13 pentsamendu “Nafar aditz laguntzailea”-ri buruz

  • nau
    toka: niaik
    noka: niain

    Batuan: naik, nain
    Bizcaieraz: najok, najon

    Nondic nau?
    Nondic naik eta nain?
    Nondic najok eta najon?

    nau = na + du
    naik = na + dik
    nain = na + din

    dik bizcaieraz jok da eta
    din, ordea, jon

    na + jok = najok
    na + jon = najon

    Naffarreran na- içan ordez nia-

    nia + dic > niaic
    nia + din > niain

    Leiçarragac niaic erraitecotz niauc darabila, baina guiaitic adiaraztecotz ez du guiaituc erraiten.

    Oharra:
    guiaitic = guia + ditic

    ditic da ditu + toca

    Lehenengo (eta bigarren) personetaco aditzac bethiere hirurgarren personaren bidez eratzen dirade.

    Adeitsuqui

  • Iraganaldian berdin, naffarreran beçala, batuan ere:

    ninduen: nin + DU + eN
    nindian: nin + DIC + eN
    nindinan: nin + DIN + eN

    gintuen: gin + DITU + eN
    gintian: gin + DITIK + eN
    ginditian > gintian
    gintinan: gin + DITIN + eN
    ginditinan > gintinan

    Adeitsuqui

  • Nafar aditz laguntzailea documentuan aguercen diren adizquien cerrenda prestatu dut patiencia pixca batequin:

    https://www.dropbox.com/scl/fi/d35kjvobp7f1790di1c7e/adizki-zerrenda-2024.txt?rlkey=b47yirl03gsls1hyrqxuxq4m6&dl=0

    6488 adizqui guztirat, “grafia moderno”an.

    Adeitsuqui

  • genuen
    toka: genian
    noka: geninan
    zuka: genizun
    xuka: genixun

    Lucas 24:21 Leiçarraga

    Eta guc sperança guendián hura cela Israel redemitu behar çuena: badaric-ere horién gucion gainera, egun duc herén eguna gauça hauc eguin içan diradela.

    guendián = guenduen + toca
    edota:
    gendian = genduen + toka

    Aurreco iruzquineco cerrendan ez dira aguercen ez gendian ez eta genduen ere.
    D-dunac classicoagoac edo naturalagoac dirade nire ikuspunctutic.

    Adeitsuqui

  • Hauec lirateque D-dun horiec:

    4
    ZENU = zendu
    zenuke = zenduke
    zenuen = zenduen
    zenukeen = zendukeen

    4
    XENU = xendu
    xenuke = xenduke
    xenuen = xenduen
    xenukeen = xendukeen

    4
    ZENUTE = zendute
    zenukete = zendukete
    zenuten = zenduten
    zenuketen = zenduketen

    16
    GENU = gendu

    genuke = genduke
    genikek = gendikek
    geniken = gendiken
    genikezu = gendikezu
    genikexu = gendikexu

    genuen = genduen
    genian = gendian
    geninan = gendinan
    genizun = gendizun
    genixun = gendixun

    genukeen = gendukeen
    genikean = gendikean
    genikenan = gendikenan
    genikezun = gendikezun
    genikexun = gendikexun

    Guztirat 28

    Adeitsuqui

  • Borz hauec ikussiric:

    genuen = genDUen
    genian = gendian
    geninan = gendinan
    genizun = gendizun
    genixun = gendixun

    erraiten ahal dugu ecen D-dunac direla lehenagocoac, ossoagoac eta regularragoac D-gabecoac baino.

    Borz horiec ikussiric, berce hauec erraz intui leditezque:

    genituen = genDITUen
    genitian = genditian
    genitinan = genditinan
    genitizun = genditizun
    genitixun = genditixun

    Eta halaber NOR-NORC typoco berce hauec ere:

    gintuen = ginDITUen
    gintian = ginditian
    gintinan = ginditinan
    gintizun = ginditizun
    gintixun = ginditixun

    DU (& DI-), bada, NOR’ singularra denean, eta
    DITU (& DITI-), ordea, NOR’ plurala denean.

    Adeitsuqui

  • 45 aldiz aguercen da “derauzkio” aditz lagunçaileen artean:

    derauzkio
    derauzkiot
    derauzkiok
    derauzkion
    derauzkiogu
    derauzkiozu
    derauzkioxu
    derauzkiozue
    derauzkiote

    ginderauzkio
    ginderauzkion
    ginderauzkiok
    ginderauzkion
    ginderauzkioan
    ginderauzkionan
    ginderauzkiote
    ginderauzkioten
    ginderauzkiotean
    ginderauzkiotenan
    ginderauzkiotezun
    ginderauzkiotexun
    ginderauzkiozu
    ginderauzkiozun
    ginderauzkioxu
    ginderauzkioxun
    ginderauzkiozue
    ginderauzkiozuen

    zinderauzkio
    zinderauzkion
    zinderauzkiot
    zinderauzkiotan*
    zinderauzkiogu
    zinderauzkiogun

    xinderauzkio
    xinderauzkion
    xinderauzkiot
    xinderauzkiotan*
    xinderauzkiogu
    xinderauzkiogun

    zinderauzkiote
    zinderauzkioten
    zinderauzkiotet
    zinderauzkiotetan*
    zinderauzkiotegu
    zinderauzkiotegun

    * asteriscoz marcaturicoec acats bana daducate: -ta- horren ordez -da- eduqui behar bailuquete.

