Martxelo Otamendi: “Negozio eredu berrirako trantsizioa egin bitartean sendo samar egon behar dugu, bestela ez iristeko aukera daukagu”
Martxelo Otamendi: “Negozio eredu berrirako trantsizioa egin bitartean sendo samar egon behar dugu, bestela ez iristeko aukera daukagu”
Telefonoa eskegi gabe hartu gintuen Martxelo Otamendik bere bulegoan, Martin Ugalde parkean dagoen Berriaren erredakzioko bere bulegoan. Zenbat berri pozgarri joan ote dira kazetarien ordeganailu ilaretatik zuzendariaren atera bidean, baina txarrak ere asko izango ziren. Mingarriena, 2003 urtekoa, ezaguna da: Egunkaria itxi egin zuten, gezurrez eraikitako zigor bat eraginez.
Ordutik ia hamarkada igaro denean, teknologiaren jauziak eta prentsaren krisiak kinka larrian jarri du Berria proiektua, beste hainbeste egunkariri gertatu bezala. Nondik datozen jakina da, nora doazen, aldiz, ez, bidea ere ezezaguna baita. Otamendikk une oparoak heltzen direnerako taldea prest egongo den itxaropena du, eginaren eginez. “Atzean ez gelditzea da gakoa”.
Euskal Herriko egoera politiko berrian irekitzen ari diren ateak kuriositatez eta pozarren ikusten dituela igartzen zaio. Ordu eta erdik aldarte erosoan egin dute ihes. Urteetako esperientziaz kontu kontari, liburu baten hamaika tomo idazteko adina pasadizo ditu Otamendik. Agurtu gaituenean eskegi du telefonoa.
1. Nola zuzendu Berria taldearen egoera ekonomiko zaila?
2. Komunikabideen eredu berria zein izan daitekeen ikusten duzu?
3. Bost urte barru egongo da euskarazko egunkari bat kioskoan?
4. Kazetari lizentziatuak, beste lan batera kondenatuak?
5. Urriaren 21eko azala, pendrive ospetsuarena, azal ona iruditzen zaizu?
6. Ulertzen duzu Zakilixut?
7. Non dago zure tortura salaketa? Arduradunak zigortuak izango dira?
8. Zein titular nahiko zenuke publikatu Berrian?
9. Nor ikusten duzu Ajuria Enean lehendakari?
Paperezko prentsa eredu kolokan dago, euskarazkoa ere bai. Internet da geroa, jakina, baina oraindik ez daukagu sistema on bat edukiak kobratzeko. Horixe da gakoa. Badaude enpresak, badaude kazetariak, badaude irakurleak, baina mementuz arrakasta ez du lortu inork, bizpahiru Estatu Batuetako egunkari batzuk salbu.
Nahiz eta gogorra izan horretan lanean ari direnentzat, nire ustez, idatzizko euskal kazetaritzak ez du etorkizunik.
Oraingoz, ia inork ez du ordainduko, sarean euskal prentsa irakurtzeagatik. Musutruk idazten duten blogek bakarrik iraungo dute. Ziur naiz, hala ere, blog bikainak izango ditugula, eta ez garela kalitatezko informazio-iritzi-analisi gabe geratuko.
Agian, hemendik urte batzuetara, gure ohiturak aldatuko dira eta sortuko dira negozio eredu berriak. Bitartean, beste ofizio askorekin gertatu den bezela, kazetaritzak afizio izan beharko du.
Jon, afizio? “Ziur naiz, hala ere, blog bikainak izango ditugula, eta ez garela kalitatezko informazio-iritzi-analisi gabe geratuko”. Kalitatezko kazetaritza batek profesionala behar du izan. Lehentasun gizarte zinez demokratiko batentzat. Ardura erakunde publikoentzat. Ni afizioz ez naiz joango parlamentuan erabakiko denaren kronika bat egitera. Ni ez naiz afizioz joango Afganistanen gertatzen direnak kontatzera.
Kazetaritzak ofizio bat behar du.
Oier, ados nago diozunarekin. Baina nork ordainduko dizu Afganistanera bidaia?
Dirurik ez badago, ofizioa, afizio bihurtuko da
Kalitatezko kazetaritza lehentasun bat da, hezkuntza eta osasuna bezala. “Dirurik ez badago” Dirua badago, kontua da nora bideratzen dugun/duten.
ados, ba diru publikoaz egin behar bada, lehenego independentzia lortu beharko dugu. Bestela ez dugu guk erabakitzen zertan gastatu.
