bestea erabiltzeko hautuan edukien erakargarritasuna eta hizketakideen hizkuntz gaitasuna eta ohiturak erabakigarriak direla, eta gaur gaurkoz, sarean ere espainierazko edukiak itsaso zoragarri bezain zabala dira euskarazkoen aldean.
Nire proposamena hauxe litzateke: D eredua (euskaraz murgiltzea) Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan, hizkuntza ondo ikasi eta sakondu arte. Ingelesa modu indartu batean Bigarren Hezkuntzan sartuko nuke. Hori da ingelesa oso ondo ikasten den Europako herrialde gehienetan egiten dena. Alemanian edo Frantzian inori ez zaio burutik pasa ere egiten haur txikiei eskolara sartu orduko ingelesez hitz egitea. Saldu nahi digutena iruzur bat da, eta euskararen aurkako Troiako Zaldi gisa baino ez dute erabili nahi ingelesa.
Are gehiago, gauza bat sartu behar da oraingo gurasoen kontzientzietan suzko letrekin: ZURE SEMEAK EDO ALABAK 6, 7, 8, 9… URTEREKIN ORAINDIK GAZTELANIAZ EZ BADAKI, EZ DA EZER TXARRIK GERTATZEN, IKASIKO DU GEROAGO, ONDO IKASI ERE.
Ados Peru. Ea dagokienek entzun eta jaramon egiten dizuten…
Hara, azkenean badirudi gehienok ados gatozen punturen baterantz hurbiltzen ari garela. Iaz-edo EHn ibilitako frisiar irakasleek aipatu zutela uste dut: harrituta zeuden zeinen goiz hasten diren ingelesez hemen. Alegia, Herbereheetan askoz beranduago ekin, eta askoz maila handiagoa lortzen dute ia beti. Hala ere, Alemania edo Frantzia edo beste edozein herrialde handi ezin da eredu izan (gainera, ingeles maila kaskar samarra izaten dute -Alemanian altuxeagoa, baina Norvegiaren edo Herbeheren azpitik. Ia 100 milioi hiztuneko merkatua izateak hori dakar). Eskolaren eragina erlatibizatzeko balio duela uste dut. Baina horrek aldaketa sakonagoak dakartza:
Zenbat liburu/egunkari/aldizkari daude erdaraz edozein etxetan? Eta zein erdaratan dira ia ehuneko 100ean, espainolez ez bada? Zenbat jende doa Mediterraneo espainoleko hondartzetara eta zenbat gainontzekoetara? Zein TB kate ikusten da, etxerik euskaltzalenean ere, euskarazko kateak ez dauden ordu horietan guztietan (eguneko 4 orduz ikusten da telebista EAEn)? Nor dago TB espainiarrak zokoratzeko prest? Zer ari gara irakasten orduan? Euskaraz ez dagoena -eta asko da ez dagoena-, hortxe daukazu, espainolez.
Nik ez dakit noiz hasi behar den ingelesez ikasten. Baina bai bigarren helburua behar duela, euskararen ondoren baina espainola baino askoz aurrerago. Ingelesezko maila oinarrizko bat ez da aski. Non eta, maila oinarrizko bat ez diogun esaten norvegiarrek, islandiarrek edo holandarrek daukaten ingeles mailari. Hori bada, ados. Ez Oxfordeko maila, baina bai Oslokoa edo Amsterdamgoa.
Kataluniako eztabaida politikoan katalanak garrantzi handiagoa dauka Euskal Herrian euskarak baino, egia da. Baina horretarako, goazen Flandriara: noiz hasi ziren diglosia apurtzen? Frankofonoekin frantsesez egitera ukatu eta ingelesez hastean. Pla i Nualartek argi du: espainiera baztertu eta zokoratu ezean ez dago zer eginik. Argian esan zuena gogoan hartuta:
“soilik biolentzia politikotik defenda daitezke hizkuntzak (…) katalana ez bada bere lurraldeko hizkuntza komun eta beharrezkoa, ez badugu hiztun elebakarrik, ez badugu, Europako zenbait estaturen antzeko egoerarik, jai dugu (…) Hemen ezin duzu aurkitu gaztelaniaz primeran egiten ez duen katalanik eta eremu soziolinguistiko horretan ezinezkoa da gaztelaniartzea gelditzea. (…) Nik ez diot hori egin behar denik, nik esaten dut hori egin behar dela katalana salbatu nahi bada. Ezin dena da jendea engainatu (…) akaso katalana gaztelaniaren baitan urtzen utzi behar dugu. Ez litzateke mundua akabatuko. Baina gezurrik ez, mesedez”.
