reuerentia
reuerentia –
Nolatan passatu gara euscaldunac reuerentia idaztetic erreberentzia idazterat?
Inguruco berce europarrac baino irreverentagoac al gara gu?
Anglesez: reverence
Catalanez: reverència
Francesez: révérence
Italianoz: riverenza
Portuguesez: reverência
Espainolez: reverencia
Euskararen Akademiac, Euskaltzaindiac aleguia, honela dakar bere hizteguian:
erreberentzia
1 iz. Begirunea, errespetua.
2 iz. Gurtzea, begirunearen erakusgarri egiten den gorputz makurtzea. Erreberentzia egin: gur egin.
3 iz. Gipuzkoako dantza. Ik. agur 4.
Anglesac reuerence idaztetic reverence idazterat passatu dira. Hitz berbera da. Duela laur mende v lettra u modura idazten cen hitz barruan.
Euscaldunec reuerentia, reverencia, reverentzia, reberentzia eta erreberentzia bidaia eguin dute.
Hauxe bidaia!
XXI. mendean gaude!
Baina nola normalizatuco da euscara?
Uste al duçue erreberentzia, bideo eta errugbi beçalaco hitzequin normalizatuco dela noizbait?
Noiz hassi cen descalabro hau?
Nor da erruduna? Nor da culpablea?
Uste dut erançunquiçuna Euskaltzaindiarena berarena dela.
Cerc eta norc eraman du azquen bi mendeotan euscara transformismoaren mundura?
Larramendic? Bonaparte princeac? Moguelec? Euscarac berac? Euscaldunec berec?
Familia ossoa:
reveritu = reverenciatu
fr: révérer
en: revere
reverendo
reverendissimo
reverendissima
reverente = reverent
reverentequi = reverentqui
reverentia = reverencia
reverentiatu = reverenciatu
reverential = reverencial
reverentiazco = reverenciazco
reverentioso = reverencioso = reverentios = reverencios
irreverente = irreverent
irreverentia = irreverencia
…
Kabe eta Naberan jaunei,
Çuoi guztioi,
Euskaltzaindiac picoteoa eguiten du hitz internationalen munduan. Aurreco familiatic “erreberentzia” transformista baicic ez da erabilcen. Bon, onharcen.
Cer erizten deraucoçue erabaqui horri?
Aguian Josu Naberan jaunac erranen deraucu euscal hitza dela, neolithicotic edo aguian lehenagotic, etymologia bat emanez.
Adeitsuqui
NABERAN = NABA + (H)ARAN
Zabala ala meharra?
Josu, zailago ipinten duk REUERENTIA aldagaiarekin, baina hirz horren esangura bai dezifratzen dela euskeratik. Zergatiz ez ba?
ER-BEHEREN-ZIO-ERA “modu (ZIO-ERA) behe-muturrekoa (BEHEREN-ER)
Europan euskera lingua franca izan duk, dueka 2500 ingurura arte, eta latina oraindik linboan zegoen.
“Nu venim dins latiná”, koño, ea liburu hori irakurtzen duzuen.
Ah nire inenaren esangura NAU-BEHE-ARAN duk, hango itssasadarrari erreferentzia eginez; eta dozenaka Naberan gaituk Gautegiz Arteagan
Josu Naberan,
reverentia reverente participio presentaren derivatu bat da.
re- hori prefixu normala da ‘berriz” edo “atzera” erran nahi duena.
Bide honetaric çure orain arteco lana valiogabetuco duçu guztiz.
resuma hitzean ere berdin jocatu duçu, hau da, oker. Hitz honec oinharrian “regimen” hitza daduca.
NAGO BEHE HARAN(EAN)
Leiçarragac:
reuoltagarri 1
reuoltamendua 1
reuoltari 5
reuoltariac 1
reuoltaturen 1
reuoltatze 1
revolta
revuelta = revolta
revoltatu
revoltagarri
revoltamendu
revoltari
revoltante
revoltoso = revoltos
revolvitu [-volv-/-volut-/-volt-]
revolutu
revolutione
revolutionario
revolutionatu
contrarevolutione
contrarevolutionario
…
Josu, esaten dena FOROGATU egin behar da.
REUERENTZIAren erroa “BERRIZ” balitz, “R” hotsa agertuko litzateke: REUE-RR-ENTIA
Hombre!
RE prefixuaren errannahia da “berriz’ edo “atzera”. Arguiro erran dudan modura!