Guztiz bat egiten dut Oierrekin.
Komunitate ideia azpimarratzen du egun Berriak eta nik uste hor dagoela gakoa. Zutabegile, mundu ikuskera, umore, ohitura, finean kultura bat partekatzen duen komunitate bat badago egon. Paperez, internetez, SMSz edo dena dela, baina komunitate horren kide izan nahi bat baldin badago, crowdfunding moduko baten bidez, Zakilixut eta Andu Lertxundi bateratuko dituen zera bat mantendu ahal izango da. Doako blog eta borondatezko jardun hutsak ez du komunitate sendo bat ahalbidetuko, baina euskal kazetari sare bat elkar lotuta mantentzeko bideak beharko dira, profesionaltasuna zainduz.
Ekarpentxoa egiteko, burura datozkidan faktore batzuk: sarean lana egitea: bai gure artean, bai beste enpresekin; lan lokala: informazio mailan eta ekimen mailan; medio generalistez gain espezifikoak lantzea, jendarteko segmentu guztietara heltzeko; komunitate globalarekiko konexioa; kalitatea; profesionaltasuna; kontsumitzaile/irakurleen inplikazioa; instituzioen babesa.
Euskaldunok komunikabideen jabe egin ezean jai dugu. Komunikabideak erresistentzia dira, gure informazioa kudeatzeko eta jendarte eredu berrietara iragateko. Estrategikoak dira. Beharrezkoak eta nahitaezkoak. Profesionalak behar dira, baina profesional konprometituak. (Eta badira jada pila bat!) Onak direnak eta batez ere proiektuetan sinesten dutenak. Profesionaltasuna ez baitu soldatak (bakarrik) definitzen.
Geure eskuetan dagoela uste dut, ingurumaria komunikatibo orokorraren baitan dauden aukerak baliatzea eta negozio modelo propioak garatzea.
Zein erraza den komentario batean mundua konpontzea! XDXD Barkatu arrogantzia.
Egun ona izan!
Galdera bat: ba al da, gaur egun, iragarki eta salmentetatik bizi den euskarazko hedabide inportanterik, administrazio publikotik sosik jaso gabe?
Ez. Modu berean ez dago (Estatu Espainolean behintzat) zeharka dirulaguntza publikoak jasotzen ez duen gaztelaniazko hedabide garratzitsurik. Publizitate instituzionalaz gain, begiratu Espainako egunkari zein irrati gehienak: daukaten publizitateak(oraindik ere) ez dauka zerikusirik daukaten salmenta kopuruarekin. Argi dago, hainbat enpresek publizitatea jartzen dute komunikabideak ordezkatzen duen Lobby edo talde politikoa (are gehiago talde politikoa gobernuan badago) pozik egoteko. Euskaraz horrek ez du funzionatzen, geure lobbya ez baita batere boteretsua.
Pendrive-a ez da kazetaritzaren etorkizuna, iragana da jadanik.
Ados nago Oierrek dioenarekin, afizio bat ez da nahikoa, ofizioa behar dugu.
Hala ere, gaur lagunartean atera den zalantza: Martxelok dio lehenengo erantzunean “2007an irabaziak banatu genituen langileen artean”. Eta ez dugu ulertu. Subentzioak jaso eta irabaziak banatu? Batzuetan enpresa pribatu, besteetan “euskal kulturaren beharrezko tresna”?
Eta bestetik, Enekok dioenaren harira, “Pendrive-a ez da kazetaritzaren etorkizuna, iragana da jadanik”. Lagunartean ere aipatzen dugun gaia: Martxelo Otamendi al da Berriak fase berri honetan behar duen gidaria? Ala belaunaldi-aldaketa behar du Berriak ere, Gara/Naiz-ek Iñaki Sotorekin egin moduan?
