Bizikidetza ereduak Euskal Herrian
F
amilien egitura asko aldatu da azken hamarkadotan, eta, batez ere, azken urteotan. Euskal Herriaz dauden datu berrienen arabera (2011koak dira), batez beste 2,4 lagun bizi dira etxe bakoitzean. 2001ean 2,8 ziren.
Batez bestekoak alde batera utzita, lau laguneko familiak dira arruntenak Euskal Herrian: alboko irudian ikus daitekeen bezala, etxebizitza guztien %27,5ean kopuru hori da nagusi. Hala ere, lau eta bost laguneko etxebizitzen proportzioa txikitu egin da 2001a eta 2011 bitartean, 5 lagunen etxebizitzen kasuan dezente, gainera. Bat, bi eta hiru lagunekoa, aldiz, handitu egin da. Igoera honetan zerikusia duen datu aipagarri bat guraso bakarreko familien proportzioa da, izan ere, igoera izugarria izan dute hamar urteren buruan: 2001etik 2011ra %119,3 hazi dira familia mota horiek. Horrek, noski, eragina izan du 2-3 lagunen etxebizitzen igoeran.
Garrantzitsua da, era berean, gaiari lurralde ikuspegi batetik ere begiratzea (ikus alboko mapa). Izan ere, eskualdeka desberdintasun nabarmenak daude: batez beste etxebizitza bakoitzean bizi den pertsona kopurua txikiagoa da zahartze-tasa handia dagoen zonaldeetan; esaterako, Lapurdiko kostaldean, Pirinioetan eta Gasteiztik hegoaldera dauden Arabako lurralde batzuetan. Handiagoa, aldiz, familia gazteak erakarri dituzten eskualde batzuetan zein familiak tradizionalki pisu handia izaten jarraitzen duen lurralde zenbaitetan.
Esaterako, Nafarroa Garaiko Baztanaldean, Ultzamaldean eta Bidasoa Garaian 2,70 lagun baino gehiago bizi dira etxebizitza bakoitzean batez beste, eta udalerrika, Iruñerriko Zizurren eta Arangurenen 3 baino gehiago dira. Kontra, Salbaterraldean eta Euskal Kostaldea-Aturri hirigunean bi baino gutxiago dira. Udalerrika, bereziki txikia da Miarritzeko batez bestekoa: 1,75 lagun baino ez etxebizitza.
Informazio gehiagorako: www.gaindegia.eus
Familia pikutara, ume gabeko bikoteen eta bikote gabeko pertsonen ehunekoa gora “progresoaren” (aurrerapena?) izenean
Noski, bikoterik ez dutenak progresoaren aldeko konbentzimenduz daude egoera horretan. Guztiak. Ez dago ezin duenik eta ezta nahi ez duenik ere.
Ulertezina gizateriaren bizirauteari beren aportazioa egiteko bziitza osoan ondoan nahi ez duten norbait (eta norbait horrek beraiek, hein berean) jasateko prest ez egotea. Berekoi hutsak.
Ba bai, pikutara familia.
“Pikutara familia” diozunean hainbat gauza izan beharko zenituzke kontuan:
– Gizabanakoaren ongizate ikuspuntutik: familia (nuklearra edo zabala) da gizabanakoa babesten duen erakunderik garrantzitsuena, gizarte guztietan. Izan ere, familiarik gabe indibiduoa bakarrik eta babesik gabe geratzen da Estatua eta Kapitalaren aurrean. Familiaren aurka egiteak gizabanakoaren askatasunaren aurka egitea esan nahi du.
– Aurrekoari jarraituz, familia ahula edo deseginda dagoenean, edo ez duenean haurren heziketaren erantzunkizunarekin betetzen, umearen erreferente nagusiak Estatua (espainiarra kasu honetan) eta Kapitala bihurtzen dira balore-transmisioan, eskola eta mass-medien bitartez. Horrek generazio berrien adoktrinazioa ahalbideratzen du. Efektu horiek erraz ikusi daitezke gaur egun. Askok gauza inkoherenteak defendatzen dituzue ikastolan eta publizitatean etengabe irentsi dituzuelako.