UER edo guerorat VER (beldur, lotsa) da hitz ossoaren erroa!
Eta ez ethorri orain UER/VER hori bel-durrarequin nahasten!
ERREBERENTZIA euskal hitz jatorra ENTZIAko mendilerrotik dator, handik behin jaitsi zen euskaldun baten ezpainetatik:
ERRE (errepikapenaren zentzua latinez)
BER (errepikapenaren zentzua euskaraz)
ENTZIA (mendilerroaren izena)
Mendilerrotik jaitsi zen gizajoa, beldurrez ez ote zen mendi horietara bueltatuko, eta lehen herrira iritsitakoan horixe esan zion ozen hangotar bati, baina herrian erdalduntze-prozesua abitatuta zegoenez hitzari ERRE- hori gehitu behar izan zion hangotarrak konprenitzeko moduan.
Beraz, ATA-PUERCA-ren antzeko izena da, PUERCA hori erdal PUERTA baita. Geminatu semantiko bat.
Hi, E berritsu hori:
ATAPUERCA ez duk PUERTA, PUERKA baizik. K eta T ez baitikek zerikusirik.
Hizkuntzalaritzak arau zehatzak dituk, Matematikak bezala, kasu.
Ahotsen bat aldatzen, gehitzen, baztertzen edo sobera jartzen baduk, horren zergatia azaldu beharra daukak, denen RECONOÇIMENDURACO.
REUERENTIA
“BERRIZ delakoaren BER hori hasierako RE- hotsari badagokio, Z hotsa agertu beharko lukek RE- fonemaren jarraian. Nik uste nian -TIA hotsean zetzala, baina ene ustea ustel.
Josu, zer duk orduan -TIA horren esangura?
-ÇION/-CIÓN/-TION. Eta erranahia?
Ezin egin lo lasai, bada, hori jakin bagerik!
https://en.wiktionary.org/wiki/-ia
Atzizquia IA da.
important + ia = importantia
per exemplo.
putatu aditzetic ondoco derivatuac dathoz:
amputatu
computatu
deputatu
disputatu
imputatu
eta
reputatu
Biharco familian azquen hau tractatuco dugu:
reputatu
eta halaber
disreputatu
ere.
reputatu
reputable
reputablequi
reputabilitate
reputatione
reputational
reputationalqui
reputativo
disreputatu
disreputable
disreputablequi
disreputabilitate
disreputatione
Leiçarragac laur aldiz: reputatione
…
PUERKA ere euskal hitza da, sukaldean PUREAk prestatzen ari zen batek sortua.
PUREKA ari da urlia > PUERKA ari da (metatesiagatiko aldaketa)
Ate ondoan ari zenez, ba hortik ATA-PUERKA.
https://www.diariovasco.com/prensa/20070728/opinion/proposito-nombre-atapuerca_20070728.html
E,
Bat nathor Xabier Kintanaren açalpenarequin.
Leiçarragac vsso idatzi çuen, cein baitzen usso idazteco forma normala. Naffarreraz: usso.
Ba nik sentitzen diat, “E” berritsu hori eta Josu tokaio, Xabier Kintanarkin bat EZ etortzea gauza pare batetan.
Lehenik, ATAPUERKA ez duk ATAPUERTA, nahiz eta Xabierrek hainbat azalpen eman.
Zeren “PUERCA” toponimoa (Mataporquera eta beste toponimo batzuk bezalaxe), euskeratik interpretatzen baita:
PUERKA *boro-gara “mendi-altuera”. Mendiari BORO deitzen baitzien eta altuerari GARA.
Beraz ATAPUERCA *ate-boro-gara “MENDATEA” duk, ez gehiago ez gutxiago.
Beste gai batetan ere ez natorkek bat Xabierrekin: aiztur, aizkora, aitzur eta lanabes horiek haitzezkoak barik, harrizkoak zirela, eta beraz, HAITZ erro hori solfan jartzen dik.
Antza ez du ezagutzen AIZ erro paleolitikoa (PALEOLITO GARAIKO HITZ BAT (-18.000), bai horixe!
Baina ezagutza eza hori ez duk soilik Kintana jaunarena, baizik eta Akademia osokoa.
Baina horregatik ez nauk hasiko egunkari horretarako idazten hasiko
Gero, gazteleraren fonetikara egokitzeak boro/bue aldaketa ezaguna ekarri dik.