Irabazien banaketaren inguruko zalantza hori argitzeko: 2007. urteko Lan Itunean adostu zen soldata igoeraren zati bat urte amaierako emaitzei lotzea; urtea irabazekin amaitu zuen BERRIA Taldeak eta irabazien zati bat langileen artean banatu zen. Horri egiten dio erreferentzia Martxelok.
eskerrik asko azalpenagatik, Mikel
Prentsaren publikotasunaren kontuari heldurik, soilik gogora ekartzeko, zera esan nahi dut:
Euskaldunon Egunkaria jaiotzeko garaian eztabaida handiak izaten genituen Egunkaria Sortzen taldearen barruan balizko egunkariaren izaeraz. Euskalgintzatik piztu zen ekimenari aurre egiteko, Jaurlaritzan ohikoa zen “egunkari publikoa” egiteko asmoa zutela entzutea, ekimen pribatuak ezin zezakeela eta halakorik egin. Areago, Amatiñok, Belokik eta konpainiak zioten egunkaria ere EiTBren menpeko tresna behar zela izan…
Erantzuten genuen munduan beste non ote zegoen gobernuarena zen periodiku onik, horrek ez zezakeela ukan etorkizunik eta ezin izango ziola behar bezala erantzun ez euskaldunari ez euskararen berreskurapenari… Bestalde, hizkuntzaren hedadura osorik hartu behar zela kontutan, administrazio eta lurralde desberdinen gainetik… Halakoak esaten genituen, eta baita egin ere. Ez zegoen kazetaririk, ez irakurlerik, ez dirurik ez ezer. Baina dena egin zen, hainbestekoa izan baitzen Martin Ugaldek eta Joxemi Zumalabek harrotu eta gidatu zuten oldarra!
Hori bai, hasieratik ikusi zen ezinezkoa zela deus egiterik euskaraz laguntza ekonomiko publikorik gabe. Joseba Arregi Kultura Sailburuak, ukabilean estutzen zuen horrretarako zegokeen dirua, EGUNKARIAkoak etsai huts bagina bezala: betiko zakurrak ginela, lepoko berriarekin…
Horixe izan zen kakoa, eta izango da oraindik ere politikariak tarteko direnean: zertara derrigortzen duen egunkari bat diru publikoak. Ezin omen zaio eta ausikirik egin jaten ematen dizun eskuari. That is the question.
Ez da gauza bera, baina ez dira oso urrutikoak ere EITBren alde egin den BOSTPUNTU manifestuan esaten direnetako batzuk. Hirugarren puntua, zehatzago esanik.
Zer da neutraltasunik gabeko inpartzialitatea? Zer usain dute lainoek?
Oso argigarria zure iruzkina, Hasier, esker anitz. “Pravda”, “Scinteia” edo “Granma” izanen zuten buruan “Información y Turismo” ministrogai horiek. Hori bai, euskal kazeta “euskaldun guztion bateratzaile” izateak nolako garrantzia duen azaltzera etorriko zaizkigu gero. Galderatxo bat: aipatu eztabaida horiek xehekiago jarraitzeko ezer idatzirik ba al da?
Barkaidazue, Iñaki eta Oier, baina benetan ari zarete? Ez duzue Zakilixut ulertzen? Ala ez duzue irakurtzen?
.
Bai, tarteka arraro samarra da: astean behin asko jota. Gainontzekoan, ez dut uste komiki tira hoberik dagoenik EH-an, eta ziur naiz mundu mailan ere onenetakoen artean egongo dela. Ironia erabiltzen du, esanahi bikoitzak, anbiguotasuna, analogiak, hitz jokoak… Hizkuntza mailan aparta da. Berrioz diot: APARTA! Iradokigarria da, gatza eta piperra du. Euskarari asko eman dio, eta ematen dio egunero-egunero. Horretarako irakurri egin behar, eta plastikozko euskaratik euskara bizira dagoen tartea ulertu. Ai, ahaztu zait, kazetariak zarete. Zuentzat zulo beltz bat kanpo-espazioan dagoen zerbait da, baina gainontzekook oso ongi dakigu non kokatzen diren. Zuentzako, gaurko tira (2012-06-14).
.
Hizkuntzaz aparte, espazioari eta denborari ematen dion tratamendua perfekziotik hurbil dago.
.
Martxelo, zer generazio eta zer perbersio? Ni ez naiz gazte-gaztea, baina berori bezain zaharra ere ez, eta identifikatuta sentitzen naiz. Are gehiago esango diot berorri: Berrian egunero irakurtzen dudan lehen gauza Zakilixut da, web gunean hain baztertuta baldin badauka ere. Hainbeste berri txarren artean, irribarre bat sorrarazten didan gauza bakarretakoa da. Bai, Zaldi eroa ere ongi dago. Baina Zakilixut Zakilixut da, atzo, gaur eta seguru bihar ere baietz.