Bada hori, espainolaren hegemonia ordezkatzen ez den artean, jai dugu. Gure burua engainatu dezakegu, baina euskarak berak bakarrik ezin du espainola baztertu, eta ingelesak bai, asko lagun dezake horretan. Ingelesak baino ez dezake hori egin, bera da gaurko lingua franca (eta txinerak ez du ordeztuko, egon ziur). Beraz, nire ondorioa: euskara eta ingelesa indartzeko prest ez bagaude, ez dago zereginik, euskara geroz eta espainolago, kolonizatuago horretan urtuko gara.
Hitzez hitz sinatuko nituzke nik ere Urtzi Urrutikoetxearen orain arteko guztiak. Baina eztabaidak merezi du, hor dagoelako gure etorkizuna.
Euskaldunok euskara bizi behar dugu euskaldun izateko, herri izateko. Baina munduarekin ere komunikatu behera dugu / nahi dugu. Horregatik ikasi eta erabili gure arbasoek espainola edota frantsesa, gure ondoko hizkuntzak izateaz gain -eta beraz ikasteko errazagoak-, ‘mundua’, ‘mendebaldetik’ ezagutu eta bizi izan den ‘mundua’ azken bost mendeetan, espainolez komunikatu zelako hasiera batean 1500 eta 1600etan, eta geroztik ere hainbateko hegemioniarik gabe izan bada ere, edota frantsesez 1600 eta batez ere 1700etan, eta geroztik ere, berriro, hainbateko hegemioniarik gabe izan bada ere.
1800etatik aurrera ordea ingelesa bihurtu da gero eta areago ‘munduko’ hizkuntza, ‘mundu’ aurreratuenak bere artean komunikatzeko bizi izan duen hizkuntza. 1800 eta 900ene hasieretan Britaniar Inperioaren ondotik eta XX. mendearen erdialdetik aurrera batez ere Ameriketako Estatu Batuen dolarren ondotik.
Euskaldunok ingeles ‘aurreratuen’ hori ongi menderatzen ez dugun bitartean, kondenatuak gaude orain arnasbide guztiak itotzen dizkiguten espainol eta frantses ‘atzeratuagoak’ erabiltzera mundua ezagutzeko -beti ere atzerapenez eta bigarren eskuko testigantzez izango bada ere, lehen eskuko ingelesaren orde-.
Kontua da bide horretatik ez diogula gerio eta indar gehiago ematen gure artean azken mendeetan gu zuzenean itotzen ari diren hizkuntzei (inperio ‘ohiei edo’).
Eta zuzenean ezin dugu lehiatu gure ‘txiki erlatiboan’ -milioi hiztun-ez espainola bezalako hizkuntza batekin -500 milioi pasa hiztun munduan-, ez frantsearekin -300 milioi hiztun-. Ezingo dugu inoiz maila berean lehiatu espainolez edo frantsesez eskainiko diren emaitza 300 edo 500 aldiz aberatsagoekin. Euskara vs. française / euskara vs. spanish borrokan dena dugu galtzeko, azken 200, 500 edo are mila urteetako historiak erakutsi digun bezala.
Frantsesari eta espainolari aurre egin ahal izateko gure aukerau BAKARRA une honetan da ingelesa -ez gure etsai zuzena orain- aliatu bihurtzea. EUSKARA behar / nahi dugu GUREA delako eta hori delako GURETZAT nahi duguna (abertzaleok / euskaltzaleok behintzat), ez dugu nahi, ezin dugu saldu, ezingo dugu inoiz saldu, euskara nahi dugunik gure aldameneko hizkuntzak bezain ‘aberatsa’ delako edo hauetan bezain eskaintza ‘erakargarriak’ sortzeko gai garelako (Nola?!). Euskaraz eskainiko dugu gure izaera, euskaraz emango dugu munduko kontaktutik guretzat filtratzen duguna.