– Espainiako dibortzio tasa, gaur egun, %61ekoa da. Horrek zer esan nahi du? Azken generazioetako umeen gehiengoa gurasoen arteko gatazken artean hezituko dela eta hortik ikasiko duela. Jada ez ditu etxe berdin batean izango bere bi erreferente naturalak, eta baliteke aita edo ama gabe haztea. Berriz ere, gurasoen umekeria, erantzunkizun eza eta eskubideen biktimak: umeak
– Nazio perspektibatik: herrien bizirauterako baldintza nagusiena belanualdi berriak dira, eta Euskal Herriaren kasuan hala da ere. Euskaldunok ez ditugu umerik eduki nahi, gure lehentasunak beste batzuk omen dira: http://ccaa.elpais.com/ccaa/2014/03/24/paisvasco/1395662714_630661.html
Aldiz, magrebetik datozen “euskaldun berriek” lauzpa bost ume izango dituzte familia bakoitzeko. Horren ondorioa da, hemendik 50 urtetara ordezkapen etnikoa gauzatzen hasiko dela eta Euskal Herria izatetik Euskadistan izango garela, pixkanaka.. Herri bezala desagertuko gara eta ondo merezita gainera.
– Familia monogamoak duen abantailetariko bat da zure umeen heziketa onaren sari bezala zure zahartzaroa ez duzula bakarrik igaroko. Familiarik gabe, ondorengorik gabe, gaur egungo gazte soltero gehienak bakarrik eta ahaztuak hilko dira hemendik urte batzuetara.
– Familiarik gabe ez dago zibilizaziorik, ez dago ordenik eta ez dago kohesio sozialik.
http://www.disidencia.info/forum/marte-vs-venus/2459-el-fin-de-la-monogamia
Gauza guzti horiek kontuan dituzula espero dut horrelako gauzak esan baino lehen.
Baina zu ze mundutan bizi zara? Tradizionalista hutsa iruditzen zatzaizkit.
Ze mentalitate itxia pordios!!!!
Nire argudioak okerrak direla uste baduzu, zergatik ez dizkidazu eztabaidatzen puntuz puntu?. Argudioak kontra-argumentatzea ez da eztabaida galdera berriekin desbideratzea, hemen askotan egiten duzuen bezala, azalpenekin erantzutea baizik. Nire aurka egin beharrean, nire argudioak modu zibilizatuan eztabaidatzen dituena juerga batera gonbidatuko dut
Mi Debate en un Foro Vasco, Zergatik basko hiltzen hil? Zuretzako Basko izateko ez bada Euskerarik behar, badirudi erabili dezula izena arreta pixka bat jasotzeko.
Kasualitatez aurkitu dut , ta lehen arrazista zinala iruditzen zitzaidan ta orain hori ta manipulatzailea ere.
Beno behintzat Zuzueri publizitatea egiten diozu , txarra baina publizitatea, Iruzkinatzaileei buruz diozuna ere…
Ta argi gelditu zait zutzako Jaeneko bat lazkaotar batekin ezkontzen bada, semea Baskoa izan daitkela nahiz ta Euskara ez jakin, baina Beltza bada semea izaten duena, Euskalduna izanda ta gizartean txertatua egonda, ezin dela baskoa izan.
Horrela bai Euskara jai daukala, baina zuri hori bost bai?
Ez dakit nondik ateratzen duzun hori, baina niretzat basko izateko euskara ezinbestekoa da. Zu eta nire arteko ezberdintasuna honakoa da: zuretzat nahikoa da euskara jakitea euskaldun izateko (beraz, japonen euskara interneten bidez ikasi duen japoniarra euskalduna da, zu eta ni bezain beste); eta, niretzat, aldiz, euskara jakitea ez da nahikoa euskaldun izateko, beharrezkoa bada ere. Izan ere, euskalduna izendapen nazional bat bezala hartzen dut, eta ez soilik kultural, nahiz eta gero Estatu bat eskatzen duzun izendapen hori bermatzeko. Odola eta tradizioa diodanean, tradizioan sartzen dut euskara. Azken batean, zer da euskal tradizioa? gure guraso, aiton-amon eta asaba euskaldunengandik jaso dugun guzti hori. Eta, zer da gure amarengandik ikasten dugun lehenengo gauza? Euskara, ama-hizkuntza.
Testuingurua kontuan hartuta, nik sistema hau ezarriko nuke euskaldun izateko, ez dakit zer irudituko zaizuen:
Euskaldun izateko hiru baldintza lirateke beharrezko:
1. Leinua: jatorri euskalduneko guraso bat gutxienez
2. Tradizioa: euskara jakitea, euskal kultura eta balore tradizionalen parte izatea
3. Nortasuna: euskalduntasun izaera, sentimendua eta nortasunaren parte izatea. Hau da, euskaldun sentitzea
Hiru baldintza horiek lirateke nahitaezko. Horietako bat faltako balitz, gainontzeko bi baldintzak indar handiaz bete beharko lukete falta den hutsunea, orekatzeko. Hala:
1. Guraso galiziarrak dituen azkoitiarra, euskal tradizioan, kulturan, hezi bada eta bere nortasuna erabat euskalduna bada, euskalduna litzateke.