    Adeitsuqui

  • Aditz lagunçaileen artean “derauko” 35 aldiz aguercen da:

    derauko
    deraukot
    deraukok
    deraukon
    deraukogu
    deraukozu
    deraukoxu
    deraukozue
    deraukote

    ninderauko
    ninderaukon
    ninderaukok
    ninderaukoan
    ninderaukon
    ninderaukonan
    ninderaukote
    ninderaukoten
    ninderaukotean
    ninderaukotenan
    ninderaukotezun
    ninderaukotexun
    ninderaukozu
    ninderaukozun
    ninderaukoxu
    ninderaukoxun
    ninderaukozue
    ninderaukozuen

    hinderauko
    hinderaukodan
    hinderaukogu
    hinderaukogun
    hinderaukon
    hinderaukot
    hinderaukote
    hinderaukoten

    Adeitsuqui

  • DU + hari = DERAUKO
    Aldaerac: derauka, derauo
    Batuan: dio
    Bizcaieraz: deutso
    Aldaera: deutsa

    DITU + hari = DERAUZKIO
    Aldaerac: derauzka, derautza, derauzko, derautzo
    Batuan: dizkio
    Bizcaieraz: deutsoz
    Aldaera: deutsaz

    Aurreco iruzquinetan asqui da derauko-ren ordez dio edo deutso ipintea, eta objectua plurala bada, derauzkio-ren ordez dizkio edo deutsoz.

    Adeitsuqui

  • ninDUen + hari
    = ninDERAUKOn
    = ninDEUTSOn
    = ninDIOn

    nenDUen + hari
    > neuen > nuen
    = nenDERAUKOn
    > neraukon
    = nenDEUTSOn
    > neutson
    = nenDIOn
    > neion > nion

    -RAUKO- aguercen çaicun guztietan DERAUKO baten aurrean gaude, eta
    -RAUZKIO- ikusten dugunean DERAUZKIO aurrean.
    Adibidez:

    NAU + hari
    narauko = nautso = naio

    HAU + hari
    harauko = hautso = haio

    GAITU + hari
    garauzkio = gautsoz = gaizkio ( = gaitio)

    ZAITU + hari
    zarauzkio = zautsoz = zaizkio ( = zaitio)

    ZAITUZTE + hari
    zarauzkiote = zautsoez = zaizkiote ( = zaitiote)

    Adeitsuqui

  • nau (NA + du) da DU beçalacoa, baina non objectua NI bainaiz, hura içan beharrean.

    narauko (NA + derauko) da DERAUKO beçalacoa, baina non objectua NI bainaiz, hura içan beharrean.

    gaitu (GA + ditu) da DITU beçalacoa, baina non objectua GU baicara, haiec içan beharrean.

    garauzkio (GA + derauzkio) da DERAUZKIO beçalacoa, baina non objectua GU baicara, haiec içan beharrean.

    Adeitsuqui

  • NARAUKO = nautso = naio

    Allocutivoric gabe:

    narauko: ni hari hark
    naraukok: ni hari hik (to)
    naraukon: ni hari hik (no)
    naraukozu: ni hari zuk
    naraukoxu: ni hari xuk
    naraukozue: ni hari zuek
    naraukote: ni hari haiek

    Allocutivoequin (toka, noka, zuka eta xuka):

    niaraukok
    niaraukon
    niaraukozu
    niaraukoxu
    &
    niaraukotek = niaraukoie
    niaraukoten = niaraukone
    niaraukotezu = niaraukozue
    niaraukotexu = niaraukoxue

    Federico Carlos Krutwig Sagredo Bartholome Mateo jaunaganic ikassi nituen nic osso aspaldi.

    Batuan eta mendebaldeco euscaraz nehorc ez ditu forma paralleloac proposatu orain arteino.

    Adeitassunez

  • narauko = nau + hari
    naraukeo = nauke + hari

    KE ( = beharbada, aguian, apica…) particula collocatzen [ahosca bedi: /kol-lo-ka-tzen/] da dativoa baino lehen.

    Allocutivoric gabe:

    naraukeo: ni hari hark
    naraukeok: ni hari hik (to)
    naraukeon: ni hari hik (no)
    naraukeozu: ni hari zuk
    naraukeoxu: ni hari xuk
    naraukeozue: ni hari zuek
    naraukeote: ni hari haiek

    Allocutivoequin:

    niaraukeok
    niaraukeon
    niaraukeozu
    niaraukeoxu
    &
    niaraukeotek = niaraukeoie
    niaraukeoten = niaraukeone
    niaraukeotezu = niaraukeozue
    niaraukeotexu = niaraukeoxue

    Adeitsuqui

Utzi erantzuna

Zure e-posta helbidea ez da argitaratuko. Beharrezko eremuak * markatuta daude