Baina munduarekin kontaktua egiteko espainola eta frantsesa baldin badarabiltzagu nagusi, Euskal Herriko Espainia eta Frantzia zaleek aspalditik dioskuten bezala, hobe zuzenean frantsesera eta espainolera jotzea.
Lortzen badugu ‘mundua’ zuzenean ingelesez jasotzea, itotzen gaituzten eta ITO NAHI GAITUZTEN espainol eta frantsesaren beharrik gabe, aukera handiagoak ditugu EUSKALDUN irauteko eta tsunami franko-espainolari aurre egiteko.
Eta hori ahal da, ahal dugu, egin liteke, eta egiten da Europan. Ez bakarrik gu baino herrialde handiago, indartsuago eta aberatsagoetan (Norbegian, Suedian, Danimarkan, Nederlandetan…). Baita ere ISLANDIAn. 320.000 biztanle. 300.000 islandiera hiztun (Asia eta Europa ekialdeko-eta azken hamarkadetako etorkin uholdeek ez dute oraindik islandiera egiten).
Ingelesa da bigarren hizkuntza, oso maila onean dutena, munduan lan egiteko moduan. Eta ingelesak eraman du lehen bigarren eta maiz derrigorrezko hizkuntza zen daniera hirugarren postu batera.
Eta 300.000 hiztunekin lortzen badute islandieraz ongi bizitzea, islandierazko irrati, telebista, egunkari, aldizkari sare gurea baino nahiko zabalagoarekin -wikipedia…-, guk ere ahal dugu. Islandiarrek garbi daukate islandiar izan nahi dutela, eta islandiera dela bere hizkuntza ‘bakarra’.
Noski, Islandiak independentzia eskuratu zuen 1944an, eta ordudanik danieratik aldentze sendoa.
Gu ez gara independenteak, eta ez dirudi batere erraza daukagunik oraingoz 7 Euskal Herriak independente izateko. Ezta soilik 3 Euskal Herriak ere. Agian ‘demokraziaz’ 2 izan gintezke geuregain. Baina ez gara ere 300.000 hiztun bakarrik. Bagara 1.000.000aren inguru, gehi beste 200.000-edo ia-euskaldun, euskaldun pasibo.
Islandiari begira, pentsatzen dut, islandiera bezalako hizkuntza txiki bateko hiztunak ‘eroso’ bizi baldin balitezke islandieraz beteaz bere ‘beretasun’ guztia (eta munduarekin ingelesez), agian gu ere jadaneko, nahiz independentziarik urrutitik ere usaindu ez, bihurtu gaitezkeela hiztun komunitate sendo euskaraz bizi dena.
Ze hizkuntza politika garaile erabili dute / darabilte Islandian? Nola lortu dute, hain txiki, guztiz gainetik kentzea danieraren zama? Eta guk independentzia izanda, ahal izanez gero, edo hau gabe ere, ezin ote gara jada hobeto ezagutzen hasi, are zuzenean kopiatzen, islandiarren hizkuntza-politika arrakastatsua. Agian bai. Beraiek baino 3 aldiz hiztun gehiago gara. Ez askoz pobreago. Nik baietz uste. Oraindik independentziarik izan gabe ere.
Luze eta gaizki esanaka barkatu…
Ondo izan
Bittor
Epa Itzain.
“Ingelesak ez du euskara salbatuko.” diostazu. Ez dut nik holakorik esan. Gaztelerari eta frantsesari jauzi egiteko behar dugula ingelesa bai ordea. Eta horrela da.
“euskarazko mundu ahalik eta erakargarriena eta biziena osatzea da, ez haurrei begira soilik, helduoi begira ere bai, bestela alferrik”. Ados nola ez. Etengabeko lana gurea.