2. Jatorri erabat euskalduneko hernaniarra, txikitan euskara galdu eta hitz egiten ez dakiena, baina bere bere sentimendua erabat euskalduna dena, euskaltegian apuntatu dena, eta bere semeak ikastolara eraman dituena euskaraz ikas dezaten; hernaniar hori, euskalduna litzateke nahiz eta euskaraz ez hitzegin.
3. Abizen euskalduneko Baztandar baserritarra, gazteleraz apenas ez dakiena, euskaldun peto-petoa, baina bere burua español bezala ikusten du, eta euskaraz hitz egiten badu ere, ez du bere burua euskotar bezala sentitzen. Dena den, baserritar hori euskalduna litzateke nire iritzitan.
Aldiz:
1. Guraso galiziarrak dituen azkoitiarrra, ez badaki euskaraz, ez da euskaldun izango nire aburuz, nahiz eta Bildu bozkatu eta super abertzalea izan
2. Santanderretik bizitzera etorri den gizona, ez du bere burua euskotar bezala sentitzen, baina euskaraz ikasi du 3. perfila atera eta oposaketa batzuetan parte hartzeko. Nire ustez tipo hori ez da euskalduna, nahiz eta euskara jakin.
3. Abizen euskaldunak dituen arren, euskaraz jakin ez eta frantses sentitzen den iparraldetarra, ez du, nire iritziz, euskaldun izatea merezi, nahiz eta gurasoak euskaldunak izan.
Sistema eraginkorra iruditzen zait, zeren filtro justu bat jartzen du, baldintza argiekin, baina ez ditu tribuaren ateak erabat isten.
1- Familia betirako ez bada, ez al da familia? Alegia, hain tragikotzat jotzen duzun dibortzioa (eratzunkizun faltaren ondorio, umekeria, gatazka eragilea, gure umeek inkoherentziak esateko abiapuntua…) familia berriak sor ditzake. Alegia: 2 kide + haur bat hasi, dibortzioa adostu eta kide bat beste pertsona batekin elkartu eta berriz ere familia berri bat osatu. Familia batetik bi familia berri sor daitezke!!! Eta hain triste dauden soltero horien onerako gerta daiteke gainera!
2- Suposa dezakedanez zuretzako familia gauza bakar bat da: 2 heldu (ama eta aita, beraz, gizon eta emakume) eta haurra(k). Bikote bat, haurrik gabekoa, ez da familia? Ama/aita bakarra, bi haurrekin edo hirurekin, ez al du familia osatzen? Bi ama/bi aita eta haurrak ez al dute familia osatzen? Eta ebidenteenak aipatu ditut, zerrenda askoz gehiago luzatu baitezaket.Familia zer da, zenbaki eta genero kontua, ala zuk hain garrantzizkoak dituzun balore horien trasmisiorako elementua?
3- Euskaldunok ez omen dugu umerik eduki nahi. Eta oso interesgarria jarri duzun esteka, baina kasualitatea: ez duzu ezertxo ere ez aipatu emakumeen desabantailak gainditzeko dugun gizarte-erronkan, artikuluaren zati garrantzitsu bat honi buruz ari denean. Izan daiteke lehentasun kontua, ala izan daiteke gizarte moduan arazo oso ebidentea dugula, baina inork ez diola erreparatu nahi horri. Nazioa zaindu nahi duzu? Nazioaren jarraipena bermatu nahi duzu? Ba hasi zure diskurtsoan nazio horren populazio erdia baino gehiagoren baldintzak defendatzen. Bestela, ongi merezita izango dugu, bai horixe, herriaren desagertzea.
Eskerrik asko Ani. Nik ez nuen indarrik.
Ados nago lehen bi puntuekin. Hirugarrenean baina, ez. Emakumeen desabantailak diozu.