Tarteka arraro samarra dela diozu, izugarri miresten duzun Zakilixuten tiren inguruan. Ea, nik gehienetan ikusten dut arraro xamar. Grazia egiten didanean ederki asko pozten naiz, baina, gehiegitan ez dut Zakilixuten haria segitzen ahal. Horrek frustrazioa eragiten dit. Ez da sekula ulertzen ez dudala (gaurkoa, esaterako, oso polita), baizik eta sarriegi hotz uzten nauela, ez didala irribarrerik eragiten. Bai, hitz jokoa hemendik, analogia hortik, baina kitzikadurarik ez. Eta ni bezala, inguruko askoren pertzeptzioa ere hori bera da. Hortik doa galdera, eta, geure iritzi propioa erakutsi baino, Otamendiren erantzuna nahi genuen jaso. Belaunaldi kontua ote? Kazetariei buruz egin duzun hausnarketa… zer esango dizut ba… Martxelo Otamendi ere, nik dakidala, kazetaria da. Arteak ez dio arte izateari uzten batzuei gustatzen ez zaielako ezta? Horixe ba, nik ez dut Zakilixut gutxietsi nahi, hori bakarrik falta zen! Amaitzeko, Zaldieroa aparta iruditzen zait niri: Napoleon Lopez, talibana, euskal Michael Moore, pelota basqua, the organization… Egunero jotzen dut tira horretara zuzenean, badu ausardia, denon buruan dagoena ilustratzeko abilezia, ironia… Denontzako badago beraz Berrian 🙂
Tira, tirak tira, tirabiran segitzeko gogoa diat, hire hariari tiraka, horretarako baitira foroak, ezta?
.
Arrazoi duk, Berriak hori ere badik onetik, beste gauza askoren artean: euskaldun guztiok gustura irakurri ohi dugula. Baina utzidak kazetariei ziria sartzen segitzen.
.
Zuek galdera soila egin duzue. Gauza jakina duk kazetarien galderak neutroak direla. Adibide garbia, Zakilixutena. Eta froga, ondoren eman duan iritzia. Ahotik arraina.
.
Esan dizuet, ba! Zuentzako, gaurkoa! Plastikoan bilduta, eta gidaliburua alboan.
.
Ez nikek esango egunero barrez lehertzen naizenik, baina ariketa mentala eragiten zidak, gehienetan euskara oinarri. Horrela gozarazten dik hizkuntzak. Hotza kazetariena duk, eta gainera tristea, beti berri txarrak ematen, joeerr!
.
Bide batez, ez nikek esango Martxelok Zakilixuten defentsa sutsua egiten duenik. Desenkusatzen ari dela esango nikek: “eskeee… badakik… finean mutil jatorra duk… eta maite diagu”.
.
Nik ere oso gustura irakurtzen diat Zaldi eroa, e! Baina ez duk gauza bera Egaña eta Lizaso, ezta?
.
Zer nahi duk esatea? Zakilixutez barre egitea (atzean hori zagok) iruditu zaidak… ez zakiat… behintzat, isilik egonda bat ez duk nabarmen gelditzen.
.
Barkatuko didak pipertzea, baina Zakilixutekin sartuta, nirekin sartu zaretela sentitu diat. Identifikatuta sentitzen nauk. Eta ez duk pentsatzen ari haizen horrengatik, e!
Galdera horrek badu bere zergatia. Inozoak ere ez gara. Nola ez da ba probokatzea izango zuzendariari egunkariaren tira mitikoa ulergaitza dela iradokitzea? Umore pixkatekin hartu zenezakeen, baina pipertzea ere zilegi!
“Asko gara Zakilixut herri honetan”, esan zigun Otamendik, arrazoi duela dirudi ba, Mikel. Ni aldiz Zakilixut ulertzea kostatzen zaigunon tribukoa. Gu ere ez gara gutxi, argi ibili!
Azken aldian behin baino gehiagotan entzun dut euskal umorerik ez dela, umorea unibertsala dela. A bai? Saia zaitezte Zakilixuten komikiak beste hizkuntzaren batera itzultzen, lasto-listoak!
Kaixo
Anaiak ote dira Martxelo eta Jaime Otamendi kazetariak? Antza badute, behintzat. Gainera, biek egiten dute lan hedabideetan, biak Tolosaldekoak dira, 9 urteren alde besterik ez dute …
Erantzuna badakizu hemen jarri, mesedez. Baita hemen ere, arren, eskuragarriago egoteko: http://librezale.org/foroa/viewtopic.php?id=3040
Eskerrak