“Euskararen erabilera indartzeko modu bakarra egungo mixeriatik burua atera” Ez nator bat. Alegia ez dut uste mixerian bizi garenik. Hirian bizi naizen arren nire egunerokoaren zati handi bat euskaraz da, nire kultur kontsumo nagusietan euskara sendo dago eta iruditzen zait euskarazko kultur eskaintza gauza askotan oso duina dela.
“Eta ez dut inon ikusi, ingelesa indartu ahala, espainieraren erabilera ahuldu denik.” Ba begira, nire lagun artean Lost, Tronoen JOkoa, Homeland, Breaking bad eta enparauak (serieak dira gaur egun kultur kontsumo nagusia nire inguruan) ingelesez ikusten dituzte ordenagailutik jaitsita ingelesez dakitenek (azpitituluekin edo gabe) jatorrizkoa beti hobetsita, eta espainolez ingelesez ez dakitenek. Hortxe adibide oso hurbilekoa. Gaur egun telebista baino on-line emanaldiak, filmak eta serieak ikusten ditu jende askok, eta nire inguruan ingelesera jotzen du ahal duen guztiak, jatorrizkoa hobe delako beti. Hortxe gaztelerak galdu duen eremu bat ingelesaren mesedetan. Masiboki gainera.
“Azkenik, sarean euskararen erabilera geldialdian ageri zen nik ikusi dudan azken azterketaren arabera, ingelesarena gora zihoalarik poliki baina etengabe. Ez dakit zeuk beste daturik ba ote darabilzun,” Ez dut azterketa sakonik egin hortaz ari bazara. Baina gauza jakina da euskararen erabilerak interneten kaleko erabilera luzaz gainditzen duela, eta nik aipatzen nizun euskara garaiz heldu dela internetera eta hortaz erabilera hor beste eremu askotan baino osasuntsuagoa dela. Jakina ingelesaren konpetentzia hor dugula, eta lan asko egin beharko dela itsasoan ez itotzeko.
Baina inork uste badu beti gauza berri guztiak euskaraz hasieratik edukiko ditugula oker xamar dabil. Gizarte hiperteknologizatua den honetan berria eta modakoa den azkeneko asmakizuna eta programa eta sarea eta dena delakoa ingelesez etorriko da (ia) beti. Euskaraz gero moldatu ahalko ditugu oinarrizkoenak, baina bestea hor dago, eta hor egongo da, gustatu edo ez. Beraz hobe gazteleratik pasa beharrean zuzenean iturrira joateko aukera badugu euskaldunok, gero behar ditugunak itzultzeko (edo behar diren tresnak euskaratu daitezen presionatzeko). Munduko 100 lehen hizkuntzetan dago euskara, eta gauza askotan interneten lehen 50 hizkuntzetan gaude. Beraz olatua ez dugu galdua.
” hizkuntza bat ala bestea erabiltzeko hautuan edukien erakargarritasuna eta hizketakideen hizkuntz gaitasuna eta ohiturak erabakigarriak direla, eta gaur gaurkoz, sarean ere espainierazko edukiak itsaso zoragarri bezain zabala dira euskarazkoen aldean”. Lehengo zatiarekin guztiz ados. Eta bigarrenagatik hain zuzen hobe ingeleserazko Itsaso Barean uharte bat ezartzen badugu zuzenean Mediterraneoan uharte bilakatu baino. Izan ere, gustatu edo ez gustatu, gu beti izango gara uharte bilakatu nahian dabilen harkaitzezko iceberg bat.
Hobe indarrak olatua hartzeko gordetzen baditugu, olatua geldituko dugula pentsatzen jardun baino.
Eskerrik asko egindako ekarpen guztiengatik. Oso eztabaida mamitsua gertatu da.
Nire aldetik, Arkamori, Bittorri edota Urtziri zuzendutako argibide bat: ez nago inondik ere ingelesari heltzearen aurka. Uste dudana da neurrian eta egoki egin beharra dagoela ikastetxeetan, Peruk aipatzen zuen bidetik (Europako herrialde garatuenetan aukeratu duten horretatik), eta aipatu dituzuen beste zenbait aukeren bidez.
Ez daukadala olatuaren aurrean jartzeko inongo asmorik, alegia.