Suposatzen dut emakumeek beren karrera burutzeko duten desbantailaz ari zarela. Baina hau konparazio okerra da nire ustez. Lanean baimena amak eskatzea ia beti emakumeen karrera laborala pobretzen du. Ados. Baina gizonaren aita izataren karrera ere pobretzen du. Kontua da askotan hau ez dela baloratzen. Ezta aiten aldetik ere. Zorionez, gero eta aita gehiago ari dira honetaz konturatzen eta beren aita papera aldarrikatzen, lanean baimenak beraiek eskatzen etab. Eta hara non amaren trabak topatzen dituzte. Amak dira askotan umeen zaintza beraien territorioa bezala sentitzen eta defendatzen dutenak.
Gainera, ea zein aitak eskatzen duen urtebeteko eszedentzia enpresan haurra jaio dela esanez. Lana ez uzteko presioa enpresatik ere badator.
Bai emakumeengandik eta bai gizonengatik, haurrak izan eta aitek lanean jarraitzea paotxatzat hartzen da. Sekulako akatsa. Horrelako joerengatik dugu guztiok amarengatiko gertutasun gehiago aitarengatiko baino.
Ez al da aita beti kanpoan egon den fijura bat eta ama gu zaindu eta hezi gaituena? Nire kasuan bai behintzat. Aitak ogia ekarri du etxera eta amak gu zaindu gaitu.
Atera kontuak, separazioetan zer gertatzen den. Umeak amak eramaten dituenetan zein izaten da argudioa: “Amak zaindu ditu eta!”. Noski, jaio zirenetik bere eremuan egon dira.
Nik argi daukat: ez dut horrelako aita bai izan nahi. Ez da inongo abantaila.
Nire ustez guraso baimenak bi gurasoentzat berdin eta trukaezinak beharko lirateke.
Kaixo Xerapio,
Pozten nau zure erantzunak eta zure aitatasunaren diskurtsoak. Nire hirugarren puntuan zehazki HiltzenHil-ek (ezizen honek asko esaten du dagoeneko) aipatzen zuen artikuluari egiten nion erreferentzia. Bertan zenbait datu ematen dira, haurrak izan nahi ez dituzten euskaldunak gero eta gehiago direla azaltzeko.
Datuen arabera, gehiago dira euren karrera profesionala oztopatu egingo dela sinesten duten emakumeak, gizonezkoekin alderatuta. Eta hori hala dela uste dut. Orain arte halaxe izan da dinamika, eta oraindik ere lanaldi murritza edota baja hartzeko ardura amari dagokiola uste dut, honek dakarrenarekin. Hori egiten duten gizonak badira noski, eta jasan beharko dituzte urteotan emakumeek jasandakoak (zuk diozun presio hori enpresan, esaterako) eta baita oztopo berriak ere, gizartearen begietan ere harridura, edota alfer batzuk direla entzutea, gizonaren kasua ezin uler baitaiteke haurren zaintza garapen profesionala+dirua+prestigioa+boterearen gainetik jartzea. Eduki ditut inguruan hori erabaki duten gizonak eta sekulakoak entzun behar izan dituzte, bai kalean bai familian.
Beraz, gizarte parekide baten imajinarioan jarrita (oraindik ere emakumeek egiten diote uko euren karrerari, besteak beste, eta hamaika arrazoiren artean, ekonomikoa ere izan ohi delako erabaki hori eta soldata desberdintasunak markatzen du emakumeak hartuko duela lanaldi erdia, laurdena edo dena delakoa, baxuagoa izan ohi delako (datuek diote hori, ez nik), Baina esan bezala parekidetasuna balego, bai batek bai besteak jasango luke zigorra haur bat edukitzeagatik, kontziliazio neurriak hobetzen ez diren bitartean behintzat.
Pozten naiz “horrelako” aita bat izan nahi ez duzula esaten entzuteak, baina zoritxarrez asko duzu(e) zu(e)k ere borrokatzeko. Besarkada.
Ados.
Behingoz argi gera dadila: askoz okerragoa da karrera profesionala ez garatzea baino, zure seme-alabak ez ezagutzea. Eta horretaz ez gara ohartzen ez gizonak, ez emakumeak.
Horrela esanda, noski. Baina karrera profesionala garatzea edota haurrak zaintzea auzian, nik behintzat ez dut lana bakarrik nire garapen pertsonalarekin lotzen, nire askatasun ekonomikoarekin baizik, alegia, bizirauteko, nire seme-alabak egoki zaintzeko eta etorri daitekeenaren aurrean erabakiak aske hartzen lagunduko baitit horrek.