Baina jarraitzen dut pentsatzen arazoa euskararen eskaintzan eta hedapenean daukagula. Nik ez dakit zein hiritan bizi zaren, Arkamo, baina Nafarroan euskarazko eskaintza urria ez, “negua” da, hutsaren hurrengoa…
Araba dezente zapaltzen dut, eta antzeko-paresido, aizu. Gasteiz eta Iruñaren artean ez dut halako alderik sumatzen. Ezta Agurain eta Altsasuren artean ere, Agurainen hobetotxuago daudela iruditzen zaidan arren (ez dago zaila).
Euskarazko telebistaren audientzia datuei ere erreparatu egiezu, Arkamo, eta galdetu zeure inguruko haur eta gaztetxoei ea zein telebista kate dituzten gogoko (hiruzpalau ordu ematen dituzte egunean pantailari begira, estatistikei sinistuz gero)…
Azkenik, uste dut sareko euskarazko erabilerari dagokionez oso baikorra zarela. Hasteko, ez dauzkagu euskarazko erabileraren gaineko azterketa gutxi batzuk baizik. UMAP-i eskerrak, Twitterreko euskarazko erabilera zertan den badakigu, baina ez da gauza bera gertatzen Tuentirekin, Facebook-ekin eta sareko beste hainbat tresnekin ere. Edonola ere, Twitterren gertatzen da euskarazko erabilera tasarik altuena ziurrenik, horretarako ahalegn berezi bat ere egin delako bertan. Oso litekeena da, beste sareetan euskarazko jarduna dezente txikiagoa izatea.
Izan ere, esanguratsua da oso horrela ibili beharra, hau da, sareko euskararen erabileraren gainean balitz eta balego-ka aritu beharra, azterketa sistematiko eta zehatzen faltan.
Nik ez dakit etorkizunean ingelesa euskararen aldeko eragilea izango den (ez dut ulertzen hori nola gerta litekeen), baina argi dago orain eta hemen euskarari bere leku urria kentzeko beste aitzakietako bat baino ez dela, hala hezkuntzan nola kulturan (nabarmenki musikan, non euskarak nahiko indartsu eutsi dion gaur arte).
Bai Peru, denok gogoratzen ditugu nostalgiaz euskaraz kantatu ondoren gaztelaniaz 100% aritzen ziren talde horiek, hain ziren gutxi… Haien alboan zelako hondamendia ingelesezko kantak euskaraz azaldu eta eskenatokitik jaitsi ondoren euskaraz jo ta ke dabiltzan horiena.. hain dira gutxi hauek ere…
Gutxi edo asko, joerak ikusi behar dira, eta azkenaldian ingelesa euskaraz ez egiteko atzakia bihurtzen ari dela esango nuke. Ez du espanierak zenbait ingurunetan sortzen duen errezeloa eragiten, baina berdin-berdin bihurtzen da euskara saihesteko bidea. Ingelesez egiten duzuna ez duzu euskaraz egiten, gaztelaniarekin bezalaxe.
Ados Peru. Baina onartu beharko dugu hori ez dela soilik EHn gertatzen, Europa osoan eta mundu guztian baizik. Jende gazte askok ingelesez kantatzen du hemen, Helsinkin zein Kuala Lumpurren. Olatua da. Nik ere nahiago nuke euskaraz egingo balute, baina Ingelesez kantatzen dute. Koka dezagun bere tokian kontua. Ingelesez kantatu daiteke eta euskaraz bizi (edo suomiz, edo..).
Euskal Herriko % zenbat joango da bizitzera Ingelesa beharko dun leku batera? Alemaniera beharko duten lekura? Finlandiara?…
Euskal Herriko % zenbat lanbidetan beharko da Ingeles maila izugarria? Alemaniera…?
Euskal Herriko % zenbat izango dute lagunen bat Ingelesa, Frantsea, Alemaniera…?
Baina Ingelesa gehio jarri behar da?
Zertarako?
Hobetu daitekela klase gehio eman gabe? Ba ondo.
Baina nire ustez beste edukiak beste hizkuntza batean izan, Euskaratu behar direla, Euskara oraindik ta gehio indartu, zinemak Euskaraz izan (3 eurotan jarri pelikulak hoberenak Ilunben ta Euskaraz eta jendez lepo beteko zan, berdin beste hainbat lekutan)…
Azkenean Ingelesa Gaztelera ordezkatzeko ta gu Ingelesez aritzeko ez dut ikusten, azkenean hizkuntzak ikasiko dute materiak baino gehio, ta azkenean Euskaldundu ordez Euskalspanisinglisa izango dugu.
Erabat ados Sugarrekin. Kontua euskara da. Erdaraz egiten bada, berdin dit zein erdaratan egiten den, eta kasu batzuetan badirudi errazago irensten dugula ingelesak euskara baztertzea gaztelaniak baino… Hau da: zenbait eremutan kalegarriagoa izan liteke ingelesa euskararentzat gaztelania baino. Gogoan izan, bestela, PNVren azken Alderdi Eguneko leloa: “I’m Basque”, “Culinary Center”, “Exhibition Center” eta horrelakoak.
Guztiz kaltegarria iruditzen zait PNVren anglizismorako joera. Bat gatoz. Baina ez gaixki interpretatu. Nahi izanda ere ezingo dugu inoiz ere ez teknologia berriek ez mediak ekoizten duen guztia itzuli. Euskaldun guztiok horretara jarrita ere ezingo genuke, denok itzultzaile bihurtuta ere ez garelako nahikoa esku hori itzultzeko. Eta kontsumitu kontsumituko da hori delako gauden gizartea, teknologiaren eta mediaren gizarte hiperkapitalista. Gustatu edo ez gustatu. Beraz hobe dugu lehentasunak marraztu eta indarrak behar diren lekuetan gastatu. Eta ekoizpenaren gainontzekoa, heltzen ez garena, hobe ingelesez espainolez edo frantsesez baino.
Bai Arkamo, baina zeuk planteatzen duzuna nahia da, ametsa; aldiz, Peruk edo Sugarrek aipatutakoak, adibide praktikoak. Egun, espainierazaleek ingelesa sustatzen dute, ez kosmopolitismo ataka batek jota, euskarari azpiak jateko baizik. Eta EAJrena da tristeena. Badirudi euskara bazterrean utzi nahi dutela espainierazale agertu gabe, hortik “ai am basq” eta xculinarizenter eta beste paletada guztiak. Azcuna style.
Ingelesa, euskarari kalte egin gabe nola kudeatu? Proposamen zehatzak behar dira, ametsen ordez.
Dena ezin da Euskaratu? Ezta Espainiaratu, Txineraztu, Ingelesestu…
Nik erraten dut ahal dugun guztia Euskarara itzultzeko.
Adibidez, Ingelesez ateratako ikerlan zientifikoak ezin dira Euskaratu? Behar diranak ez guztiak.
Ordun nola ematen dira klaseak?
Nik ez dut Ingelesa ateratzen duten guztia Euskaraz nahi, ez dut denboa euskara edo gazteleraz ekoizten den guztia ikusteko, baina zinemara joaten banaiz gaurko pelikulak euskaraz izatea posible da, ta errentagarria ere (nahiz ta errentagarritasuna ez du beti euki behar), hori ez du esan nahi, Estatu batuko pelikula guztiak Euskaraz nahi ditudanik, baina gazteleraz ere ez daude.
Serieak, ezin dira amerikar serie on asko euskaratu? Ordun?
Nik Euskal Herrian ta Euskaraz bizi nahi dut, ez dut asmorik (behartuta ez banago), beste leku batera bizitzera joateko, ta ni bezala biztanleriaren gehiengo zabala, beraz atzerriko hizkuntzak hain ondo ikasi behar izatea ez dut ulertzen zertarako?
Hemendik bota nahi gaituzte?
Demagun ingelesa oso ondo ikasten dudala, ta Euskaraz ez dauden serie guztiak Ingelesez ikusten ditudala, liburuak…hortaz aparte ni bezala herritarren gehiengo Ingelesa badaki, zertarako erabiliko zuketen? Ta pelikulak, serieak… Ta berdin egitea Euskaraz ezinezkoa da edo? Edo orain Ingelesa ikasiko dut Euskal Hiritarrekin hitzegiteko?