Haurrak zaintzen gelditzen denak, emakume ala gizon izan, bere diru-sarrerak murriztuta ikusiko ditu, hortaz, bikotekidearekiko mendekotasun handiagoa izango du epealdi batean behintzat (eta bakarrik bada, auskalo nola aterako den aurrera), izan ere, gure gizarte honetan ez dago apenas laguntzarik lanaldi murritza hartzen duenak autonomia minimo bat izan dezan, beste herrialde batzuetan bezala. Eusko Jaurlaritzak aurten kendu ditu, gainera, zeuden laguntza urriak. Bidea errazten baino, zailago jartzen ari da beraz.
Horixe egin nahi nuen apuntetxoa. Zurekin bat nator hemendik defendatzen den etorkizuneko Euskal Herri “librean” ez dudala nik bizi nahi. Hala balitz, nire euskalduntasuna beste norabaitera eramango nuke dudarik gabe, nazioa arriskuan jarrita 😉
Kaixo Ani. Begira zer argitaratu berri den Diario Ascon:
En el whatsapp de las madres del parque:
http://www.diariovasco.com/gipuzkoa/201503/26/whatsapp-madres-parque-20150326002855-v.html
Grafikoa:
http://www.diariovasco.com/graficos/gipuzkoa/201503/26/solicitudes-ayuda-para-disponer-30102743463089-mm.html
Ez neukan inoiz horrelako argi ikusia.
Ondo izan!
Kaixo ani, juerga batera gonbidatua zaude nahi ezkero.
1- Lehenengo puntuan egiten didazun galdera ez dut ulertzen, nik ez baitut kontrakorik esan. Kide bakarreko familia monogamoak badira eta beti izan dira, adibidez Ama hiltzen zenean, erditzerakoan. Beste kontu bat da kide bakarreko familia bat eta familia oso bat maila berean parekatzea. Hori zentzugabekeria bat da, nire ustez. Askoz osasuntsuagoa da umearen hazkuntzan gurasoak elkar dituen familia bat, banandutako bat baino, edo, zuk diozun moduan, gurasoa ez den kide berri batekin osaturikoa baino. Kasu guztiak izan daitezke zilegiak, baina egokiena modelo tradizionala da (aita, ama eta umeak).
2- Esan dizudan moduan, niretzat, eta logika erabiltzen duen ororentzat, familia tradizionala (aita, ama eta umeak + aiton-amonak, osabak, izebak…) da existitzen diren familia-mota guztietatik orekatuena, efizienteena eta osasuntsuena. Eta horrek ez du esan nahi modelo perfektu bat denik, baditu bere desabantailak, jakina. Azken batean, familia modelo horrek arren eta emeen sexu-joera instintiboak erreprimitzen ditu: poligamia eta hipergamia. Baina, horrela ez balitz, gizartean edukiko lukeen eragina askoz okerragoa litzateke. Zuk proposatzen dizkidazun kasu horiek beste familia-era batzuk dira, baina salbuespenekoak, akaso. Ez litzateke seinale ona izango gizartean nagusituko balira. (Eta hori da datuek adierazten duten tendentzia).
3- Anie, zeintzuk dira emakumeek, gaur egun, euskal gizartean, dituzuen desabaintaila ebidente horiek? Jakin nahi dut, zeren nik ez ditut argi ikusten. Propaganda feminista asko ikusten dut, baina ez dut ikusten zein den xedea. Izan ere, nire giroan (euskaldun eta abertzalean) eta lanekoan emakumeak ez daude batere diskriminatuak. Emakumeen baldintzak ez dut uste gizonezkoenak baino okerragoak direnik. Arlo batzuetan horrela izan daiteke, baina beste batzuetan gizonezkook dugu desabantaila. Adibidez, lan istripuetan. Ez dut sinisten zuk esaten didazun hori, baina argudio onak badituzu al didazu sinistarazi.
Ondo izan.
Orekatuena guraso orekatuak ta onak dutenak dira, berdin du bananduak ala ez.
Famili tradizionala? Txarrena izan like gurasoak txarrak badira.
Ta onak badira, ontasun hori berdina litzateke nahiz ta gurasoak banadutak egon…
Hoberena bi guraso izatea dela? Ez dakit zergatik.
Dexente ezagutu dut guraso batekin izugarri pozik zeudetenak ta kontrakoa guraso guztiak dituztenetan…
Depende ze guraso mota dituzun.