Ta seriak Ingelesez ikusten ez baditut ta lanerako ez badut behar, zenbat denboran nire Ingeles maila galduko nuke? Ze erabiltzen ez dan edozein hizkuntza dakiena, azkenean ahazten du.
Ingelesez irakurtzen badituzte ez dute Euskaraz egingo, beraz denbora gutxigo Euskararentzako.
Ordun? Ingeles gehio dena ordezkatzeko edo ahazteko erabiltzen ez dudalako?
Hiriburu batzuko leku gutxitan (Macdonalsen edo) izan ezik, nun behar da Ingelesa? Frantzian? Italian? Alemanian?Nik dakidala ez. Ta Ingalaterran langabezirik ez dago? EBtan? Ez dira edukiak askoz garrantzitsuagoak izango?
Beno beharko da lan gutxi batzuentzako, baina biztanleriaren gehiengoak?
Ez zan hobeto izango maila on bat izatea ta gero depende nora bideratzen duzun zure bizitza ta ikasketak, Ingeles gehio ala gutxiago sartu? Berdin beste hizkuntzekin.
Hezkuntza eredu ‘ingelesak’ -Nafarroa Garaiko British…-, eredu ‘hirueledun’ -espainola euskararen mailan jarri nahi dutenak’ garbi dago euskararen kalterakoak direla.
Baina-eta Ikastolek bultzatu (nahi) dutena [1. hizkuntza: euskara (murgiltze eredua) / 2.a: ingelesa (eskainitako denboraz) / 3. espainola / frantsesa (astean 3 ordu edo)], ez dirudi ‘espainolaren’ aldeko denik, baizik eta gehiago bultzatzen duela ‘euskara gurea’ ‘munduarekin konektatzeko, txapelaz gain, ingelesa). Espainola (edo frantsesa) ere, oraingoz ‘legez’ behartuta gaudelako behintzat…
Zenbat eta ingeles gehiago jakin, orduan eta konturatzenago gara zein ahul, zein apal, zein bazterreko den espainola mundu ‘dabilenean’, eta lortukoko dugu espainolaren (edo frantsesaren) soga lepo bueltatik kentzea.
Guk, euskaraz, bakarrik. Baita Euskal Herrian bizi diren espainoldun elebakarrekin ere (beraiengana espainolez hurbiltzen garen bakoitzean ematen diegu baimena Euskal Herrian bizi ahal izateko euskara eta euskalduna ulertu beharrik gabe ere sikiera). Eta mundua ulertzeko, ezagutzeko (ez bakarrik ibiltzeko, gaur egun etxetik komunikatzen gareklako munduarekin), ingelesa. Zenbat eta gehiago, hobeto.
Espainola? Bai, tarteka, intimidadean nagoenean, espainolez sortutako literatura ona irakurtzeko…
Arratsalde on danori
Bittor
Ematen duenez bakoitzak nahi duena irakurtzen du besteek idazten dutenetik. Zinema, zientzia, musika, literatura, industria, ekonomia, negozioa, teknologia.. ahal den beste eta mugaraino euskaraz. Eta inoiz pentsatuko ez zena ere euskaratuta hobe. Eta gehiago. Beti gehiago.. Baina herri txikia garenez pentsatu beharko dugu heltzen ez garenetara eta inoiz ere helduko ez garenetara nola abiatu. Estatu frantsesa eta espainola ingelesazioaren bildur badira eta ez badira heltzen olatua gelditzera pentsa..
Hori ez da desioa, hori eguneroko bizitza erreala oraingoa eta hemendik 100 urtera balizko euskal estatu euskaldun batekoa ere izango da. Eta erabaki beharko da heltzen ez garen eta helduko ez garen guzti horrekin nola harremandu. Nire ustez ebidentzia bat da ingelesa dela tresna, eta zenbat eta lehenago hobe. Orain eztabaida honetarako da, ikuspuntuak konfrontatzeko.
Hurrena arte.
Espainolek eta euskal erregionalistek ez diote euskarari abegi handirik, eta horren ondorio dira administrazioetatik planteatzen diren eredu hirueledunak eta lelo kosmopaletoak.