Ados, ados. Beti ere gurasoen araberakoa da, hori nabarmendu beharra dago. Baina ez naiz ari pertsonetaz, familia erdedu ezberdinetaz baizik. Abstrakzioa egin eta irudikatu kasu bakoitzean gurasoak ezin hobeak direla. Hori horrela izanik, zein da ume baten hazkuntzarako familia modelorik egoki eta orekatuena, aniek aipatu dituenetatik? Familia tradizionala, jakina.
Ez da kasualitatea familia tradizionala Grezia eta Erroma zaharrean sortzetik, gaur arte indarrean egotea, dituen abantailak nabarmenak direlako, desabantailak baditu ere.
Nik nioena. Tradizionalista hutsa.
Logika berari jarraiki, kapitalismoa borrokatzeaz ahantz gintezke.
Hiltzen hil. Zerorren proposamenak hainbat huts ditu. Aurrena hauxe: euskaldun diozun lekuan nafarra beharko luke, horixe baita geronen nazioa. Bestela ere, jo dezagun tolosarra, guraso euskaldunak dituena, deiturak ere bai, erdalduna. bo!, anitz dira euskaldunak direla diotenak, baina ez dira liburu bat entenditzeko gai! Zer ote dira horiek?
Zer dira ba nafarroan bizi diren erdaldunak? Nafarroa eremu administratiboa izango litzateke, Euskal Herria nazio kulturala.
http://www.muturzikin.com/imagescarte/euskalherrikomapa106.png
Kaixo Nagore. Tira, zuri zuzentzen naizen bakoitzean nafar izendapena erabiliko dut. Gainontzekoan, niretzako pertsona horiek euskaldunen edo nafarren ondorengoak badira ere, ez dira erabat nafarrak. Aipatu izan dudan bezala, odolaz gain tradizioa (hizkuntza, kultura, baloreak…) ere beharrezkoa baita nafar izateko. Dena dela, sugarri esan diodan bezala, horrek konponbide errazagoa du komunitate atzerritar handi batek sor ditzazken arazoak baino. Gure hainbat guraso erdaldunak dira beren guraso euskaldunek ez zietelako ama-hizkuntza igorri. Baina horietako askok, euren jatorriek eragindako senari jarraituz, euren umeak euskaraz hezi dituzte eta ikastoletara eraman. Hizkuntzaren auzia heziketa eta legearen bidez konpon daiteke (behar da, hobe esanda), zaila bada ere. Ordezkapen etniko bat badago, aldiz, ez dago atzera bueltarik.
Zu irakurtzen atera dudan iritzia da hori, Hernaniko hori, Euskaltegira apuntatua dagoena, semeak dituena ikastolan, hainbeste denbora hemen emanda, ikasi arte nitzako ez zan Euskalduna izango.
Halare iritzi gure iritzi orokortu bezala erran zenun Euskalduna izateko hala sentitzearekin nahiko zela ta hori ez da zuzena.
Hau dena estatu gabe erran nahi dut, Karnetan jartzen dana beste gauza delako.
Baina irakurri dizudana (edo hori ulertu dut gutaz parre egiten zenuten bitartean), beltz bat hemen jaioa, hemengo oiturekin (beste ohiturak ere izan ditzazkezu ta Euskalduna izan), Euskalduna izanda, ez zela Euskalduna ta Lazkaotar Gazteleradun aldiz bai (edo beltza baino gehio behintzat), ta horrekin bai ez natorrela bat.
Ez dut uste beste arraza batekoak Euskaldunak ezin daitezkela izan.
Ez zan Ingelesa izango Ingalaterran mendeak daraman edozein beltzen familia? Nahiz ta Afrikan origenak izan?
Ta tradizioak aldatzen dira etengabe, nitzako Euskalduna izateko, hemen bizi, lan egin, ta Euskalduna izan ta , ta nahiz ta kanpotarra izan hori betetzen badu.. hori bai Euskara gabe inor ez da Euskalduna.
Mundua zuk gustoko ala ez etengabe nahasten ari da ta azkenean arraza guztiak nahastuak egongo dira, ta ez daka ezer txarrik gauzak ondo egiten badira.
Ta Paris norbait aipatzen du, zure lagunetako bat edo. Duela gutxi Pariseko etorkinen auzoei buruzko ikerketa bat plazaratu zan.
Auzoak etorkinak hor gelditzeko eginak daude, Ghetoak izateko prestatuta,beste auzo Frantsesekin erlazio gutxienea izan dezaten, ahaztuak dira ta diskriminatuak ere, gero hoietako bat egin dutena egiten dutenean, azaldatzen dira.