Baina ados nago EHtik kanpo ingelesez munduratzearekin. Gaur egun espainolez eta frantsesez egiten dugu gehienbat.
Guztia euskaratzea lan gaitza denez, euskaltzaleok ere askotan espainolezko eta frantsesezko testuetara jotzen dugu inofrmatzeko helburua dugunean. Interneten askotan gertatzen da estekak jartzerakoan hizkuntza horietara jotzea.
Bada, jar ditzagun estekak ingelesezko orrietara, espainol-frantserea beharrean.
Beste norbaitek gorago esan bezala, balia dezagun ingelesa espainol-frantsesen kosmopaletismoaren aurre egiteko. Espainol-frantsesen aurka euskara erabili behar dugu, baina ingelesa aliatu modura ikus dezakegu, eta ez etsai modura. Adibidez, Espainiara eta Frantziara bidaiatzean.
Alegia, euskara EHrako, eta mundurako ingelesa.
“BARCINA HARRO, INGELESEZKO EREDUAK D EREDUKO ESKAERA MURRIZTU DUELAKO”
“Yolanda Barcina Nafarroako presidenteak esan du D ereduaren eskaera murriztu dela UPNk ingelerako eredua (PAI) indartu duelako. Ingelesaren alde “apustu handia” egin dutela dio.”
.
http://www.argia.com/albistea/barcinak-esan-du-ingelerazko-eredua-d-eredua-murrizteko-apustua-izan-dela
.
“IRIBASEK IKUSKARIAK JARRI DITU NAFARROAKO ESKOLETAKO IKASMATERIAL GUZTIA IKERTZEN”
“Liburuak zein irakasleek sortzen duten material guztia ikertuko du Nafarroako Gobernuak, “legea bete dadin”. Euskal Herriko mapa duena, esaterako, ezingo dute erabili. Irakasleek sortzen duten material guztiak gobernuaren galbahea pasatu beharko du. Milaka lagun kalera atera dira Iruñean dimisioak eskatu eta D ereduaren alde egitera.”
http://paperekoa.berria.info/harian/2013-12-19/002/001/IribasekikuskariakjarridituNafarroakoeskoletakoikasmaterialguztiaikertzen.htm
“BARCINA HARRO, INGELESEZKO EREDUAK D EREDUKO ESKAERA MURRIZTU DUELAKO”
“Yolanda Barcina Nafarroako presidenteak esan du D ereduaren eskaera murriztu dela UPNk ingelerako eredua (PAI) indartu duelako. Ingelesaren alde “apustu handia” egin dutela dio.”
.
http://www.argia.com/albistea/barcinak-esan-du-ingelerazko-eredua-d-eredua-murrizteko-apustua-izan-dela
.
“IRIBASEK IKUSKARIAK JARRI DITU NAFARROAKO ESKOLETAKO IKASMATERIAL GUZTIA IKERTZEN”
“Liburuak zein irakasleek sortzen duten material guztia ikertuko du Nafarroako Gobernuak, “legea bete dadin”. Euskal Herriko mapa duena, esaterako, ezingo dute erabili. Irakasleek sortzen duten material guztiak gobernuaren galbahea pasatu beharko du. Milaka lagun kalera atera dira Iruñean dimisioak eskatu eta D ereduaren alde egitera.”
Berria.info. 2013-12-19
Askotan esan dut, eta orain Barcinak bere burua salatu du: ingelesaren eta eredu hirueledunen ezarpenaren helburua D ereduari (euskarari, finean) lekua eta indarra kentzea baino ez da. Hala izan da Nafarroan, hala izan zen EAEn Lópezen eta Celáaren garaian ere. PPk Valentzian eta Balearretan ere gauza bera egiten du. Nekez komentzituko dituzte gurasoak D eredua bazter dezaten gaztelaniaren alde, baina badirudi ingelesaren aitzakia errazago irensten dugula, eta orduan ez dugula arazorik euskara alde batera uzteko.
Because we’re fucking modern basques, kontxo!
Kosmopaletan power and Go Athletic.
Relaxing cup of kalimotxo in the botxo.