Pobrezia, ezjakintasuna, bazterketa…. eragiten badiozu multzo bati, zer uste duzu gertatuko dela?
Kaixo Sugar.
Duela urte batzuk zure euskalduntasunaren ideia babesten nuen nik ere, irizpide linguistikoan oinarritua dagoena. Egia esan, XIX. mendeko Euskal Herrirako kriterio egokia iruditzen zait, nahiz eta garai artako etnia, tribu eta herri gehienek ius sanguinis irizpidea erabiltzen zuten. Gaur egungo testuingurua, ordea, guztiz ezberdina da, eta erronka zail honi erantzuteko ez dut uste irizpide linguistikoa baldintza nahikoa denik. Euskalduntasuna kategoria etnikora igoaraztea proposatzen badut, horren arrazioa presio migratorioa itzel honen eta etorkizun hurbileko presio demografiko atzerritarraren aurrean (etorkinen jaiotza tasa altua vs euskal jatorrikoen jaiotza tasa baxua) herri bezela babesteko da.
Zure irizpidearen arabera, euskalduna EHn bizi eta euskara dakien biztanlea da. Horrek ateak irekitzen dizkio eragin kultural atzerritarrari, erabat. Zure ikuspegiaren arabera, euskara dakien magrebiar, turkiar, txinatar, indiar edo beltz bat euskalduna izango da, nahiz eta euren kultura, tradizio, balore eta sinismenek euskal jatorrikoekin antzik ez eduki. Hemendik 50 urtetara, EHko biztanlegoaren gehiengoak ezaugarri horiek betetzen dituenenan, euren erlijio, balore eta kulturak ezarriko dituzte euskal gizartean, gure jatorrizko tradizioari aurka eginez, alabeharrez. Nahikoa da Frantzia, Holanda edo Sueziara begiratzea hori horrela izango dela frogatzeko. Euskara ezin du euskalduntasunerako baldintza bakarra izan, horrexegatik. Ondorioz, nik irizpide etnikoaren alde egiten dut: euskalduna, euskal etniaren parte izatea. Eta etnietaz ari garela, odola ere bada, tradizioarekin batera, ezaugarrietariko bat.
Foro horretan parte hartzera gonbidatzen zaitut, hala nahi baduzu. Ongi izan
Hernaniko euskal jatorriko erdaldunaren adibidea adostasun minimo bat lortzeko jarri dut mahi gainean. Azken batean, euskara ez dakien euskal jatorriko baten afera erraz konpondu daiteke etorkizun hurbilean, dekretu bidez. Edo, gure guraso askori gertatu zaien moduan, euren umeak euskaraz hezi ditzakete nahiz eta beraiek euskaraz gutxi jakin. Nik ez dut hor ikusten EHren biziraupenaren aurkako mehatxu nagusia, bai ordea urrunetik datozen herri arrotzen isileko kolonizazioan.
Eta XXI.mendean zergaitik daude hain tasa desberdinak??
Xerapio, ez dut nire bura tradizionalista bezala ikusten. Dena den, jakin ezazu tradizionalismoa ideologia erabat anti-kapitalista dela, komunismoa eta sozial-demokrazia baino dezente gehiago, nire ustez
Arrazoi. Kontserbadore esan beharko, beraz. Dena den, ez da hori debatea.
Hau idatzi duzulako erantzun dizut:
“Ez da kasualitatea familia tradizionala Grezia eta Erroma zaharrean sortzetik, gaur arte indarrean egotea”
Historian zehar iraunkorra izanak ez du esan nahi konforme egon behar garenik ezta egokia iruditu behar zaigunik ere.
Familia jabetza pribatuaren eta kapitalismoaren euskarri nagusi dira. Estatuaren azken zaindariak izanik, honen zaindari indartsuenak, denak batera. Bakoitzak norbere ondasunak defendatzen dituen gizartean argudioak galtzen ditugu aberatsenei zilegitasuna kentzeko.
Berez, hori guztia irauli eta beste gizarte mota batean bizi ahal izatea gustatuko litzaidake. Non lotura afektiboak errazago eralda litezkeen. Eta ez familia bere osotasunean eta estuki itxitako instituzio batean.
Gordinean pentsaturik, nola liteke lanpostu batengatik atzerrira joan behar eta lagunei ezer ez kontsultatzea eta bikotekideari bai? Bizi osoko lagun batzuek pisu gutxiago dute gure erabakian urtebete gurekin dabilen bikotekidea baino? Nola ulertzen da hau familia-logikarik gabe? Bikote hasi berria, gure gizartean, familiaren osaera-enbrioia besterik ez delako. Instituzioa da hasiera-hasieratik. Instituzio horren bizirauteagatik edozer egiten dugu. Hori delako garrantzitsuena eta beste guztia bigarren mailakoa. BAITA GURE SENTIMENDUAK ERE. Horren baitan joango baitira haurrak, etxebizitza, ondasunak… gure “errepublika independientea”. Eta HORI DA ESTABILITATEA ETA GATAZKA EZA.
Dena den, hori edozein familia motak berma lezake.
Gertatzen dena da zuk familia tradizionala defendatzen dezula besteen aurrean, “Euskal nazioa”-ren mesede. Eta beste guztia konfliktiboa ikusten dezu. Eta bai, aldaketak askotan gatazkatsuak dira. Eta? Hori sahiesteagatik, beti geldituko bagina ez genuke inoiz eboluzionatuko gizarte moduan. Ez genituzke ametsak jarraituko. Eta niri behintzat, horrek bizitzen laguntzen dit.
Euskal Estatua lortu eta Euskal Nazioa horrela lortu behar badugu, ez zait interesatzen. Ez dut gizarte ultrakontserbadore batean bizi nahi.
Eta, azken finean, Euskal Herriarekiko duzun ideia ildo berekoa dela iruditzen zait.
Hau da, euskalduna hizkuntzaz gain, bere tradizio eta baloreak dituena dela.
Euskaldunok gure kultura gure eran eta askatasunean eraldatu ahal izango bagenu ez genuke inongo arazorik izango. Hau da, egoera injustu batek eragindakoa izango ez balitz. Adibidez, dena saltzen den gizarte honetan, 50 telebista kate ditugu eta bi dira euskarazkoak, lauetan ikus dezakegu gure kultura islatua… Gure kulturak beste baten pean bizi behar izatea, indarrean…
Gauza bera gertatzen da etorkinekin. Zer erru dute etorkinek beren herrietan gosea pasatzen dutelako aukera hobeen bila etortzeagatik? Pertsonen askatasuna denaren gainetik! Injustua ez da haiek modu masiboan etortzea. Injustua etorri behar izatea da. Askotan bizia jokatuz. Eta gure gizarteak asko du esplikatzeko herrialde horien guztien txirotasunaz, gainera: mendeetako ustiaketa.
Ni, behintzat, ez naiz gai, horiei aurpegira begira, etor ezin daitezkeela esateko. Gaur egungo kultur aniztasun hau, egoera tragiko baten emaitza besterik ez da. Beraz, gure kulturaren askatasun falta eta horregatik duen desagertze arriskua horiei ongi azaltzea guri dagokigu, haiek ere balora ditzaten eta gure gizartearen parte izan daitezen. Ez dugu beste erremediorik. Independentziara bidean lagun ez baditugu, jai daukagu.
Horrek guztiak ez du esan nahi gure kulturaz bustita bizi behar dugunik nahitaez. Tradizioa tradizioagatik eta gure baloreak gure baloreak direlako mantendu behar baditugu, familiaren kasuan bezala, akabo gure eboluzioa. Hau da, niri ez didate grazia handiegirik egiten euskal dantzek. Gehiago gustatzen zaizkit beste kulturetako dantza batzuk. Orduan, zure iritziz, euskalduna izateari uzten diot? Euskal dantzak iraungo du bertakook gustuko badugu. Bestela desagertuko da. Baina ez luke zentzurik jada gustuko ez genukeen dantza bat egiten jarraitzeak, ezta?
Ez al litzateke txorakeria galanta bertso saioetara joatea, bertsoekin aspertzen den bat?
Hertzainak-ek zioen bezala “Eta oin nerbixu danak apurtuta jauskat bertsoak eta trikitixa ikasi bihotz ala? hainbeste ahalegindu bihar naiz euskalduna izateko?”
Ez al da guztiz positiboagoa, hori baino, punka, rock-a, flamenkoa edo gustuko duguna euskaraz egitea? Egin daitekeela demostratzea? Eboluzionatzea? Hizkuntza modernoa dugula erakustea?
Gure kulturaren alde izugarrizko aportazioa egin zutenak bere garaian gitarra elektrikoa hartu eta euskaraz kantatzen hasi zirenek egin zuten. Askoz aurrerago, trikitia gure kulturan sartu zutenak egin zuten bezalaxe.